شایقیان و همکاران (۱۳۸۹) به بررسی نقش واسطه ی باورهای ناسازگار مرکزی و باورهای اختلال خوردن پرداختند این تحقیق بر روی ۴۰۳ نفر از دانش آموزان دختر انجام شد که یافته ها نشان داد باورهای اختلال خوردن به عنوان متغیر میانجی و باورهای ناسازگار مرکزی به عنوان متغیر تعدیل کننده در پیوند والدینی با علائم اختلال خوردن نقش واسطه ای ایفا میکنند و می توان چنین استنباط کرد که پیوند والدینی، باورهای ناسازگار اولیه و باورهای اختلال خوردن می توانند زمینه ی ایجاد علائم اختلالات خوردن را فراهم آورند.
مظفری خسروی، حسن زاده شمسی، شریعتی، مظفری خسروی، (۱۳۹۰) به بررسی شیوع اختلال خوردن و چاقی در دانش آموزان دبیرستان های دخترانه شهر یزد در سال ۹۰-۸۹ پرداختند جمعیت مورد مطالعه ۱۴۰۰نفر دانش آموز دختر دبیرستانی شهر یزد بودند که یافته ها حاکی از آن بود ۷/۱۶ درصد از افراد مورد مطالعه به اضافه وزن یا چاقی و ۱۶۹ نفر در معرض خطر اختلالا خوردن بودند.۵/۰ درصد به بی اشتهایی عصبی و ۳/۵ به پر اشتهایی عصبی مبتلا بودند.
شایقیان و همکاران (۱۳۹۰) به بررسی طرحواره ها و پیوند والدینی در دختران نوجوان با وزن طبیعی، چاق و یا دارای علائم بی اشتهایی عصبی پرداختند.این تحقیق بر روی سه گروه دختران نوجوان دارای علائم بی اشتهایی عصبی، دارای وزن بالا و دارای وزن نرمال انجام شد.نتایج نشان داد دختران نوجوان دارای وزن بالا در مقایسه با دختران دارای علائم بی اشتهایی عصبی و دختران دارای وزن نرمال گزارش بالاتری از باورهای ناسازگار اولیه به خصوص نوع شرم و نقص داشتند.دختران دارای علائم بی اشتهایی عصبی و دختران دارای وزن بالا نسبت به گروه دارای وزن نرمال بیشترین گزارش را از پیوند والدینی ضعیف داشتند.
بهزادی پور، رضایی کارگر، سپاه منصور، نوح،(۱۳۹۰) در تحقیقی تحت عنوان ویژگی های شخصیت و مکانیزم های دفاعی افراد چاق در مقایسه باافراد دارای وزن طبیعی به بررسی و مقایسه ی روابط موجود بین ویژگی های شخصیتی و مکانیزم های دفاعی در افراد چاق و افراد دارای وزن طبیعی بود.که یافته ها حاکی از آن بود که افراد چاق از مکانیزم های فرافکنی؛ وارونه سازی، جسمانی سازی بیشتری استفاده می کنند. همچنین افراد چاق در برون گرایی، مقبولیت، وظیفه شناسی و گشودگی نیز با افرادی که وزن عادی دارند متفاوتند.
روستایی و همکاران(۱۳۹۱) به بررسی شیوع اختلالات خوردن و عوامل مرتبط با آن در دختران دانش آموز دبیرستانی شهر تهران پرداختند.نتایج حاکی از آن بود شیوع اختلالات خوردن در دختران نوجوان در سطح قابل توجهی قرار دارد و عواملی چون اضافه وزن و چاقی شانس ابتلا به اختلالات خوردن را به طور معناداری افزایش می دهد.
کچویی و همکاران (۱۳۹۱) به بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی و سبک های دفاعی با نشانه های اختلال خوردن پرداختند.این پژوهش بر روی یک نمونه ۳۵۰ نفری از دانش آموزان انجام شد که نتایج نشان داد نشانه های خوردن با سبک های دفاعی ناپخته، سبک دفاعی روان رنجور،سبک دفاعی پخته، وظیفه شناسی،توافق پذیری، و روان رنجورخویی رابطه معناداری دارد.همچنین نتایج حاکی از آن بود که ویژگی شخصیتی وظیفه شناسی و سبک دفاعی ناپخته و سازوکارهای دفاعی دونیمه سازی، نوع دوستی کاذب، جابه جایی،دلیل تراشی، و برون ریزی قادر به پیشبینی نشانه های اختلال خوردن می باشند.
بشارت (۱۳۹۲) در پژوهشی با هدف مقایسه مکانسیم‌های دفاعی در بیماران مبتلا به افسردگی، اختلال اضطرابی و افراد عادی به این نتیجه رسید که مکانیسم‌های دفاعی رشدنایافته، دفاع‌های غالب افراد مبتلا به افسردگی؛ مکانیسم‌های نوروتیک، دفاع‌های غالب افراد مبتلا به اختلال‌های اضطرابی؛ و مکانیسم‌های رشدیافته، دفاع‌های غالب افراد عادی بود. مقایسه سبک‌های دفاعی بیماران و افراد عادی، احتمال تأثیر گذاری دفاع‌های ناکارآمد نوروتیک و رشد نایافته بر شکل‌گیری و یا تداوم افسردگی و اختلال‌های اضطرابی را تأیید می‌کند.
رجبی و حسینی(۱۳۹۳) در تحقیق خود به بررسی همه­گیرشناسی رفتارهای بیمارگونه خوردن در دختران و رابطه آن با پنج عامل بزرگ شخصیتی پرداختند که نتایج نشان داد: ۵/۲ درصد از نمونه دانش آموزان مقطع متوسطه مشکوک به اختلال خوردن هستند.در پیش بینی رفتار رژیم لاغری در دانش آموزان دختر براساس ۵ عامل بزرگ شخصیتی نتایج نشان داد،عامل باز بودن به تجربه، یا انعطاف­پذیری به طور مثبت می ­تواند رفتار رژیم لاغری دانش ­آموزان دختر را پیش بینی کند. رفتار پرخوری و اشتغال ذهنی با غذا نیز توسط عامل بی ثباتی هیجانی یا روان رنجورخویی پیش بینی می شوند.
۲-۶-۲-پیشینه خارجی
وایس^[۱۰۲] و همکاران (۱۹۹۱) در یک مطالعه مقدماتی بر روی ۵۶ بیماران مبتلا به افسردگی متوسط نشان دادند که نارسایی هیجانی با سبک دفاعی رشدنایافته رابطه مثبت قوی اما بین نارسایی هیجانی و افسردگی این رابطه وجود نداشت.
آرایوجو، ریست و استینر (۱۹۹۸) به بررسی رابطه بین رویدادهای تنش زای زندگی و مکانیزم های دفاعی پرداختند و نتایج نشان داد که افزایش عوامل تنش زا با سبک دفاعی نابالغ ارتباط مثبتی دارد. هرچه عوامل تنش زا در زندگی فرد بیشتر باشد از سبک های دفاعی نابالغ بیشتر استفاده می کند.
آفر و همکاران (۲۰۰۰) در تحقیقی مکانیزم های دفاعی سه گروه از بیماران افسرده، وسواسی، اسکیزوفرنی و گروهی از افراد سالم را مورد مقایسه قرار دادند. تجزیه وتحلیل نتایج نشان داد که میزان استفاده از سبک های دفاعی ناپخته در گروه های بالینی بطور معنی داری نسبت به گروه کنترل بیشتر است.همچنین مشخص شد مکانیزم های دفاعی ابطال و واکنش سازی در گروه بیماران وسواسی بیشتر از سایر گروه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
ایزنبرگ^[۱۰۳] و همکاران (۲۰۰۱) در پژوهشی بر روی ۲۱۴ کودک به این نتیجه رسیدند که نقص در تنظیم هیجانی با اختلالات درون‌ریز (مانند افسردگی، اضطراب، انزوای اجتماعی) و با اختلالات برون‌ریز (مانند بزهکاری، و رفتارهای پرخاشگرانه) ارتباط دارد.
علاوه بر این در تحقیقی که لینچ^[۱۰۴] و همکاران (۲۰۰۳) انجام دادند نتایج نشان داد که آموزش تنظیم هیجانی در کاهش علایم افسردگی مؤثر است. بعلاوه در تحقیقی که گراس و جان (۲۰۰۳) انجام دادند نتایج نشان داد که بین راهبردهای تنظیم هیجان و سلامت روان رابطه وجود دارد.
رینک (۲۰۰۵) در تحقیقی با عنوان آسیب پذیری نوجوانان نسبت به افسردگی، به بررسی تاثیر درمان شناختتی رفتاری پرداختند و به این نتیجه رسیدند که طرحواره های ناسازگار اولیه همراه با مهارت های اجتماعی پایین، عوامل مهمی در افزایش میزان آسیب پذیری نوجوانان به افسردگی است.
علاوه­بر­این تحقیق گارنفسکی و کرایج^[۱۰۵] (۲۰۰۶) تأیید کننده­ نقش مؤثر تنظیم هیجان در تشخیص، سبب شناسی و درمان اختلالات افسردگی است. هم­چنین در تحقیقی که گیلبا- اسکچمن^[۱۰۶] و همکاران (۲۰۰۶) انجام دادند نتایج نشان داد که بین ناتوانی در کنترل هیجانی و اختلالات خوردن در زنان رابطه وجود دارد.
نتایج پژوهش کانلی و دنی^[۱۰۷] (۲۰۰۷) نشان داد، مشارکت‌کنندگانی که نقص در تنظیم هیجانی بالا هستند، عاطفه‌ی منفی بیشتری نسبت به کسانی که بدون چنین نقایصی هستند گزارش می‌کنند.
در تحقیقی که توسط پلیتری^[۱۰۸] (۲۰۰۹) انجام شد، رابطه بین هوش هیجانی و مکانیسمهای دفاعی مورد بررسی قرار گرفت نتایج نشان داد که هوش هیجانی با سازوکارهای دفاعی و درنتیجه با سازگاری روان شناختی، رابطه مثبت معنیدار دارد. همچنین افرادی که از سازوکارهای دفاعی مناسب استفاده می‌کنند، هوش هیجانی بالایی داشته و نیز در بین مولفه‌های هوش هیجانی، بهره‌وری هیجانی بیشترین همبستگی را با سازوکارهای دفاعی دارد.
حمیدی و شیرازی مطلق (۲۰۱۰) در پژوهشی با هدف مقایسه عقاید و مکانیسم‌های دفاعی غیر مرتبط در بیماران مبتلا به اختلال چاقی و سواسی و افراد نرمال به این نتیجه رسیدند که از نظر عقاید و مکانیسم‌های دفاعی غیر مرتبط بین این دو گروه تفاوت قابل ملاحظه‌ای وجود دارد.
در مطالعه تورتلا- فلیو و همکاران (۲۰۱۰) که در بین نمونه ۱۴۴۱ نوجوان ۱۷- ۱۲ ساله انجام دادند به این نتیجه رسیدند که نقص در تنظیم هیجانی در نشانه‌های اضطرابی سهم دارد که به نوبه خود به طور معناداری نشانه‌شناسی افسردگی را تعیین می‌کند.
تیم (۲۰۱۰) در پژوهش خود با عنوان شخصیت و طرحواره های ناسازگار اولیه به این نتیجه دست یافت که به وسیله ی ارتباط بین مقیاس های طرحواره های ناسازگار اولیه با مدل ۵ عاملی شخصیت می توان به این نکته دست یافت که ابعاد شخصیت با دامنه ای از تفاوت ها و تشابه ها پوشیده شده است.نتایج بررسی نشانگر این بود که طرحواره های انزوای اجتماعی و بازداری هیجانی با سطوح پایین سازگاری و برون گرایی رابطه دارد. سرانجام اینکه طرحواره های خودکنترلی ناکافی، شکست و وابستگی / بی کفایتی به طور منفی با مسئولیت پذیری رابطه دارد.
هاگز و گیولین (۲۰۱۱) در تحقیقی نشان داه اند که تنظیم هیجانی به عنوان یک تعدیل کننده بین نگرانی هایی درباره ی تصویر بدن و سلامت روانی نوجوانی را تعدیل می کند.همچنین نشان داده شد که نوجوانانی که می توانند به طور موثری هیجاناتشان را تنظیم کنند احتمالا کمترمشکلات سلامت روان مرتبط با نگرانی های تصویر بدن را تجربه می کنند.
در پژوهشی هاگز و گیولین^[۱۰۹] (۲۰۱۱) نشان داده شد که تنظیم هیجانی ارتباط بین نگرانی‌هایی درباره تصویر بدن و سلامت روانی نوجوانی را تعدیل می‌کند. همچنین نشان داده شد که نوجوانانی که قادر هستند تا به طور اثربخش هیجاناتشان را تنظیم کنند؛ کمتر احتمال دارد تا مشکلات سلامت روان مرتیط با نگرانی‌های تصویر بدن را تجربه کنند.
دین، الن، هیوگ(۲۰۱۳) به بررسی علائم اختلال خوردن،فشارهای فرهنگی اجتماعی، دلبستگی عاشقانه، حمایت اجتماعی،رویکردهای جفت گیری و تاکتیک ها در روابط عاشقانه پرداختند.مطالعه حاضر ارتباط بین وضعیت روابط عاشقانه، جنس و فاکتورهای رفاه و آسایش مرتبط با اختلالات خوردن را مورد توجه قرار داد که یافته ها نشان داد
ویی، کیوک، ین لی(۲۰۱۳) به بررسی آسیب شناسی روانی خوردن و نقص(آسیب)روانی اجتماعی در افراد مبتلا به اختلال خوردن در سنگاپور پرداختند.تحقیقات نشان داد که اختلالات خوردن یک تاثیر جدی و تعیین کننده ای بر آسایش ذهنی و روانی افراد دارند..اختلالات خوردن تاثیر منفی روی عملکرد روانی دارند و این افراد سطح پایینی از کیفیت زندگی را گزارش کرده اند. مطالعات نیز نشان داد که افراد جنوب شرق آسیا سطح پایینی از رضایت بدنی، اختلال خوردن سایکوپاتولوژی بیشتر و نگرانی زیاد در مورد وزنشان در مقایسه با افراد غرب آسیا بیشتر بود.
دامیانو و همکاران (۲۰۱۴) به بررسی طرحواره های ناسازگار در زنان جوان با بی اشتهایی عصبی و کاربرد آن برای درمان پرداختند.در این مطالعه دو گروه زنان مبتلا به بی اشتهایی عصبی و گروه سالم با هم مقایسه شدند که نتایج نشان داد شرکت کنندگان مبتلا به بی اشتهایی عصبی سطح بالاتری از ناسازگاری روانی را گزارش کردند.انزوای اجتماعی و بازداری هیجانی به نظر می رسد مشخصه گروه مبتلا باشدونتایج پیشنهاد می کند که توجه به طرحواره های ناسازگار اولیه در درمان زنان مبتلا به بی اشتهایی عصبی از اهمیت زیادی برخوردار است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

وارد و های (۲۰۱۴) به بررسی افسردگی، مقابله و نارضایتی بدنی به عنوان فاکتورهای مرتبط با اختلال خوردن پرداختند.هدف تحقیق این بود که پیش بینی کننده های گرایش زنان به خوردن بیمارگونه را هنگام ورود به دانشگاه مشخص شود.در این مطالعه مدل ساختاری میزان درماندگی، ناامیدی، بیچارگی(تسلیم سرنوشت)،مقیاس سبک مقابله، مقیاس زحمت و پرسشنامه شکل بدن گرایش های اختلال خوردن را پیش بینی می کنند.نتایج نشان داد مقابله مسیر مستقیم استرس و افسردگی را در پیش بینی اختلال خوردن و نارضایتی بدنی حذف می کند.
پیوو(۲۰۱۵) در تحقیقی تحت عنوان بازنگری روایی نتایج طرحواره درمانی و طرحواره در اختلالات خوردن به بررسی نتایج طرحواره در مانی در درمان اختلالت خوردن پرداختند که نتایج نشان داد طرحواره ها نقش پاتولوژیکی در اختلالات خوردن دارند و این دسته از اختلالات توسط طرحواره های ناسازگار اولیه قابل پیش بینی است.همچنین نشان داده شد که طرح درمان، متمرکز بر طرحواره های ناسازگار اولیه مداخله امیدوار کنندهای برای درمان این اختلال است.
وولنبرگ، شریور، گیتس (۲۰۱۵) در تحقیقی تحت عنوان مقایسه علائم اختلال خوردن و دشواری تنظیم هیجانی بین زنان ورزشکار و غیر ورزشکار به بررسی مقایسه شیوع اختلالات خوردن بین زنان ورزشکار و غیر کشاورز پرداختند و تنظیم هیجانی به عنوان یک تعدیل کننده بالقوه ارتباط بین ورزشکاری و علائم اختلال خوردن در نظر گرفته شد.نتایج نشان داد اختلالات خوردن در گروه زنان ورزشکار شیوع کمتری داشته و دشواری تنظیم هیجانی در آنها نسبت به غیر ورزشکارها در سطح پایین تری است. تنظیم هیجانی یک تعدیل کننده قوی در ارتباط بین ورزش شرکت کنندگان و اختلالات خوردن نبود.
بکر و گریلو (۲۰۱۵) در تحقیقی به بررسی همبودی اختلالات خلقی و مصرف مواد در بیماران مبتلا به اختلال پرخوری خوردن پرداختند و ارتباط آن را با اختلال شخصیت مورد بررسی قرار دادند.نتایج نشان داد اختلالات پرخوری خوردن (BED) با نرخ بالای همزمانی اختلالات خلقی و مصرف مواد همراه است، اما با اختلالت باشخصیت ارتباطی مشاهده نشد،یافته ها حاکی از آن است که رویکردها به خرده مقیاس اختلال پرخوری بهتر است با توجه به همزمانی اختلالات روانپزشکی باشد و ممکن است همچنین این رویکرد در درمان آن کاربرد داشته باشد.
لانداهی، والستروم، کریست،استولنبرگ(۲۰۱۵) تفاوت های جنسیتی در رابطه بین تکانشگری و رفتارها و نگرش های اختلال خوردن را مورد بررسی قرار دادند.در این تحقیق روابط بین جنس، تکانشگری و اختلال خوردن در دانش آموزان سالم کالج بررسی شده است.نتایج نشان داد که نگرش ها و رفتارهای اختلال خوردن در زنان بیش از مردان است. تکانشگری نسبت به درک از خود، درک از شکل بدن، رژیم غذایی توانایی بیشتری در پیش بینی اختلالات خوردن داشت. البته هیچ تفاوت جنسیتی بین زنان و مردان از لحاظ تکانشگری و اختلالات خوردن مشاهده نشد.این مطالعه نقش تکانشگری را در رفتارهای اختلال خوردن را میان جمعیت غیر بالینی روشن کرد.
کاردی، لپانن،تریژر(۲۰۱۵) به بررسی اثرات القای خلق منفی و مثبت بر رفتارهای غذایی پرداختند این تحقیق یک متا آنالیز از مطالعات آزمایشگاهی در افراد سالم و افرادبا اختلالات خوردن بود. که نتایج نشان داد خلق منفی به طرز قابل توجهی با مصرف مواد غذایی بویژه در افراد پرخوراک و کم خوراک بیشتر مرتبط بود.همچنین خلق و خوی مثبت نیز با مصرف کالری بیشتر مرتبط بود. یافته ها رابطه علی بین خلق منفی و مصرف موادغذایی بیشتر را به خصوص در پرخوری و مصرف کننده محدود نشان داده شد.راهبردها نشان می دهد که بهبود خلق مثبت می تواند برای افراد مبتلا به بی اشتهایی و پرخوری عصبی سودمند باشد.
گودارت و همکاران (۲۰۱۵)به بررسی اختلالات خلقی در بیماران مبتلا به اختلال خوردن پرداختند.این تحقیق بر روی جمعیت بالینی (بیماران مبتلا به بی اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی) و گروه گواه انجام شد.نتایج نشان داد که شیوع اختلالات خلقی در میان بیماران مبتلا به اختلال خوردن بیشتر از گروه شاهد بود. در اکثر افراد اختلال خوردن با اختلال افسردگی اساسی و افسرده خویی همراه بود.البته شروع اختلالات همزمان نبود.
فرانکیسکو وهمکاران(۲۰۱۵)در تحقیقی با عنوان نارضایتی از بدن و اختلال خوردن در میان نوجوانان پرتغالی و اسپانیایی: نقش ویژگی های فردی و درونی سازی آرمانهای فرهنگی- اجتماعی، به بررسی تفاوت در الگوهای عوامل خطر نارضایتی بدنی و نگرشهای بیمارگونه خوردن در نوجوانان دختر و پسر پرتغالی و اسپانیایی پرداختند.شاخص توده بدنی، عزت نفس خودگزارشی،کمال گرایی، درونی سازی آرمان های فرهنگی-اجتماعی،نارضایتی بدنی و نگرش های بیمارگونه خوردن مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به تفاوت های ویژه که در الگوهای روابط جنسی در کشورهای مختلف دیده میشود تحلیل مسیر حمایت نسبی از مدل میان فرهنگی از نارضایتی بدنی و اختلالات خوردن در کشورهای غربی فراهم کرد.با توجه به تفاوت های ویژه در الگوهای روابط جنسی دیده میشود.یافته هانه تنها اهمیت شناسایی فرهنگ های ویژه را حتی در کشورهای همسایه فراهم می کند بلکه همچنین رویکرد پیشگیرانه جامع و کامل را که بر تاثیر آرمان های زیبایی منتقل شده از جوامع غربی متمرکز می شود.
.
فصل سوم: روش‏شناسی پژوهش
۱-۳- مقدمه:
در این بخش به مبانی روش­شناختی پژوهش حاضر پرداخته می­ شود. ابتدا درباره جامعه­ آماری و نمونه­ مورد نظر توضیحاتی داده می­ شود و سپس ابزار­هایی که در پژوهش استفاده گردیده، معرفی و به اختصار در باب ویژگی­های روان­سنجی آن توضیحاتی ارائه و در پایان روش اجرا و روش­های آماری مورد استفاده بیان می­گردند.
۲-۳- جامعه و نمونه­ آماری
جامعه­ آماری این پژوهش دانش ­آموزان دبیرستان­های دخترانه شهر سیرجان در سال تحصیلی ۹۴-۹۳ بودند؛ که این جامعه حدود ۴۰۰۰ نفر بود.
حجم نمونه­ مورد بررسی۳۵۰ نفر از دانش ­آموزان دختر بود؛ که بر طبق جدول مورگان^[۱۱۰] و کرجسی^[۱۱۱](۱۹۷۰) بدست آمد. نمونه­ مورد نظر دارای میانگین سنی ۶۹/۱۷ و انحراف استاندارد۸۶/۰ بود.از نظر توزیع رشته­ های مختلف۶۶ نفر پایه­ اول،۱۰۶ نفر تجربی، ۷۹ نفر ریاضی و ۹۹ نفر انسانی بودند. روش نمونه گیری، روش خوشه­ای تصادفی چند مرحله­ ای بود؛ بدین ترتیب که ابتدا از دو ناحیه­ ی آموزش و پرورش سیرجان۵ مدرسه انتخاب و در مدارس از هر پایه و رشته تحصیلی یک کلاس انتخاب شد. پرسشنامه ­ها با هماهنگی معلم­ در بین دانش ­آموزان توزیع گردید و قبل از پاسخگویی توضیحات لازم داده شد.
۳-۳- ابزار­های جمع­آوری اطلاعات
به منظور جمع­آوری اطلاعات در این پژوهش از چهار ابزار استفاده گردید.ابزار­های مورد استفاده عبارتند از: سیاهه­ی اختلال خوردن گارنر^[۱۱۲] (EDI)، پرسشنامه طرحواره یانگ^[۱۱۳](فرم کوتاه)، پرسشنامه ۴۰ سوالی سبک­های دفاعی^[۱۱۴] (DSQ) و پرسشنامه دشواری در تنظیم هیجانی^[۱۱۵].
۱-۳-۳- سیاهه­ی علائم اختلال خوردن:
سیاهه­ی علائم اختلال خوردن یک مقیاس ۶۴ سوالی برای ارزیابی ویژگی­های روانشناختی و نشانه­ های مرتبط با بی­اشتهایی و پر­خوری عصبی می­باشد که توسط گارنر، المستد و پولیوی در سال ۱۹۸۳ ساخته شد. یکی از مهمترین ابزار­های خود توصیفی است که در زمینه اختلالات خوردن بکار می­رود. این مقیاس ابزار استانداردی است که علاوه برسنجیدن جنبه­ های نشانه­شناسی اختلال­های خوردن آسیب­شناسی بنیادین شخصیت را نیز می­سنجد(روزن^[۱۱۶]، سیلبرگ ^[۱۱۷]و گروس^[۱۱۸]، ۱۹۸۸).
این پرسشنامه شامل ۸ زیر­مقیاس می­باشد که می ­تواند به دو بعد مهم بالینی تقسیم شود: ۱) نگرش­های خوردن ۲) ویژگی­های کارکرد مختل خود (نورینگ،۱۹۹۰به نقل از شایقیان،۱۳۸۷).
زیر­مقیاس­های آن عبارتند از: ۱- ناکار­آمدی^[۱۱۹] ۲- ترس­های بلوغ^[۱۲۰]۳- کمال­گرایی ^[۱۲۱]۴- بی ­اعتمادی بین فردی^[۱۲۲]۵- گرایش به لاغری^[۱۲۳] ۶- آگاهی درونی^[۱۲۴] ۷- پر­خوری^[۱۲۵] ۸- نارضایتی بدنی^[۱۲۶]
برای هر سوال، طیف درجه­بندی ۶ گزینه­ای (از همیشه تا هرگز) در نظر گرفته شده است. روش نمره­گذاری در این آزمون به این شکل می­باشد که به گزینه­ های همیشه، معمولاً و اغلب اوقات به ترتیب نمره ۱،۲،۳ و به سه گزینه گاهی اوقات، بندرت و هرگز نمره صفر داده می­ شود. نمرات بالاتر در این آزمون نشان دهنده میزان بالا­تر آسیب­پذیری مربوط به اختلالات خوردن است (جونز، لانگ و هریس، ۲۰۰۶؛ به نقل از شایقیان، ۱۳۸۷). این آزمون یکی از بهترین مقیاس­ها جهت آسیب­شناسی خوردن می­باشد و همبستگی­های مثبتی با طبقه ­بندی بالینی، روایی تشخیصی و همگرا دارد و با مقیاس­های روانسنجی دیگر همبسته می­­باشد (گارنر وهمکاران، ۱۹۸۳) و همچنین روایی تشخیصی خوبی (۸۵/۰) دارد (نورینگ،۱۹۹۰؛به نقل از جونز، هریس و لانگ، ۲۰۰۶؛به نقل از شایقیان، ۱۳۸۷).
همچنین گارنر و همکاران (۱۹۸۳) همبستگی درونی زیر­مقیاس­های این سیاهه را در دامنه­ای از ۳۰/۰ تا ۵۸/۰ گزارش کردند که در تحقیق شایقیان وهمکاران(۱۳۸۹)همبستگی درونی زیر مقیاس­ها در دامنه­ای از۱۵/۰ تا۴۵/۰ بودو همبستگی زیر مقیاس­ها با کل مقیاس عبارت بود از: تمایل به لاغری ۷۳/۰، پرخوری ۶۸/۰ و نارضایتی ازتصویر بدنی ۶۷/۰٫ آلفای کرونباخ گزارش شده توسط گارنر و همکاران ۸۰/۰ بود و آلفای کرونباخ محاسبه شده در مطالعه شایقیان وهمکاران (۱۳۸۹) که به بررسی سه خرده مقیاس پرداختند برای هر مقیاس عبارت بود از: گرایش به لاغری(۶۷/۰)، پرخوری (۷۰/۰)، عدم رضایت از تصویر بدنی (۶۰/۰) و ضریب الفای کرونباخ برای کل مقیاس(۷۶/۰)بود. در پژوهش حاضر نیز آلفای کرونباخ کل مقیاس (۶۲/۰) بدست آمد.
۲-۳-۳-پرسشنامه سبک­های دفاعی:
این پرسشنامه شامل ۴۰ عبارت می­باشد و دریک مقیاس ۹ درجه­ای لیکرت(از کاملا موافقم تا کاملا مخالفم) نمره­گذاری می­ شود.این مقیاس ابتدا توسط باند و همکارانش تدوین گردید که ۲۴ مکانیزم دفاعی را براساس ۸۸ سوال بررسی می­کرد(باند۱۹۸۳، نقل از حیدری­نسب و همکاران۱۳۹۰).

۱ـ توانایی استخراجی: توانایی استخراجی نظام به ظرفیت آن در تجهیز منابع مادی و معنوی محیط داخلی و بین‌المللی برای پاسخگویی بیشتر به نیازهای واقعی مردم، یعنی تأمین منافع ملی، مربوط می‌شود. در اینجا باید به کم و کیف منابع در سطوح ملی و محلی توجه کرد. شیوه‌‌ی استخراج منابع از اهمیت خاصی برخوردار است. زیرا چه بسا یک نظام از طریق روش‌های دموکراتیک و مشارکت همه‌جانبه به بهره‌گیری از منابع و امکانات مبادرت ورزد و یا برعکس، با بهره گرفتن از ابزارهای زور و سرکوب و به بهای فداکردن آزادی‌های سیاسی به توسعه اقتصادی، تکنولوژیک و نظامی مطلوب برسد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲ـ توانایی تنظیمی: مقصود از این توانایی برخورداری از اقتدار لازم برای کنترل رفتار اجتماعی، اقتصادی و سیاسی افراد و گروه‌های گوناگون در جامعه است. در این روند، مرزهای اقتدار و اعمال قدرت دولت و فرد باید مشخص شود. حوزه‌های زندگی جمعی، فردی و خصوصی، رابطه‌ای بین فرد و دولت را روشن می‌کند. گاهی دامنه‌ی فعالیت دولت از طریق سازمان‌ها و بوروکراسی‌های عظیم به حدی گسترش می‌یابد که امکان هرگونه آزادی عمل از افراد سلب می‌شود و انسان‌ها به طور کامل در اختیار ماشین بوروکراسی قرار می‌گیرند. در فرایند ایجاد نظم (پلیسی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی)، باید دید که بهای آن برای جامعه چه اندازه است؟ شیوه‌ی برقراری نظم در جامعه، در مفهوم عام، رابطه فرد و دولت را مشخص می‌کند و می‌توان بر اساس آن درجه‌ی اعتماد متقابل بین سطوح مختلف اجتماعی را اندازه‌گیری کرد.
۳ـ توانایی توزیعی: قابلیت توزیعی به توزیع اقتدارآمیز ارزش‌ها، منزلت‌ها، فرصت‌ها، کالا، خدمات و قدرت در بین سطوح گوناگون جامعه اطلاق می‌شود. از طریق مطالعه‌ی دقیق فرایند توزیع می‌توان نقش مردم و نخبگان را به لحاظ شکل‌دادن به منافع ملی و میزان مشارکت آنها در تعیین تقدم‌های سیاست خارجی مورد ارزیابی قرار داد. در اینجا باید دید که آیا در فرایند توزیع، نظام پاسخگوی کل جامعه است یا تنها اقلیتی از مردم. بعلاوه، ضروری است رابطه‌ی‌ میان نیازهای فردی و فعالیت‌های توزیعی حکومت را در جهت تأمین خواست‌های مردم مورد توجه قرار داد. قابلیت توزیعی نظام از لحاظ تحقق هدف‌ها و تأمین منافع ملی، باید در سه بعد اقتصادی، ارزشی و سیاسی مورد بررسی قرار گیرد.
۴ـ توانایی‌های نمادین و اعتقادی: اصولاً محیط نظام سیاسی، یک فضای فرهنگی، ارزشی، هنجاری و نمادین است به عبارت دیگر، هر نظام سیاسی برای مشروعیت بخشیدن به داده‌های سیاست خارجی خود باید با محیط خویش همواره در تبادل و تعامل باشد. بدین ترتیب قابلیت‌های نمادین هر نظام، بر اساس ارتباط دادن تصمیمات و استراتژی‌های آن نظام به ارزش‌های حاکم بر جامعه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. به همین دلیل، ضروری است ویژگی‌های ارزشی و به طور کلی فرهنگ سیاسی جوامع را در زمینه‌ی منافع ملی مورد تجزیه و تحلیل قرار داد (قوام،۱۳۸۴، ص۲۸۱).
توجه به توانایی‌های تنظیمی رژیم پهلوی وقتی برجسته می‌شود که حرکت‌های تحول خواهانه از سال ۱۳۴۱ شروع می‌شود اما در نقطه مقابل گسترش تسلیحات نظامی از یک سو و توسعه دستگاه‌های امنیتی از سوی دیگر در دستور کار قرار می‌گیرد. این در حالی‌ بود که حاکمیت دچار بحران در توسعه نامتوازن، مشارکت، هویت و مشروعیت بود.
مکتب وابستگی
مکتب وابستگی نیز که عمری مقارن با حکومت پهلوی دارد در برخی ابعاد با شرایط ایران انطباق دارد. وضعیت داخلی و وابستگی خارجی ایران از جهت تئوریک با نظرات بخشی از اندیشمندان صاحب‌نظر در حوزه وابستگی انطباق دارد.
آندرگوندرفرانک معتقد است رابطه مرکز پیرامون همچون رابطه طبقات مسلط یک جامعه با طبقات زیر سلطه آن است. در این زنجیره‌ی استثماری طبقات مسلط مرکز با واسطه‌ی طبقات مسلط پیرامون طبقات زیر سلطه پیرامون را استثمار می‌کند. به طور کلی به نظر فرانک، دولت پیرامونی پیش از اینکه در خدمت بورژوازی و سرمایه داخلی بومی باشد در خدمت سرمایه خارجی است. این دولت در عرصه اعمال سلطه داخلی و سرکوب طبقات زیر سلطه داخلی خود، دولتی قوی است اما در عرصه بین‌المللی و در ارتباط با طبقات مسلط‌ مرکز، دولتی ضعیف است (ساعی، ۱۳۸۱، ص۲۱۴). سمیرامین نیز معتقد است سلطه‌ی خارجی تفوق طبقه مسلط داخلی را در جوامع پیرامونی مشکل می‌سازد. دولت پیرامونی درعین حالی که به دلیل ضعف بورژوازی داخلی میل به اقتدار گرائی دارد به دلیل سلطه خارجی و فشار بین‌المللی برای استخراج مازاد، از مشکل اقتدار رنج می‌برد. به عبارت دیگر این دولت در داخل به سرکوب و فشار نظامی روی می‌آورد در حالی که از خارج تحت کنترل و فشار است. تفاوت عمده مباحث امین با فرانک این است که امین برخلاف فرانک به توانائی نیروهای داخلی کاملاً بدبین نیست. او وقوع بسیاری از بحران‌ها و تحولات در نظام سرمایه‌داری را ناشی از مبارزات رهایی‌بخش در جوامع پیرامونی می‌داند. اورس نیز عقیده دارد زور (قهر) وسیله‌ای است که دولت پیرامونی با توسل بر‌ آن درصدد تحمیل شرایط موجود بر نیروهای اجتماعی است. اصولاً زور ابزاری است که نه برای حل بحران بلکه برای تحمیل آن بر جامعه به کار برده می‌شود. قهر در مقایسه با عوامل قبلی (پول، قانون، ایدئولوژی) ساده‌تر و مؤثرتر است. خصلت قهر‌آمیز بودن نظام سیاسی پیرامون نه نشانه قدرت آن بلکه نشانه ضعف آن است زیرا کاربرد وسیع زور نشان می‌دهد که دولت پیرامونی نتوانسته است بحران‌ها را حل کند و یا توانائی کاربرد مؤثر دیگر ابزارها را ندارد(همان، ص۲۱۵). دستگاه سرکوب رژیم پهلوی که با تشکیل ساواک در سال ۳۷ (بعد از کودتای ۱۳۳۲) شروع شد از سال ۱۳۴۲ اوج گرفت و تا پاییز ۱۳۵۷ ادامه داشت بنابراین این بخش از نظرات اندیشمندان مکتب وابستگی با وضعیت داخلی ایران که روی دیگر سکه آن دخالت خارجی بود انطباق دارد.
۳ـ۹ـ منافع ملی (۱۳۳۲ ـ ۱۳۵۷)
همانگونه که قبلاً توضیح داده شد حکومت کودتا که بعد از سال ۱۳۳۲ در ایران شکل گرفت از بحران مشروعیت رنج می‌برد. از طرفی تأثیر قدرت‌های خارجی در بازگشت شاه به قدرت، باعث گردید که مسئله وام‌داری، سلطه خارجی بر حاکمیت ایران را به شکل غیرقابل توجیهی گسترش دهد. نه تنها شاه در دوره ۲۵ ساله بعد از کودتا در مقابل قدرت‌های غربی منفعل، بلکه تسلیم محض بود، از محتوی کلام وی ـ که در ادامه خواهد آمد ـ این نکته کاملاً ملموس و مشهود است. وام‌داری وی از یک سو و بلوک‌بندی‌های بعد از شروع جنگ سرد از سوی دیگر، نیاز غرب به ایران را دو چندان می‌نمود و حفظ تخت و تاج سلطنت نیز باعث می‌شد که مسئله وابستگی به شکل حقارت آمیزی در ایران خودنمائی نماید. در ادامه ابعاد مختلف این وابستگی را خصوصاً در عرصه‌هایی مانند انتخاب نخست‌وزیران، تشکیل ساواک، دخالت‌های امنیتی، مقابله با کمونیست، کاپیتولاسیون، نحوه تعامل دو سفیر انگلیس و آمریکا با شاه و کنترل شخص شاه را بررسی خواهیم نمود و خواهیم دید که نه تنها منافع ملی که منافع حیاتی ایران در سیطره قدرت‌های مؤثر در کودتا بوده است.
۱ـ۳ـ۹ـ تمامیت ارضی
یکی دیگر از مداخلات انگلیس در ایران جداسازی بحرین بود. فشار انگلیس بر ایران برای جداسازی بحرین به حدی بود که خود مقامات ایرانی بحرین را بی‌اهمیت جلوه می‌دادند تا انفعال و بی‌ارادگی دولت ایران در مواجهه با آن را موجه جلوه دهند. سرانجام در چهارم ژانویه ۱۹۶۹، شاه در کنفرانسی در دهلی‌نو اعلام داشت: «کشور پهناور و غنی ما نیاز به گرفتن زمین با زور و حیله ندارد، کشور ما که تجاوز را محکوم می‌سازد، بدیهی است خود به تجاوز مبادرت نمی‌ورزد، سیاست مستقل ملی ایران بیش از پیش این روش پسندیده را تحکیم بخشیده و بر مبنای صلح‌خواهی و حفظ روابط دوستانه با همه ملل و تأمین سعادت جوامع دنیا استقرار ساخته و در این صورت جز راه مسالمت‌جویانه طریقی پیش نخواهد گرفت. یا مردم بحرین خواهان الحاق به ایران می‌باشند یا نمی‌باشند، اگر مایلند را عاقلانه و صحیح بر اساس مراجعه به آرای عمومی و مداخله بزرگترین مرجع بین‌المللی یعنی سازمان ملل متحده باز است، به صورتی دنیاپسندانه می‌توانند این راه را پیش گیرند و این معما و مشکل را حل کنند و اگر این راه را انتخاب نکنند و تحریکاتی در این زمینه باشد و استعمار به صورت مختلف انجام این نیت خیرخواهانه را مانع گردد، نه فقط این مشکل باقی می‌ماند بلکه ممکن است صورت دیگری به خود بگیرد.» به هر حال شاه در این کنفرانس به طور ناگهانی تصمیم خود را مبنی بر چشم‌پوشی از ادعاهای دیرینه ایران نسبت به بحرین گرفت و اظهار داشت: «اگر اهالی بحرین نمی‌خواهند به کشور من ملحق شوند ایران ادعاهای ارضی خود را در مورد این مجمع الجزایر پس می‌گیرند و خواسته‌ اهالی بحرین را اگر از نظر بین‌المللی مورد قبول قرار بگیرد، می‌پذیرد.» پس از این بیانات، دولت ایران از دبیر کل سازمان ملل متحد تقاضای میانجیگری و اعلام کرد نظر دبیرکل را مبنی بر اینکه به تصویب شورای امنیت برسد، می‌پذیرد. سپس در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۴۹ شورای امنیت گزارش نماینده دبیرکل را که به بحرین سفر کرده بود تصویب کرد. در این گزارش آمده بود که: «اکثریت قاطع اهالی بحرین خواستار شناسایی هویتشان به عنوان یک کشور مستقل و دارای حق مالکیت می‌باشند که در برقراری مناسبات با سایر کشورها آزادی عمل داشته باشند.» بدین سان با تصویب مجلسین ایران در سال ۴۹ قطعنامه مذکور پذیرفته شد و در دوران نخست‌وزیری هویدا قضیه بحرین برای همیشه خاتمه یافت. در ۲۳ مرداد ۱۳۵۰ نیز بحرین اعلام استقلال کرد و اولین کشوری که آن را به رسمیت شناخت، ایران بود. به هر حال به این نتیجه دست می‌یابیم که شاه برای توسعه قدرت خویش در منطقه و تسلط بر آب‌های خلیج‌فارس و دریای عمان، هم‌زمان با خروج نیروهای انگلیسی از منطقه این تصمیم را گرفت و تجزیه بحرین را به عنوان جلب حمایت انگلیس برای بازگذاشتن دست وی در حفظ امنیت خلیج‌فارس پذیرفت. «چون دولت انگلستان در حدود ۱۵۰ سال بر بحرین حاکمیت داشته و یکی از مستعمرات آن به شمار می‌رفته و سیاست عربی کردن سکنه‌ی ایرانی الاصل بحرین نیز از طرف انگلیس اعمال شده است، در نتیجه پیوند فرهنگی و احساس ملی میان مردم ایران بر بحرین از بین رفته است. بنابراین برای استقرار حاکمیت مجدد ایران بر بحرین می‌بایست از نیروی نظامی استفاده کرد که این با سیاست دولت ایران مبنی بر حل اختلاف به صورت مسالمت‌آمیز مغایر است.»(جعفری ولدانی، ۱۳۷۶، ص۴۳۲). همچنین دلایل چرخش سیاست خارجی ایران به دستور امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت، توسط معاون وزیر امور خارجه این طور بیان شد:
«درست است که ما تا به حال در بحرین حاکمیت داشته‌ایم، ولی مسائل و دلایل سیاسی گاه تغییر وضع می‌دهند و از جمله در مسئله حاکمیت‌ها. وی همچنین ادعا کرد که: معادن نفتی بحرین تمام شده در واقع از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست که ما بحرین را داشته باشیم. سوم اینکه اگر ما بخواهیم آنجا برویم مردم آنجا با ما مقابله می‌کنند. چهارم اینکه، این تمهیدی است برای اینکه بر همه خلیج‌فارس مسلط شویم.»(پزشکپور، کیهان هوایی، ش۱۰۰۴، ص۲). هویدا همچنین در این رابطه اعلام کرد: «مصالح عالیه‌ ملت ایران بیش از هر چیز و سرنوشت ما و برادران مسلمان ما در آن سوی خلیج‌فارس ایجاب می‌کرد که از هیچ اقدامی برای دفاع در برابر استعمار فروگذاری نشود، تجزیه بحرین مظهر بارزی از سیاست مستقل ماست…»(روزنامه آیندگان، ۲۷/۱۲/۱۳۵۰) همانگونه که از انتهای جمله هویدا بر می‌آید توجیه از دست دادن بحرین هیچ شنونده‌ای را اقناع نمی‌کند. وی معادن نفتی بحرین را تمام شده می‌داند که وضعیت امروز بحرین این مدعا را غیرکارشناسی و غیرمسئولانه می‌شمارد. دولت ایران این امر را در راستای سیاست مستقل ارزیابی می‌کند. این در حالی است که نشان از عدم استقلال و وابستگی است. سیاست مستقل هیچ موقع جدایی بخشی از کشور را تجویز نمی‌کند. استدلال‌های شاه و نخست‌وزیر ایران برای جدائی بحرین فقط برای فرار از افکار عمومی است. تسلط پر سر و صدا بر جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب‌ بزرگ و کوچک که اندکی بعد از استقلال بحرین صورت گرفت نشان از وادادگی آنان در استقلال بحرین دارد. به هر حال مسئله بحرین را باید در راستای تسلط انگلیس بر سیاست خارجی و تصمیمات داخلی مسئولین ایران در آن زمان ارزیابی نمود که برخلاف مدعای ایران‌گرایی و سیاست ناسیونالیستی پهلوی اتفاق افتاد.
از نگاه ارتشبد فردوست سه دلیل عمده برای مشارکت انگلیس و آمریکا در طرح‌های امنیتی و دفاعی ایران وجود داشت که این سه شاخص در کنار وام‌داری محمدرضا شاه به غرب جهت بازگشت به قدرت باعث می‌شد که فرمان آمریکا و انگلیس در ایران ساری و جاری شود. این سه عامل عبارتند از:
۱ـ ایران مهم‌ترین حلقه در کمربند امنیتی یا «کمربند بهداشتی» بود که آمریکا پیرامون مناطق نفوذ شوروی ایجاد کرد که از مهم‌ترین نقاطی بود که باید راه توسعه‌طلبی کمونیستی را سد می‌نمود. ایران دارای مرز مشترک حدود ۲۲۰۰ کیلومتری با شوروی بود که اگر حدود ۱۰۰۰ کیلومتر آن را مرز آبی خزر حساب کنیم حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مرز خاکی باقی می‌ماند که راه وصول شوروی و دریا و خشکی از این طریق سد می‌شود.
۲ـ ایران یک کشور نفت‌خیز است و معادن و ذخایر زیرزمینی غنی دارد و آمریکا نمی‌توانست نسبت به آن بی‌تفاوت باشد.
۳ـ ایران راه وصول مخازن نفتی غنی خاورمیانه به آمریکا و اروپای غربی و ژاپن است که روزانه ۲۷ میلیون بشکه نفت از آن خارج می‌شود. ایران می‌توانست این راه را به جهت امنیتی تضمین نماید.(فروهر، همان، ص۵۳۱) بنابراین سد توسعه‌طلبی شوروی، نفت ایران، امنیت مسیر و وام‌داری شاه چهار عاملی بودند که ایران را به تعهدات امنیتی و اقتصادی می‌کشاندند.
۲ـ۳ـ۹ـ استقلال سیاسی
از غم‌انگیزترین مسائل سیاسی بعد از کودتای ۲۸ مرداد اظهار بیچارگی شاه در بسیاری از موارد است. تا جائی که امام خمینی نیز اظهار می‌دارد. نوع نگاه رئیس جمهور آمریکا در یک تصویر به شاه آنقدر برایم تلخ بود که هنوز در ذهنم تلخی‌اش باقی است. امام از نوع نگاه به عنوان نگاه به یک «بچه مکتبی» یاد می‌کند. اما بسیاری از موارد است که شاه می‌پرسد: «چه کنم»، «اختیار ندارم» و… در واقعه انتصاب امینی به نخست‌وزیر شاه رسماً به سناتور سعید مالک اعلام می‌کند که آمریکایی‌ها مرا از دخالت در امور کشور منع کرده‌اند.(ظهور و سقوط، ۱۳۵۷، ص۳۰۹) در آستانه کودتای ۲۸ مرداد آمریکائیها که دیگر روی شاه حساب نمی‌کردند و میل داشتند مناسبات خود را با دولت مصدق بهبود بخشند. علاقه‌ای برای شنیدن درد دل‌های شاه نداشتند. سفیر آمریکا در رم در دیدار کوتاهی با شاه به او می‌گوید که پاسخ به پیام او را به واشنگتن محول کرده است و آنها باید تصمیم بگیرند، شاه که اشک در چشمانش می‌درخشید می‌گوید «تکلیف مرا معین کنید» (معتضد، ۱۳۵۷، ص۱۱۰). فردوست نیز معتقد است «در سیاست خارجی و به‌ خصوص سیاست منطقه‌ای دکترین اجرا شده توسط محمدرضا تبعیت کامل از دستورات آمریکا و انگلیس بود. آمریکایی‌ها شاه را مجبور به اجرای سیاست‌های لیبرالی می‌کردند. پرویز راجی آخرین سفیر شاه در انگلیس می‌نویسد: «شخصاً به این حقیقت اذعان دارم که گرچه آمریکایی‌ها شاه را مجبور به اتحاد دولت‌های لیبرالی کرده‌اند ولی آنها هرگز میل ندارند نتیجه یک چنین سیاستی به تغییراتی بنیادی در ایران منجر شود (راجی، ۱۳۶۵، ص۸۰). سولیوان نیز معتقد است از اینکه اطلاعات آمریکایی‌ها نسبت به اوضاع ایران بیشتر از شخص شاه بود وی شگفت‌زده می‌شد و با دقت گوش می‌داد. «بالاخره خود را بازیافتم و با لحنی آرام‌بخش و با قدرت منطق و استدلال که در توان داشتم سعی کردم اطمینان بدهم که آمریکا همچنان پشتیبان او است و رئیس جمهور و سایر مقامات ارشد آمریکایی کاملاً مسائل و مشکلات او را درک می‌کنند. پس از این مقدمه اطلاعاتی را که از منابع سفارت درباره فعالیت‌های مخالفان و جریان حوادث شهرهای مختلف ایران به دست آورده بودم در اختیار شاه گذاشتم و سعی کردم خیال‌پردازی‌های او را درباره مشارکت خارجیان در این حوادث برطرف سازم. شاه با دقت به حرف‌های من گوش داد و ظاهراً از اینکه ما چنین اطلاعات دقیقی درباره جزئیات وقایع داخلی ایران داریم شگفت‌زده شده بود (سولیوان، ۱۳۷۵، ص۱۴۶).
سولیوان می‌نویسد: در اواخر سلطنت شاه با ابتکار و تمایل شخصی وی من و پارسونز سفیر انگلیس یک روز در میان با شاه ملاقات می‌کردیم. شاه در این ملاقات‌ها ضمن بحث درباره مسائل جاری روز از نقشه و برنامه‌های خود برای آینده رژیم سخن می‌گفت (سولیوان، ۱۳۷۵، ص۱۵۵). بنابراین سفرای انگلیس و آمریکا به صورت مشاوران رسمی شاه درآمده بودند و نظرات آنان مبنای تصمیم‌گیری‌ها بوده است.
ملاقات «یک روز در میان» با این دو سفیر به چه علت بوده است؟ جز عجز و ناتوانی و علاقه به دانستن آخرین نظرات دولت‌های انگلیس و آمریکا؟ حتی در شلوغی‌های منتهی به انقلاب ۱۳۵۷ شاه منتظر می‌ماند که آمریکایی‌ها برای بود و نبود او چه تصمیمی دارند و اگر قرار است برود باید کدام کشور را انتخاب کند «در همین ایام (شلوغی‌های انقلاب) پیامی از واشنگتن دریافت داشتم مبنی بر اینکه در اولین فرصت شاه را ملاقات کنم و به او بگویم که دولت ایالات متحده آمریکا مصلحت شخص شاه و مصالح کلی ایران را در این می‌بیند که هر چه سریع‌تر ایران را ترک گوید. تصمیم شاه به خروج از ایران قبل از وصول این پیام از طریق وسائل ارتباط جمعی منتشر شده ولی شاه رسماً آنرا اعلام نکرده بود و هنوز هم تردیدهایی در این مورد وجود داشت. ابلاغ چنین پیامی از طرف سفیر یک کشور به رئیس مملکتی که در آن مأموریت دارد کار ساده‌ای نیست. ولی در ملاقات‌ها و گفتگوهای من با شاه طی چند ماه اخیر به قدری مطالب عجیب و غیرعادی رد و بدل شده بود که ابلاغ این پیام خیلی غیرعادی به نظر نمی‌رسید. شنیدن این پیام هم برای شاه چیز عجیب و غیرمنتظره‌ای نبود، من تا آنجا که می‌توانستم با لحن ملایم و مهربان مضمون پیام واشنگتن را به شاه ابلاغ کردم. او با دقت و آرامش به پیامی که او را به ترک کشورش دعوت می‌کرد گوش داد و وقتی که حرف‌های من تمام شد رو به من کرد و با لحنی کم و بیش ملتمسانه گفت «خیلی خوب اما کجا باید بروم؟» (سولیوان، ۱۳۷۵، ص۲۰۶).
۱ـ۲ـ۳ـ۹ـ کنترل شخص شاه
بعد از کودتای ۲۸ مرداد تا انقلاب اسلامی اعمال و رفتار شاه به شدت تحت کنترل بود. شاید علت اصلی آن جهان دو قطبی بوده است. یعنی دنیای غرب از احتمال چرخش شاه به سمت شوروی نگران بوده است. زیرا تغییر قطب‌بندی یا جابجائی در گرایش به دو قطب در برخی کشورها اتفاق می‌افتاد. بنابراین از پیش خدمتی ارنست برون تا استراق سمع مکالمات شاه را می‌توان در پروسه کنترل شاه دید. استراق سمع مکالمات خصوصی محمدرضاشاه و مقامات عالی‌رتبه توسط سیا به صورت مستمر انجام می‌شد. جریان از این قرار بود که سفارت آمریکا به اطلاع محمدرضا رساند تلفن‌هایی که استفاده می‌کنید مطمئن نیست و امکان استراق سمع خیلی زیاد است و پیشنهاد کردند که یک کابل ۱۰ شماره‌ای بکشند که از مراکز تلفن خودکار عبور نکند بلکه مستقیماً به محل‌های مورد نظر وصل شود. محمدرضا موافقت کرد و آمریکایی‌ها تلفن‌ها را کشیدند که به «تلفن قرمز» معروف شد. در کنار هر دستگاه لیست مقاماتی که از این تلفن استفاده می‌کردند و شماره آنها قرار داشت. مقاماتی که از تلفن‌ قرمز استفاده می‌کردند عبارت بودند از: محمدرضا، وزیر دربار، نخست‌وزیر، فرمانده گارد، رئیس ستاد ارتش، رئیس اداره دوم ارتش، رئیس ساواک، فرمانده ژاندارمری، رئیس شهربانی و رئیس دفتر ویژه اطلاعات (من). من مطلع بودم که یک تلفن قرمز هم در سفارت آمریکا است و هر ۱۰ شماره را استراق‌سمع می‌کند. آمریکایی‌ها بی‌خود به موضوعی تا این حد علاقه‌مند نمی‌شوند، مگر اینکه از آن نفع کامل ببرند. پس کلیه مکالمات تلفن‌های قرمز در سفارت آمریکا روی نوار ضبط می‌شد و آمریکا بر کلیه مسائل درجه اول مملکتی نظارت می‌کرد. (فردوست، ۱۳۷۴، ص۲۳۵) سازمان سیا علاوه بر برخورداری از بیشترین تسهیلات برای کسب اطلاعات مورد نیاز از مراکز اطلاعاتی و امنیتی ایران، مستقیماً نیز به تبادل اطلاعات با شخص شاه می‌پرداخت، تحویل‌ یک بولتن ماهانه به کلی سری به شخص شاه که حاوی آخرین اخبار از مسائل جهان و منطقه بود، یکی از این موارد می‌باشد. این بولتن که به زبان انگلیسی بود و تنها برای محدودی از سران کشورهای دوست آمریکا داده می‌شد هر ماهه توسط مأمور سیا به شخص شاه تحویل و پس از مطالعه توسط دفتر ویژه منهدم می‌شد ( فردوست، ۱۳۷۴، ص۲۳۵). این موضوع نشان می‌دهد که نگرش شاه به تحولات منطقه و جهان با اطلاعات کانالیزه آمریکایی‌ها تنظیم می‌شد و خوراک فکری و اطلاعاتی وی آنگونه که مورد پسند آمریکایی‌ها بود ارائه می‌شد.
۲ـ۲ـ۳ـ۹ـ تسلط انگلیس و آمریکا بر حوزه امنیتی ایران
امنیت از کلیدی‌ترین شاخص‌های استمرار حاکمیت و ضامن حفظ منافع ملی است. بعد از کودتای ۲۸ مرداد حوزه امنیتی ایران در همه ابعاد در اختیار دولت‌های انگلیس و آمریکا قرار گرفت. اشراف و مداخله آنان به حدی بود که در برخی موارد ایرانیان نیز صلاحیت مداخله در برخی موضوعات را نداشتند. ایجاد ساواک، ایجاد سیستم‌های جاسوسی در شمال کشور، کنترل مکالمات شاه، اشراف بر رأس ارتش، تسلط بر اقتصاد و صنعت مونتاژ و… از جمله این موارد است. پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که آمریکایی‌ها با قدرت تمام وارد صحنه شدند و تصمیم گرفتند که ایران را به عنوان پایگاه اصلی خود در منطقه حفظ کنند در درجه اول به ایجاد دستگاه ضد اطلاعات ارتش و تقویت آن و در درجه‌ی دوم به تأسیس سازمان امنیت کشور (ساواک) پرداختند. فردوست معتقد است شورای امنیت کشور نیز بنا بر پیشنهاد انگلستان و ابتدا توسط شاپورجی طرح شد و شاه آن را پذیرفت و اعضا و نحو کار آن را نیز انگلیس معلوم کرد (فردوست، ۱۳۷۴، ص۳۹۱). طبق توافق میان مقامات اطلاعاتی آمریکا و انگلیس، مأموریت تشکیل ساواک به سازمان سیا واگذار شد و مسئولیت تشکیل «دفتر ویژه اطلاعات» به اینتلیجنس سرویس انگلستان سپرده شد. در نتیجه نهادهای اطلاعاتی ایران شکل سازمان‌ یافته‌ای یافت و به عنوان شاخه‌هایی از سرویس‌های اطلاعاتی غرب به فعالیت گسترده در داخل کشور و در منطقه پرداختند. در مرحله بعد با برنامه‌ریزی مشترک دو سرویس آمریکا و انگلیس به تدریج و گام‌به‌گام نفوذ سرویس اسرائیل در ایران توسعه یافت و آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها خود را عقب کشیدند و جا را برای نقش اصلی اسرائیل در ساواک باز کردند و آمریکایی‌ها توجه درجه اول خود را به ارتش و اداره دوم آن معطوف داشتند. (مستشاران و کارشناسان بیگانه، ۱۳۷۷، ص۶۷). طراحی آمریکایی‌ها به صورتی بود که تجهیزات نظامی ارسالی به ایران فقط توسط خود آنان قابل بهره‌برداری بود به همین دلیل هزاران نفر از مستشارات نظامی آمریکا در ایران حضور داشتند. فضای ایجاد شده توسط دولت‌های انگلیس و آمریکا نه تنها به ارتش، اطلاعات، دربار و اقتصاد ختم نمی‌شد بلکه حوزه اجتماعی را هم در بر‌می‌گرفت. آمریکا و انگلیس تلاش می‌نمودند با اپوزیسیون داخلی هم ارتباط داشته باشد و شاه را با نشان دادن یک آلترناتیو بیشتر در چنگ خود نگه دارند. اسناد لانه جاسوسی آمریکا از ارتباطات احزاب ایران با آمریکا خصوصاً جبهه ملی و نهضت آزادی پرده برمی‌دارد. قطعاً دولت شاه از این ارتباطات آگاه بوده است. دولت کارتر بعد از رسیدن به قدرت با شعار حقوق بشر به دنبال فضای باز سیاسی در کشورهای جهان سوم بود در نگاه اول، این باور امری مطلوب جلوه می‌کند اما روی دیگر همین سکه سرکوب بود به تعبیر دیگر آزادی و حقوق بشر در ایران زمانی برای کارتر قابل قبول بوده است که حکومت شاه تضمین شده باشد در غیر این‌صورت سرکوب جای خود را به حقوق بشر می‌دهد. سخنان آخرین سفیر آمریکا در ایران گویای این مدعاست. «ضمن یکی از گزارشات خود به واشنگتن نوشتم که چون پیش‌بینی می‌کنم شاه درباره تشکیل یک دولت نظامی برای مقابله با بحران فعلی از ما نظرخواهی خواهد کرد بهتر است دولت آمریکا از هم‌اکنون در این باره مطالعه کرده نظر خود را به من ابلاغ نماید. برای من خیلی شگفت‌آور بود که پاسخ این سؤال خود را خیلی سریع و با صراحت کامل طی چهل‌و‌هشت ساعت دریافت کردم. پاسخ واشنگتن این بود: به نظر دولت آمریکا ابقای شاه حائز کمال اهمیت است و آمریکا از هر تصمیمی که وی برای تثبیت قدرت و موفقیت خود اتخاذ کند حمایت خواهد کرد. در پاسخ واشنگتن با صراحت به این موضوع اشاره شده بود که اگر شاه برای استقرار نظم و تثبیت حکومت خود استقرار یک دولت نظامی را ضروری تشخیص دهد آمریکا آنرا تأیید خواهد کرد و از متن پیام چنین مستفاد می‌شود که آمریکا از هر اقدامی در جهت پایان بخشیدن به اوضاع بحرانی ایران و سرکوب مخالفان حمایت می‌کند. پیامی که در پاسخ سؤال مربوط به احتمال تشکیل دولت نظامی در ایران از واشنگتن دریافت داشتم نه فقط با دستورالعمل‌های مبهم و مبتذل گذشته مغایرت داشت، بلکه از یک تغییر کلی در سیاست آمریکا در جهت حمایت جدی از شاه حکایت داشت. وقتی که برای ملاقات زاهدی^[۷] به خانه‌اش رفتم او مرا به دفتر برد و به عنوان یک خبر مهم و تازه به من گفت که «برژینسکی اداره‌ی امور مربوط به ایران را به دست خود گرفته است» او با بیانی که از تلاش و مشارکت خود او در این جریان حکایت می‌کرد گفت برژینسکی او را به کاخ سفید فراخوانده و گفته است که پرزیدنت کارتر نگران اوضاع ایران است و در این شرایط باید شاه رویه محکم‌تر و قاطع‌تری در پیش بگیرد. زاهدی افزود که برژینسکی او را تشویق کرده است به تهران مراجعت کند و شاه را به اتخاذ تدابیر جدی‌تری برای حفظ رژیم خود وادار نماید. زاهدی گفت به برژینسکی پاسخ داده است که نمی‌تواند در این شرایط پست سفارت ایران را در واشنگتن خالی بگذارد ولی برژینسکی او را نزد رئیس جمهوری برده و پرزیدنت کارتر به او گفته است که شما با خیال راحت به تهران بروید، من سفیر ایران در واشنگتن خواهم بود! زاهدی بعد از شرح این جریان گفت که دیگر درنگ را جایز نشمرده و به تهران آمده است تا شاه را در مبارزه سختی که در پیش دارد یاری کند. کمی پس از این ملاقات شاه مرا به کاخ خود فراخواند و مطالبی را که قبلاً از زاهدی شنیده بودم بازگو کرد. شاه همچنین از قول زاهدی گفت که قرار است مطالبی در این زمینه کتباً به من ابلاغ شود و از من پرسید آیا پیامی در این خصوص از واشنگتن دریافت داشته‌ام یا نه؟ تا آن موقع آنچه از واشنگتن به من ابلاغ شده بود همان مطالبی بود که در پاسخ سؤال مربوط به احتمال روی کار آمدن یک دولت نظامی در ایران دریافت داشته بودم. من از همان پیام مطالبی را در این زمینه که آمریکا از هر اقدامی که شاه برای رفع بحران کنونی مصلحت بداند حمایت خواهد کرد برای وی نقل کردم (دخالت‌ خارجی‌ها، ۱۳۷۷، ص۹۱). بنابراین شاه کاملاً بی‌اراده بود. روزی واشنگتن به سفیرش در تهران می‌نویسد که از سرکوب و هرگونه اقدامی که رفع نگرانی شاه را می‌کند حمایت و روزی دیگر (قبلاً آورده شد) به شاه می‌گویند که باید بروی و شاه ملتمسانه می‌گوید کجا باید بروم. این دوگانه و تنظیم شدن شاه با تغییر رویکردهای آمریکا نشان از نبود حاکمیت مستقل و حتی نیمه مستقل در ایران دارد.
۳ـ۳ـ۹ـ وحدت ملی
اگرچه مشکلاتی که برای وحدت ملی کشور در بدو به قدرت رسیدن پهلوی دوم بوجود آمد، مربوط به دوران پهلوی اول بود اما خودمختاری کردستان و آذربایجان بارزترین نمادهای واگرایی از ناسیونالیسم قوم‌گرای پهلوی بود.
پهلوی دوم به صورت بارز درگیر واگرایی‌های تجزیه‌طلبانه نبود. اما نداشتن اندیشه مشخص برای اداره جامعه، حوزه فکری کشور را بسیار متکثر کرده بود، اندیشه‌‌های سوسیالیستی و مذهبی مسیر طراحی شده حاکمیت برای وحدت ملی را با چالش مواجهه می‌کرد و افتراق نخبگان دینی و سوسیال مشکلاتی را به وجود آورد که از سال ۱۳۲۶ در حوزه مذهبیون و از ۱۳۴۵ در حوزه سوسیالیست‌ها وارد فاز مسلحانه علیه رژیم مستقر شد. عدم معرفی غیریت مشخص، توسط حاکمیت به تضعیف وحدت ملی کمک می‌کرد، بنابراین ترویج بی‌بندوباری داخلی از یک سو و حمایت و ارتباط با اسرائیل از سوی دیگر باعث واگرایی مذهبیون از حکومت شده بود. لذا می‌توان گفت شاه محور وحدت ملی ایرانیان بعد از کودتای ۲۸ مرداد نبود. شاه بر این باور بود که باید تفسیری از شاهنشاه ارائه کند تا بتواند محور وحدت ملی قرار گیرد. زیرا هیچ شاخصه اطمینان‌بخش دیگری را برای وحدت ملی ایرانیان پیدا نمی‌کرد.
«… درک مفهوم واقعی کلمه شاهنشاهی … با ضوابط و تعریف‌های عادی تاریخ قابل توضیح نیست… عادتاً آن را «امپراتوری» ترجمه می‌کنند ولی مفهوم غربی امپراتوری تنها یک مفهوم سیاسی و جغرافیایی است، در حالی که از دیدگاه ایرانی کمله شاهنشاهی بیش از جنبه مادی آن، جنبه معنوی، فلسفی، آرمانی و تا حدودی عاطفی دارد… در فرهنگ ایرانی، شاهنشاهی ایرانی یعنی واحد جغرافیایی و سیاسی ایران به اضافه هویت خاص ملی و همه آن ارزش‌های تغییرناپذیری که هویت ملی را به وجود آورده‌اند.» (پهلوی، ۱۳۵۶، ص۲۴۴)
در نتیجه چون رژیم سلطنت، اساس هویت ملی ایران را تشکیل می‌دهد «هیچ تحولی و تغییر ریشه‌داری در این کشور امکان پذیر نیست مگر آنکه در قالب کلی این نظام شاهنشاهی و منطبق با اصول بنیادین آن باشد.» (پهلوی، ۱۳۵۶، ص۲۴۵) از این دیدگاه نظام شاهنشاهی یک اصل ابدی و دایمی است که حافظ ارکان ملیت و رکن ذاتی هویت ملی است. ملیت، هویت خود را از نظام شاهنشاهی می‌گیرد و نظام شاهنشاهی، روح و جوهره وجود و قدرت حاکمیت و وحدت ملی است (همان، ص۲۶۷).
بر همین اساس در مرامنامه حزب رستاخیز می‌خوانیم: «نظام شاهنشاهی ایران راز بقا و تجسم همه ویژگی‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی ملت ایران و تکیه‌گاه مردم ایران زمین و شیوه اصیل و طبیعی حکومت در سراسر تاریخ کهنسال ایران است که حاکمیت و تمامیت ارضی و استقلال و ارزش‌های ملی مردم این مرز و بوم را در مسیر حوادث و مخاطرات و نشیب و فرازهای گوناگون پاسداری کرده و در آینده نیز جاودانگی این ودایع مقدس و تحقق همه خواست‌های ملی را در قلمرو پیشرفت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و نیل به اقتدار و عظمتی که در خور فرهنگ کهنسال و آرمان‌های تمدن بزرگ است تضمین خواهد کرد (مرامنامه حزب رستاخیز ملی ایران، ص۸). دوپارگی فرهنگی مهمترین عامل خدشه به وحدت ملی بود چرا که نهادهای فرهنگی تجدد در جامعه سنتی ایران به صورت بی‌رویه مشهود بود. گویی حاکمیت و احزاب دولت ساخته هیچ شناختی از جامعه خویش ندارند و از جایگاه و وزانت شاهنشاهی که مولود کودتا می‌باشد هیچ اطلاعی ندارند و آنچه می‌گویند و تفسیر می‌کنند را عین نگاه مردمی می‌دانند که خود را مسلمان می‌دانند. انقلاب اسلامی روشن کرد که شاه هیچ جایگاه معنوی و مقدس در بین ایرانیان نداشته است و هیچ مقاومتی برای بقای وی توسط ملت صورت نگرفت.
۴ـ۳ـ۹ـ ملت‌سازی
ملت‌سازی در دوران حاکمیت ناسیونالیسم مدنی مصدق و ناسیونالیسم مثبت پهلوی دوم مسئله روز کشور نبود اما مردم فلات ایران قبل از آن تمرین ملت بودن را انجام نداده بودند. یعنی مشارکت‌های ملی و سراسری و حل بحران‌های ملی از طریق یک ملت یکپارچه به وضوح نمایان نبود. همسویی اقوام و مذاهب ایران صرفاً در سال‌های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۱ مشهود است که آن هم به دلیل آمیخته‌ای ناسیونالیسم منفعت‌طلب و ضدبیگانه با اسلام بود. ملت‌سازی پهلوی اول با ظهور پهلوی دوم به هرج و مرج تبدیل شد چرا که ملت‌سازی پیشین با زور سرنیزه بود و نیروهای تحت انقیاد از شهریور ۱۳۳۰ سربرآوردند و تجزیه‌طلبی و خودمختاری در آذربایجان و کردستان شروع شد و تنها گفتمانی که بعد از شهریور ۱۳۲۰ فاقد جذابیت بود گفتمان تولید توسط پهلوی پدر بود. واقعیت این است که در دوره پهلوی از آنجا که اراده ملت و به طور کلی شئون اراده ملی به صورت واقعیتی خارجی و قابل قبول، هیچگاه مورد پذیرش هیئت حاکم قرار نگرفت، روند ملت سازی نیز هیچ‌گاه مسیر طبیعی خود را طی نکرد و اساساً تأسیس تازه‌ای به نام هویت سیاسی مدرن در سطح جامعه سیاسی مستقر نشد. به جای آن هویتی شبه مدرن ـ سنتی وجود داشت که تحت تأثیر تعلقات بازسازی شده قومی نضج گرفت و با ملاحظات فردسالانه نظام شاهنشاهی پرورده شد به همین دلیل در سنخ‌شناسی ناسیونالیسم از ناسیونالیسم دوره پهلوی به نوعی ناسیونالیسم فرهنگی ـ محافظه‌کار تعبیر می‌کنم. ناسیونالیسمی که بدون توجه به نو بودن فحوای ایدئولوژی ملت‌گرایی و مبانیت رهیافت شناخت سیاسی آن با مجموعه‌های شناخت سیاسی - سنتی، منابع هویت شناختی خود را در گذشته‌ای دور و در تعلقات قومی - سیاسیت غیر مدرن جستجو می‌کند. گزافه‌گویی تاریخی، اسطوره‌سازی، کهنه‌پرستی و تبلیغ و احیای ارزش‌های سیاسی سنتی در قالب هنجارهای سیاسی مدرن، از ویژگی‌های این نوع ناسیونالیسم است. در این ناسیونالیسم از مهمترین رکن ملیت، یعنی اراده و حاکمیت ملی، اثری در تعیین شئون ملی دیده نمی‌شود و به جای آن، اراده فرد - شاه یا مجموعه‌ای از افراد خاص است که در تنظیم ارکان ملت نقش غالب را ایفا می‌کند. در نظام سیاسی پهلوی، این نقش بر عهده شخص شاه بود که خود را عامل ملیت و مظهر وحدت ملی معرفی می‌کرد. شاه برای این نقش، با وجود نقش‌های متعددی که در قانون اساسی برای وی پیش‌بینی شده بود، ارزش فوق‌العاده‌ای قائل بود و آن را یک نقش مهم و منحصر به فرد تاریخی تلقی می‌کرد (آصف، ۱۳۸۴، ص۳۲۶).
۵ـ۳ـ۹ـ ایدئولوژی
الگوی تفکیک اسلام و ناسیونالیسم، از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ در ایران در قالب دو حکومت ناهمسو به کار گرفته شد. دولت مصدق و پهلوی دوم هر دو بر جدایی دین از سیاست تأکید داشتند اما در تلقی از ناسیونالیسم همسو نبودند. مصدق تلاش می‌نمود ناسیونالیسم پهلوی اول را از شکل خشن آن تعدیل و رنگ و بوی مدنی آن را به نمایش گذارد. مشخص بودن هدف در دوره مصدق به بسیج‌گری کمک نمود (ملی شدن صنعت نفت) اما مطالعات نشان می‌دهد که ایدئولوژی بسیج‌گر از سال ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۱ نه ناسیونالیسم بلکه اسلام بوده است چون تا زمانی که همسوئی بین مصدق و کاشانی وجود داشت، مردم نیز در صحنه حضور داشتند. شخص کاشانی این مهم را با صراحت اعلام می‌دارد که تا بنده با مصدق همراه بودم، مردم نیز همراهی داشتند. بنابراین از ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ تنها ایدئولوژی بسیج‌گر اسلام بوده است. هنگام کودتای ۲۸ مرداد به دلیل جدایی مذهبیون از مصدق، مردم نیز وارد میدان نشدند و دولت وی فروپاشید و معلوم شد ناسیونالیسم لیبرال به تنهایی قادر به بسیج اجتماعی نیست.
پهلوی دوم تلاش نمود ایدئولوژی خود را ترکیبی از سوسیالیسم، لیبرالیسم و اسلام قرار دهد تا بتواند همه نیروهای معترض را با خود همسو نشان دهد. خود را نماینده دین، طرفدار کارگران و حامی آزادی و حقوق فردی می‌دانست به همین‌ دلیل ایدئولوژی ابداعی وی را «پهلویسم» می‌خوانند که فاقد عمق اجتماعی بود. پهلوی تلاش می‌کرد عناصری چون خدا، میهن و شاه را سه گانه ترکیبی برای تولید ایدئولوژی معرفی کند. الگوی توسعه انقلاب سفید که بعدها به «انقلاب شاه و ملت» تغییر نام یافت در سال‌های پایانی سلطنت محمدرضاشاه با الحاق متمم‌هایی به اصول آن، به جامعه آرمانی مورد ادعای حکومت برای ملت ایران مبدل کردند و تمام ظرفیت‌های تجهیز و توجیه ایدئولوژیک رژیم را به خود اختصاص داد. در تبیین و توجیه مبانی و اصول انقلاب شاه و ملت، استفاده از ارزش‌های واقعی و یا مثله شده‌ای مهمترین نمایندگان نظام‌های فکری و ایدئولوژیک جامعه چشم‌گیر است وسعی می‌شود با تلفیق هنجارهای سنتی و مدرن، چهره‌ای غیر تقلیدی و بومی به آن داده شود. در ایدئولوژی دست پرورده شاه و دربار، نمادهای لیبرال ـ دموکراسی غرب، اسلام مثله شده مدرن و سوسیالیسم غیرانقلابی مارکس به چشم می‌خورد. اما با وجود این فراخ دامنی ایدئولوژیک، آنچه به این مجموعه ایستارهای نامتقارن، معنا و مفهوم می‌بخشد، ایده ملت‌گرایی یا ناسیونالیسم فرهنگی ـ محافظه‌کار و باستان‌گرایی است که شاکله اصلی آن را تشکیل می‌داد (آصف، ۱۳۸۴، ص۲۶۰).
در دستگاه ایدئولوژیک پهلوی هدف از برانگیختگی چهره‌ای معنوی و کاریزماتیک شاه تنها مشروعیت بخشیدن به اصلاحات نبود؛ بلکه تقویت مقام توصیه‌ای و موقعیت ارشادی او در حوزه دین و شریعت نیز بود. شاه خود را نه تنها رئیس کشور، بلکه «مرشد» و «معلم» ملت می‌دانست. کسی که هم برای ملت خود راه و پل و سد و قنات می‌سازد و هم روح و اندیشه مردم را رهبری می‌کند (پهلوی، ۱۳۵۶، ص۱۷).
شاه برای خود شأن و خلافت دینی و الهی قائل بود و در عین حال، روایت عجیب و ابزاری خود از دین را داشت. از ویژگی‌های مهم این روایت شاهانه، تساهل دینی و مذهبی بود که شاه بارها آن را در قالب شعارهایی مثل «آزادی دین و عقیده»، «آزادی زنان» و «برابری حقوق زن و مرد»، تکرار می‌کرد. او می‌گفت که من در تمام طرح و نقشه‌های اجتماعی کشور، دو عامل بسیار اساسی و مقدس را همواره لحاظ کرده‌ام که از آنها یکی «اتکا به اصول معنویت و اعتقادات مذهبی» و دیگری «حفظ آزادی‌های فردی و اجتماعی» است. شاه هرچند حتی به لیبرالیسم لائیک و لوازم سیاسی آن نیز پایبند نبود، آموزه‌های آن را با «روح» و «معنای» تعالیم اسلام تفسیر می‌کرد و این دو را مکمل یکدیگر می‌دانست (پهلوی،۱۳۵۶، ص۱۱۳).
ایدئولوژی حکومت پهلوی دوم در امتداد ایدئولوژی پهلوی اول و مبتنی بر عناصری از ناسیونالیسم فرهنگی ـ محافظه‌کار و باستانگرا شکل گرفت. با این تفاوت که در دوره پهلوی دوم، در داخل گفتمان روشنفکری ودر نظام بین‌الملل، لیبرال ـ دموکراسی گفتمان جاری است. شاه تلاش می‌کند با بهره‌‌برداری از مفاهیمی چون آزادی، حکومت مردم، تساوی حقوق زن و مرد و… ایده‌های محافظه‌کارانه خود را مشروعیت بخشد. شاه برخلاف پدر در تثبیت اصل محافظه‌کاری، محدودیتی برای اقتباس شکلی از مفاهیم و اصطلاحات قائل نبود و از هر مرام‌ نو یا عامه‌پسند سنتی که احتمال می‌داد جای پای برای او در میان طبقات اجتماعی درست کند، استقبال می‌کرد. از همین‌رو برخلاف دوره پهلوی اول، استفاده از گزاره‌های دینی و سوسیالیستی در متون ایدئولوژیک پهلوی دوم چشم‌گیر است. شاه حتی تلاش می‌کند در امور خلقی و دیانتی، یک تابوی مقدس و فراانسانی از خود بسازد (آصف، ۱۳۸۴، ص۳۴۸). شاه می‌خواست که ایدئولوژی من‌درآوردی که نمایندگی همه سلایق متعارض را بکند تولید نماید و خود را خالق و پدر آن بداند به همین دلیل این ایدئولوژی برای نیروهای متعارض قابل فهم نبود و جریانات چپ و مذهبی هر روز در مقابل وی رشد کردند و دست به بسیج‌گری زدند. لذا شاه هیچ موقع نتوانست (چه از بالا و چه از پایین) ایدئولوژی خود را بسیج‌گر نماید و در بحران‌های ملی به کار گیرد و ملت را با آن در وسط میدان ببیند.
۶ـ۳ـ۹ـ اقتدار ملی
۱ـ ۶ـ۳ـ۹ـ تسلط کنسرسیوم بر نفت ایران
با انجام کودتای ۲۸ مرداد، اولین انتقام آمریکا و انگلیس از ایران، هجمه به همان چیزی بود که ملی‌ها و مذهبیون از سال ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۲ برای آن مبارزه کرده بودند. با موفقیت کودتا، کنسرسیومی متشکل از شرکت‌هایی از آمریکا، انگلیس، هند و فرانسه سرنوشت نفت ایران را بر عهده گرفتند. طبق قرارداد کنسرسیوم سود به صورت ۵۰ ـ ۵۰ بین شرکت نفت ایران و کنسرسیوم تقسیم می‌شد و ایران حق امتیازی بالغ بر ۵/۱۲درصد کل فروش را دریافت می‌کرد. شرکت سابق طبق قرارداد، غرامت در خور توجهی از ایران گرفت. ضمن اینکه شرکت سابق ۴۰ درصد سهام کنسرسیوم را به دست آورد و با توجه به سهیم بودن در سهام شرکت هلندی، سهام واقعی خیلی بیشتر از این مقدار بود. با احتساب غرامتی که ایران می‌بایست پرداخت کند سهم ایران کمتر از ۵۰ درصد بود. تشکیل کنسرسیوم به معنی شکست نهضت ملی شدن بود، چرا که ملی‌شدن دو عنصر دارد. تبدیل مالکیت خصوصی به مالکیت عمومی و دوم استفاده از آن به نفع عموم که دومی تحقق پیدا نکرد. برخلاف قانون ملی شدن، کنسرسیوم رأساً به تشکیل شرکت عامل برای اکتشاف و تولید می‌پرداخت و امکان استفاده گسترده از ارضی و راه‌های ایران برای آنان فراهم می‌گردید. ایران حق لغو قرارداد را نداشت و در صورت بروز اختلاف بین ایران و کنسرسیوم، موضوع به یک دادگاه بین‌المللی ارجاع می‌شد که نوعی نقض حاکمیت کشور تلقی می‌شد. بنابراین در بدو ملی شدن صنعت نفت فقر و کمبود در ایران به دلیل تحریم نفتی شروع شد و با تشکیل کنسرسیوم نیز التیام نیافت.
۲ـ۶ـ۳ـ۹ـ انتخاب نخست‌وزیران
طبق اسناد موجود تمامی نخست‌وزیران دوره ۲۵ ساله بعد از کودتا با دستور یا پیشنهاد آمریکا و انگلیس انتخاب می‌شدند و حتی عزل و جابجائی آنان نیز به واسطه دستور یا توصیه دولت‌های غربی انجام می‌شد.
۱ـ۲ـ۶ـ۳ـ۹ـ علی امینی
علی امینی که قبل از نخست‌وزیری سفیر ایران در آمریکا بوده از سوی آمریکاییها برای نخست‌وزیری ایران کاندیدا‌ می‌شود. نکته‌‌ای که جالب‌تر از اصل انتصاب امینی توسط دولت آمریکاست، پاسخ شاه به اعتراض سناتور دکتر سعید مالک است. وقتی مالک به شاه اعتراض می‌کند که چرا پسر فروغی را زندان کرده‌اید شاه اظهار می‌دارد: آمریکاییها من را از دخالت در امور کشور ممنوع کرده‌اند ولی بدانید با ترتیبی که داده‌ام حکومت امینی در ایران دوام نخواهد آورد. اما سفیر وقت آمریکا در ایران ماجرای به قدرت رسیدن امینی را اینگونه بیان می‌کند: جان‌افکندنی رئیس جمهور آمریکا در ازای پرداخت یک وام ۳۵ میلیون دلاری خواستار انتصاب علی امینی شده بود. به گفته‌ی سفیر، علی امینی مأموریت داشت یک برنامه ویژه را که از سوی مشاوران پرزیدنت کندی برای مداخله در امور ایران تهیه شده بود پیاده کند (فردوست، ۱۳۷۴، ص۳۵۳).
۲ـ ۲ـ ۶ـ۳ـ۹ـ حسنعلی منصور
منصور از اعضای شبکه اردشیر دیپورتر بوده است که ارتشبد فردوست درباره وی می‌نویسد: علی منصور (منصور الملک)از مأمورین انگلیس بود. پسرش (حسنعلی منصور) مانند پدر پرورش یافته انگلیسی‌ها بود. ولی از آن گروه بود که به آمریکایی وصل شدند. او چه در «اصل چهار» و چه بعدها که نخست‌وزیر شد از طرف آمریکا به شدت تقویت می‌شد (فردوست، ۱۳۷۴، ص۳۵۵).
طبق یکی از اسناد ساواک که در تاریخ ۱۲/۱۰/۱۳۴۷ صادر شده آمده است «به طور قطع انگلیسی‌ها نسبت به زمامداری منصور در ایران علاقه‌مند هستند و طرح‌هایی دارند که باید به نفع انگلستان به دست مشارالیه انجام گیرد. اسناد مذکور نشان می‌دهد که منصور مورد توافق مشترک آمریکا و انگلیس بوده است و هر دو کشور وی را مطلوب می‌دانسته‌اند. منصور وظیفه تصویب کاپیتولاسیون را به عهده داشت و شاه از وی نیز راضی نبود. دلیل نارضایتی شاه این بود که وی قبل از اینکه مطیع اوامر شاه باشد وابسته آمریکا بود. زیرا او با اصرار جانسون رئیس جمهور وقت ایالات متحده و سازمان سیا بر مسند نخست‌وزیر تکیه زده بود.(اختریان، ۱۳۵۷، ص۶۵)
۳ـ۲ـ۶ـ۳ـ۹ـ امیرعباس هویدا
هویدا طولانی‌ترین دوران نخست‌وزیر را در زمامداری پهلوی دوم دارد. هویدا برخلاف منصور و امینی که به آمریکا و انگلیس بیشتر از شاه گرایش داشتند، هم وابسته بود و هم هنر راضی نگه‌داشتن شاه را نیز داشت.
فردوست معتقد است: هویدا وابسته به انگلیسی‌ها بود و توسط آنها به آمریکایی‌ها معرفی شد (فردوست، ۱۳۷۴، ص۲۵۹).
به تدریج انگلیسی‌ها تعداد بیشتری از عوامل خود را به آمریکا معرفی کردند و یا خود به نفع آمریکا از آنها استفاده نمودند. مانند: علم، حسنعلی منصور، هویدا، شریف‌امامی و غیره. پس از کودتا می‌بینیم که گاه یک نخست‌وزیر وابسته به انگلیس سر کار می‌آید ولی به طرف آمریکا سوق پیدا می‌کند (فردوست،۱۳۷۴، ص۳۸۲). طبق اسناد ساواک از قول مدیر کل تشریفات نخست‌وزیری، یکی از منابع دیپلماتیک آمریکا اظهار داشته که دولت آمریکا به طور خیلی جدی تعویض کابینه هویدا را از شاهنشاه آریامهر خواستار شد. نامبرده همچنین می‌گوید که اساساً کارتر و آمریکایی‌ها از مخارجی که دولت ایران به نفع فورد انجام داده فوق‌العاده ناراحت و عصبانی هستند.(فردوست،۱۳۷۴، ص۲۸۸) بنابراین نه تنها آمریکائی‌ها یا انگلیسی‌ها درآوردن نخست‌وزیران پهلوی بعد از کودتا نقش تعیین‌کننده داشته‌اند بلکه در هنگام اتمام تاریخ مصرف مجدداً از شاه می‌خواستند که فرد دیگری را معرفی نماید.
۴ـ۲ـ۶ـ۳ـ۹ـ شریف امامی
حتی در بحران منتهی به انقلاب اسلامی نیز شاه نمی‌توانست بر اساس مصلحت خود تصمیم بگیرد و چهره‌هائی را بگمارد که از جایگاه مردمی بهتری برخوردار باشد. اشرف پهلوی می‌نویسد: «در ۵ شهریور، در نتیجه فشار آمریکا، برادرم جعفر شریف امامی، رئیس جمهور سنا و مدیر عامل بنیاد پهلوی را به نخست‌وزیری برگزید. من از این انتصاب در کفنرانسی در برزیل آگاه شدم و از انتخابی که شده بود بی‌نهایت متعجب گردیدم. به نظر من شرایط زمان ایجاب می‌کرد که رهبر قوی‌تری انتخاب شود.» (پهلوی‌ها، ۱۳۵۷، ص۳۴۵).
ضعف روحی شریف امامی و نداشتن قابلیت‌های یک نخست‌وزیر را آخرین سفیر آمریکا در تهران نیز تأئید می‌کند. «پس از انتصاب وی (شریف امامی) به مقام نخست‌وزیری، دوست و همکار من «مارتین هرتز»، که در آن زمان سفیر آمریکا در بلغارستان بود اطلاعات جامعی درباره خصوصیات اخلاقی شریف امامی در اختیار من گذاشت. مارتین هرتز که سالها قبل به عنوان مستشار سیاسی سفارت آمریکا در ایران خدمت می‌کرد با جامعه ایرانی آشنایی زیادی داشت و ضمن تماس‌های خود با شخصیت‌های ایرانی با شریف امامی هم روابط نزدیک برقرار کرده بود (قبل از نخست‌وزیری). شریف امامی که از نظر ظاهر مردی سمین با سری طاس بود رفتاری سنگین و تا حدی غرورآمیز داشت. اما از نظر من در پس این ظاهر سنگین هیچ عمقی وجود نداشت و من او را فاقد توانائی و قابلیت و تیزهوشی لازم برای حل مشکلات شاه در آن روزهای بحرانی می‌دانستم (سولیوان، ۱۳۷۵، ص۱۵۳). سولیوان ادامه می‌دهد که شریف امامی همیشه من و سفیر انگلیس را مشترکاً به مشورت دعوت می‌کرد و این ملاقات‌های مشترک تقریباً با اکثر شخصیت‌های ایرانی و حتی شخص شاه نیز انجام می‌شد.
۵ـ۲ـ۶ـ۳ـ۹ـ جمشید آموزگار

واژه “Analysis” در لغت به‌معنای “تحلیل” و “تجزیه و تحلیل” است[۲۴]. در اصطلاح، گاهی تجزیه و تحلیل را به اختصار همان تحلیل می‌نامند؛ مثلاً می‌گویند: “تحلیل توصیفی"، “تحلیل تبیینی” و … .
در فرایند تحقیق، پس از گردآوری داده‌ها، گام بعدی شامل تجزیه و تحلیل داده‌ها است[۲۵].
وقتی سخن از تجزیه و تحلیل داده‌ها به میان می‌آید، این تصور حاصل می‌شود که منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها تنها به شیوه آماری است، در صورتی که چنین نیست و این شیوه فقط یکی از طرق مهم تجزیه و تحلیل است که برای تحقیقات و داده‌هایی به‌کار می‌رود که جنبه آماری داشته باشد. تحقیقات فراوانی وجود دارد که فاقد جنبه آماری است و عمدتاً متکی به اسناد و مدارک و شهود و ادراک و تحلیل عقلانی است. و این‌گونه تحقیقات نیز از فرایند کامل تحقیق علمی تبعیت می‌کند و دارای مرحله تجزیه و تحلیل است[۲۶].

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۷-۱ تحلیل کمی
تحلیل کمّی در شرایطی کاربرد دارد که مفاهیم از طریق معرف‌های تجربی کمّی اندازه‌گیری شده باشد. ابزار تحلیل کمی، تکنیک‌های آماری است. در تحلیل کمی واقعه را از بیرون می‌کاویم.
تحلیل کمی یکی از روش‌های استدلال تجربی در باب فرضیات علمی است. تحلیل کمی استدلالی آماری است. این استدلال شواهد تجری را برای ابطال یا قبول راه‌حل نظری مسئله در اختیار ما قرار می‌دهد. نتیجه تحلیل کمی نیازمند تحلیل تئوریک است و حتی می‌توانیم آن را معناکاوی کنیم.
تحلیل کمی بی‌نیاز از تحلیل کیفی نیست. محقق به منظور تکمیل تحلیل و دستیابی به بسندگی معنایی، نیازمند آن است که تحلیل کمی را با تحلیل کیفی همراه سازد. تحلیل کیفی بار معنایی یافته‌های کمی را روشن‌تر می کند.
۳-۷-۲ تحلیل کیفی
از آنجا که محقق ابزار عمده در جمع‌ آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی است، باید قبل از شروع تکلیف یا مسئله مورد بررسی، دارای برخی ویژگی‌ها باشد. مهم‌ترین این ویژگی‌ها آن است که محقق باید تلاش کند پیش‌داوری‌ها، دیدگاه‌ها، یا مفروضاتی را که ممکن است در تجزیه و تحلیل داده‌ها تداخل ایجاد کند کاهش دهد و یا حداقل از آن‌ها آگاه شود. این ویژگی به محقق کمک می‌کند تادیدگاه‌های شخصی خود را در هنگام تحقیق کمتر دخالت داده و یک پدیده را همان‌گونه که هست مورد بررسی قرار دهد[۲۷].
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱ مقدمه
فصل چهارم را با این مقدمه آغاز می کنیم که پرسشنامه وسیله سنجش نگرش پاسخگو می باشد. نگرش مانند بسیاری از اجزاء اصلی رفتار، انتزاعی است. هر چند برای فرد دارنده آن به اندازه کافی واقعی می نماید. اکثر ما در بسیاری از نگرش ها با سایر افراد جامعه مشترک هستیم، اما برخی افراد نگرش هایی دارند که تعداد کمی از مردم با ایشان سهیم هستند. عدم توجه به این مساله می تواند به گمراه کنندگی نتایج این تحقیق منجر شود[۳۱].
در این فصل، ابتدا سازمان مورد مطالعه معرفی می گردد، سپس نتایج حاصل از تحقیق در سه بخش توصیفی، استنباطی و همچنین یافته های تحقیق حاصل از مطالعات کتابخانه ای آورده شده است.
۴-۲ معرفی سازمان مورد مطالعه
سازمان مورد بررسی در این تحقیق بانکها و موسسات مالی و اعتباری هستند.
بانک ها موسساتی هستند که از محل سپرده های مردم می توانند سرمایه های لازم را در اختیار صاحبان واحدهای صنعتی، کشاورزی و بازرگانی و اشخاص قرار دهند. تکامل بانکداری به زمانی که نوشتن به وجود آمد برمی گردد و اکنون به عنوان یک موسسه مالی که به بانکداری و ارائه خدمات فاینانس می پردازد همچنان رو به تکامل است.
با افزایش رقابت در فعالیتهای سنتی، پیچیده شدن مبادلات و گسترش بازارهای مالی، فعالیت بانکهای تجاری و تخصصی، هر روز ابعاد گسترده تری به خود می گیرد و بانک ها پیوسته تلاش می کنند با اجرای سیاست های متناسب با تقاضای بازار و تنوع بخشیدن به خدمات خود، سهم بیشتری از تقاضای بازار را به خود اختصاص بدهند.
۴-۳ فرایند تلفیقی ANP-DEMATEL
متدولوژی مورد استفاده در این تحقیق، تلفیق فرایند تحلیل شبکه ای ANP و رویکرد DEMATEL می باشد. فرایند تحلیل شبکه ای، بر پایه عوامل و معیارهای ملموس و غیر ملموس دخیل در اتخاذ تصمیم عمل می نماید.
ساعتی و وارگاس [۶۶] معتقد هستند که ANP ابزاری جامع برای سازمان دادن اندیشه ها و تجربه ها و برای استخراج قضاوت های ثبت شده در حافظه ما و ارزیابی کمی آنها به شکل اولویت بندی، مفید و کمک کننده است.
شیوه بازخورد (برگشتی بودن) روش ANP، ساختار سلسله مراتبی را با شبکه جایگزین می کند که ارتباط بین سطوح به آسانی و ساده به صورت از بالا به پایین یا غالب و مغلوب یا مستقیم یا غیر مستقیم بیان نمی شود[۶۷].
برای نمونه اهمیت معیارها فقط اهمیت گزینه ها را در ساختار سلسله مراتبی معین نمیکند، اهمیت گزینه ها هم ممکن است بر روی اهمیت معیارها تاثیر داشته باشد.بنابراین یک سلسله مراتبی بیان شده به صورت خطی از بالا به پایین، ساختار مناسبی برای یک مسئله کامل نیست[۶۸].
برای محاسبه ارتباطات موجود میان عناصر و مولفه های مدل، ANP به تشکیل ماتریس های مقایسه زوجی و محاسبه بردارهای ویژه متناظر با هر یک از ماتریس های مقایسه زوجی پرداخته و سپس آنها را در جایگاههای مناسبی در سوپر ماتریس قرار داده و به حل مدل می پردازد. بنابراین، استفاده از این تکنیک در محاسبه ارتباط داخلی میان عناصر به تعداد زیادی ماتریس مقایسه زوجی نیاز خواهد داشت. این امر موجب پیچیدگی و صرف زمان زیاد برای حل مساله می شود. در برخورد با این محدودیت، می توان از تکنیک DEMATEL بهره گرفت. در واقع DEMATEL در مقایسه با ANP به ماتریس های مقایسه زوجی کمتری جهت محاسبه ارتباط داخلی میان عناصر و مولفه ها نیاز دارد که این امر، کاهش حجم محاسبات و سطح پیچیدگی عملیات را در پی خواهد داشت. علیرغم این مزیت، DEMATEL قادر به تشکیل سوپر ماتریس و رتبه بندی گزینه ها نیست در مقابل ANP از چنین توانایی برخوردار است[۳۲]. بنابراین با توجه به محدودیت و مزیت مذکور در دو تکنیک فوق، مقاله حاضر در صدد است تا با بهره گرفتن از رویکرد ترکیبی از تکنیک های ANP و DEMATEL بر محدودیت ذکر شده غلبه نموده و از مزایای هر دو تکنیک بهره مند گردد[۳۲].
برای پاسخگویی به سوالات مطرح شده در این مطالعه، هشت گام به ترتیب زیر ارائه خواهد شد:
گام اول: تدوین معیارها و زیر معیارها و گزینه ها
گام دوم : تدوین مدل ANP
گام سوم: تعیین وابستگی میان عوامل با بهره گرفتن از تکنیک دیمتل
گام چهارم : تشکیل ماتریس مقایسات زوجی
گام پنجم: محاسبه های سوپر ماتریس
گام ششم: طراحی مدل ارتباطات یکپارچه بازاریابی
گام هفتم : نظر سنجی از استفاده کنندگان خدمات بانک
گام هشتم : اصلاح در مدل ارتباطات یکپارچه بازاریابی بر اساس نظر سنجی مشتریان
۱-۳-۴ گام اول: تدوین معیارها و زیر معیارها و گزینه ها
۴-۳-۱-۱ ابزارهای نظام ارتباطات یکپارچه بازاریابی (گزینه های مدل)
عناصر شش گانه اصلی فعالیتهای ارتباطی در قالب آمیخته ترفیع عبارتند از :

1. 1. تبلیغات غیر شخصی: عبارت است از هر گونه ارائه غیر شخصی ایده ها، کالاها یاخدمات که توسط یک واحد تبلیغاتی انجام شود و مستلزم هزینه باشد[۶۹]. در میان عناصر مدل ارتباطات یکپارچه بازاریابی، تبلیغات جایگاه شناخته شده تری نسبت به سایر عناصر برای جایگاه یابی محصول دارد. زیرا از طریق تبلیغات است که مشتریان از محصولات جدید آگاهی حاصل می کنند[۷۰]. به علاوه تبلیغات موانع میان مشتریان و بنگاه را به حداقل می رساند[۷۱,۷۲].

1. 1. فروشندگی شخصی (فروش حضوری): عبارت است از برقراری ارتباطات موثربا مشتریان هدف و ارائه اطلاعاتدرباره محصول، خدمات، ایده و نظایر اینها بصورت حضوری به خریداران بالقوه جهت فروش خدمات یا محصولات. برخلاف سایر عناصر آمیخته، این عنصر ماهیتی دو سویه داشته و در برخی موارد اثر بخشی به مراتب بالاتری دارد[۷۳].

1. 1. ابزارهای ارتقاء فروش: عبارتست از مجموعه ای از ابزارهای محرک متنوع و متفاوت و غالبا کوتاه مدت که به منظور تحریک مصرف کنندگان یا خریداران تجاری به خرید سریع تر یا بیشتر کالاها یا خدمات مورد استفاده قرار می گیرد.[۷۴,۷۵,۷۶].

1. 1. روابط عمومی: عبارت است از تشویق غیر شخصی تقاضا برای یک محصول، خدمت یا واحد تجاری، از طریق درج اخبار تجاری با اهمیت و مثبت در رسانه ها بدون این که شرکت ذی ربط وجه خاصی بپردازد و شامل ایجاد مناسبات مطلوب با جوامع متفاوتی است که با شرکت سرو کار دارند از طریق کسب شهرت خوب، ایجاد تصویر ذهنی کلی مطلوب، یا برطرف کردن مسائل، شایعات، روایات و رخدادهای نامطلوب[۷۷].

1. 1. بازاریابی مستقیم: منظور از بازاریابی مستقیم ارتباط مستقیم سازمان با مشتریان هدف است. بازاریابی مستقیم چیزی فراتر از ارسال ایمیل و کاتالوگ است.بازاریابی مستقیم شامل فعالیتهایی نظیر مدیریت بانک اطلاعاتی مشتریان، فروش مستقیم، فروش تلفنی و جوابگویی مستقیم به مشتریان است[۷۱].

1. 1. تبلیغات اینترنتی: در آغاز هزاره جدید، ما شاهد بزرگترین تغییر و انقلاب در تاریخ بازاریابی و تبلیغات بوده ایم. این تغییرات به دلیل پیشرفتهای حاصل در تکنولوژی می باشد که باعث رشد ارتباطات از طریق رسانه های اینترنتی شده است. بر خلاف رسانه های تبلیغاتی گذشته که دارای طبیعت یکسویه بودند، تبلیغات اینترنتی به افراد اجازه می دهد تعاملی دو سویه ایجاد نموده و جریانی از اطلاعات که قابلیت برگشت به گذشته را نیز دارد ایجاد می نماید. بنابراین اینترنت باعث می گردد طراحی شرکتها ، پیاده سازی کسب و کار سازمانها و استراتژیهای بازاریابی شرکتها تغییر نماید. بنابراین به عنوان یکی از ابزارهای ارتباطات یکپارچه بازاریابی در نظر گرفته می شود[۷۱].

در زمره ابزارهای فوق، ابزارهای خاص دیگری مانند تبلیغات رسانه ای ، هدایا و جوایز فروش، تبلیغات نمایشی در محل خرید، تبلیغات اختصاصی ، نمایشگاههای صنفی و تجاری، جوایز، تخفیفات، کوپن ها و کارت های اعتباری تجاری، حامی گری مالی و بازاریابی مستقیم و نظیر اینها نیز وجود دارند [۶۹].
با توجه به اینکه تنوع ابزارهای زیر مجموعه هر عنصر مدل ارتباطات یکپارچه بازاریابی تامین کننده اهداف متعدد سازمان در حوزه بازاریابی هستند. راهکار شایسته، انتخاب مجموعهای همگن از ابزارهای ارتباطی به منظور تحقق هر چه بهتر اهداف ترفیعی سازمان است. بنابراین با توجه به ابزارهای بیان شده و با توجه به این نکته که سازمان مورد بررسی در این تحقیق بانک می باشد. علاوه بر ابزارهای اصلی ارتباطات یکپارچه بازاریابی، ابزارهای خاصی که تناسب بیشتری با نوع فعالیت بانکدارند انتخاب شده اند که لیست ابزارهای انتخابی به شرح زیر می باشد:

1. 1. تبلیغات تلویزیونی A1=

1. تبلیغات در روزنامه و مجلات A2=

تمام وقت نیمه وقت مدعو
تعداد پایان نامه های کارشناسی ارشد ودکتری راهنمای شده :
دانشگاه آزاد اسلامی : سایر دانشگاه ها :
تعداد پایان نامه های کارشناسی ارشد دردست راهنمایی
دانشگاه آزاد اسلامی : سایر دانشگاه ها :
تعداد پایان نامه های دکتری در دست راهنمایی :
دانشگاه آزاد اسلامی : سایر دانشگاه ها :
اطلاعات مربوط به استاد مشاور اول:
نام و نام خانوادگی: طهمورث نورایی آخرین مدرک تحصیلی : دکتری
تخصص اصلی: مدیریت ورزشی رتبه دانشگاهی (مرتبه علمی) : .استادیار تلفن همراه: ۰۹۱۳۱۴۰۶۷۲۶
تلفن منزل یا محل کار: ……………………………….. پست الکترونیک (E-mail) : t_nooraee@yahoo.com
نحوه همکاری با واحد کرمان :
تمام وقت نیمه وقت مدعو
تعداد پایان نامه های کارشناسی ارشد ودکتری راهنمای شده :۱۲
دانشگاه آزاد اسلامی : سایر دانشگاه ها :
تعداد پایان نامه های کارشناسی ارشد دردست راهنمایی
دانشگاه آزاد اسلامی : سایر دانشگاه ها :
تعداد پایان نامه های دکتری در دست راهنمایی :
دانشگاه آزاد اسلامی : سایر دانشگاه ها :
اطلاعات مربوط به استاد مشاور دوم:
دانشگاهی
نام و نام خانوادگی:………………………………………………..آخرین مدرک تحصیلی ـــــــــــــــ :……………………………….
حوزوی
تخصص اصلی:……………………… رتبه دانشگاهی (مرتبه علمی) : …………………… تلفن همراه: …………………………………
تلفن منزل یا محل کار:……………………………….. پست الکترونیک (E-mail) : ……………………………………………………..
نحوه همکاری با واحد کرمان :
تمام وقت نیمه وقت مدعو
تعداد پایان نامه های کارشناسی ارشد ودکتری راهنمای شده :
دانشگاه آزاد اسلامی : سایر دانشگاه ها :
تعداد پایان نامه های کارشناسی ارشد دردست راهنمایی
دانشگاه آزاد اسلامی : سایر دانشگاه ها :
تعداد پایان نامه های دکتری در دست راهنمایی :
دانشگاه آزاد اسلامی : سایر دانشگاه ها :
U4- اطلاعات مربوط به پایان‏ نامه:
الف- عنوان تحقیق
عنوان به زبان فارسی:
تاثیرعوامل رضایتمندی مشتریان برتعهد ورزشی آنهادر باشگاههای بدنسازی بانوان استان کرمان
۲- عنوان به زبان انگلیسی:
Effect of customers’ satisfaction factors on their Sport Commitment in women body building clubs in Kerman
ب – تعداد واحد پایان‏ نامه: ۶
پ- مقدمه:
جامعه بشری اکنون بیش از هر زمان دیگری با کمبود منابع و نیازهای متنوع مواجه است و تلاش می کند تا با بهره گرفتن از منابع محدود موجود، پاسخگوی قسمتی از نیازهای نامحدودش باشد (معماری و همکاران، ۱۳۸۷). ورزش به عنوان صنعت پر درآمد، به دلیل گرایش رو به رشد مردم به ورزش و نیاز به مصرف کالاها و خدمات ورزشی، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. کیفیت و کمیت این صنعت در کشورهای مختلف به اندازه و دامنه تولید «محصولات ورزشی» در آن کشور بستگی دارد (عسگریان و همکاران، ۱۳۸۴). محصول می تواند هر چیز ملموس یا ناملموسی باشد که نیازهای مصرف کننده یا مشتری سازمانی را برآورده می کند. محصولات مشتمل بر کالاها، خدمات، ایده ها، افراد و مکان ها می باشد (سالامون و همکاران، ۱۳۸۹). شرکت هایی که در زمینه بازاریابی بسیار موفق بوده اند، اهمیت کیفیت محصول و ارائه خدمات به مشتریان را درک کرده اند (روستا و همکاران، ۱۳۸۹).
با توجه به اینکه یکی از جمله مراکز ورزشی که در حال حاضر در کشور مشغول به ارائه خدمات ورزشی به مشتریان هستند، باشگاه ها و مراکز پرورش اندام می باشند و با توجه به  خدمات باشگاه  ها و اثر آن برافزایش گرایش مشتریان به ورزش به نظر می رسد درک بهتر از ابعاد کیفیت خدمات به مدیران باشگاه های مذکور اجازه خواهد داد تا سطح خدمات خود را به مشتریان افزایش دهند. با این عمل تعداد مشتریان افزایش یافته و بدین ترتیب سود آوری باشگاه های نیز به سطح مطلوب خواهد رسید. با افزایش سودآوری، مدیران پاسخگوی هزینه های انجام شده در سطح باشگاه می باشند. ضمن این که بررسی مطالعات انجام شده نشان می دهد توجه کمتری به بحث کیفیت خدمات در این نهادهای ورزشی شده است.
ج- بیان مسأله اساسی تحقیق به طور کلی (شامل تشریح مسأله و معرفی آن، بیان جنبه‏ه ای مجهول و مبهم، بیان متغیرهای مربوطه و منظور از تحقیق) :
موفقیت در کسب و کار، حرفه تخصصی، و یا سازمان دولتی، تنها به سراغ افرادی می رود که با وسواس از مشتریان خود مراقبت می کنند. تلاش و کوشش فراوانی که امروزه در جهت ارتقای ابزارهای مدیریت عملکرد و گسترش نگرش مشتری مداری توسط محققان، کارشناسان و مدیران سازمان های تجاری صورت می گیرد، نشان دهنده آن است که در حال حاضر رضایتمندی مشتری یکی از مهمترین عوامل در تعیین موفقیت سازمان ها به شمار می آید(Van Leeuwen et al. 2002). بنابراین اصل رقابت ایجاب می کند که توجه مدیران سازمان ها معطوف به بالابردن خشنودی مشتریان، کاهش هزینه های تولید وارائه خدمات با سطح بالای کیفیت در کار باشد .لذا بررسی و شناخت شاخص های رضایت مشتری و سنجش رضایت مشتریان بدین لحاظ حائز اهمیت بوده که نهایتا سطح رضایت مشتری تعیین کننده موفقیت یا شکست سازمانها است (جلیله وند، ۱۳۸۵).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

رضایت مندی یعنی"قضاوت در مورد ویژگی محصول یا خدمت ،یا خود محصول یا خدمت که سطوح لذت بخش مربوط به مصرف را تکمیل می کند"(Van Leeuwen et al. 2002).
در دنیای کسب و کار امروز، یکی از بزرگترین چالش ها، حفظ مشتری است. با توجه به مطالعه انجام شده توسط موسسه تحقیقات زیست محیطی (IER) (1990)، تنها ۴ ٪ از مشتریان ناراضی در مورد خدمات ضعیف شکایت می کنند ، اما ۹۶ % دیگر شکایت نمی کنند و ۹۰٪ روابط شان را با سازمان قطع خواهند کرد. از همه مهمتر هر مشتری ناراضی دست کم به هفت نفر دیگر تجربه خود را منتقل می کند (Tsitskari et al. 2006). اغلب شرکت ها از رضایت مشتری به عنوان یک اقدام اصلی بر عملکرد محصولات و یا خدمات استفاده می کنند (Anderson and Sullivan 1993) به گونه ای که کاتلر بازاریابی را مدیریت رابطه سودآور با مشتری می داند و هدف دوگانه آن، جذب مشتریان جدید با ارائه ارزش بالاتر و حفظ مشتریان فعلی به وسیله جلب رضایت آنها است (کاتلر و آرمستگرانگ ۱۳۸۹).
ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد، ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی ورزﺷﻲ در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸـﺘﺮی را از روی ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻨﺪ. در ﻣﺸﺎرﻛﺘﻬﺎی ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴـﺰ ﻳـﺎد ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ ﻛـﻪ رﻣـﺰ ﻧﮕﻬﺪاری و ﺣﻔﻆ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ورزﺷﻲ و اﻳﺠﺎد ﺳﻮد و ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺑـﻪ ﺗـﻼش ﻣـﺪاوم ﺑﺴـﺘﮕﻲ دارد. درک اﻳﻨﻜـﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ورزﺷﻲ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ و ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻛﺎری ﻛـﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻣﺤـﻮل ﺷـﺪه اﻣﻜـﺎن ﺑﺮﺗﺮی و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻮدن ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورد. ﻧﻜﺘـﻪ ﻣﻬـﻢ ﺑـﺮای آﺷـﻜﺎر ﻛـﺮدن و ﺗﻨﻈـﻴﻢ اﻧﺘﻈـﺎرات ﻣﺸـﺘﺮی ورزﺷﻲ، ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه از ﺳﻨﺠﺶ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮی ﺑﻄﻮر دﻗﻴﻖ اﺳـﺖ (ﺣﺴـﻦ زاده،۱۳۸۴). ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان از اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺮک اﺻﻠﻲ ﺑﺮای ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی ﺗﺠـﺎری ﻛـﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻬﺒﻮدﻫﺎی ﻋﻤﺪه در ﻣﺴﻴﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﺸـﺘﺮﻳﺎن آن ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ. ﺑـﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎری ﺑﺪون ﻣﺸﺘﺮی ﻗﺎدر ﺑﻪ اداﻣﻪ ﺑﻘﺎء ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﺗﺎﻫﺮ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺠﺎری، ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮای درک، ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ارزﻳـﺎﺑﻲ وﺿـﻌﻴﺖ رﺿـﺎﻳﺖ ﻣﺸـﺘﺮﻳﺎﻧﺶ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. از ﺳﻮی دﻳﮕﺮ ﺑﻮاﺳﻄﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﺷـﺪﻳﺪ رﻗﺎﺑـﺖ و ﭘﻮﻳـﺎﻳﻲ اﻗﺘﺼـﺎد، آرﻣﺎﻧﻬـﺎ و اﻫـﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ دﭼﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻤﺪه ای ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﭘـﻴﺶ از اﻳـﻦ، ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﺑـﺮ ﺟﺬب ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﺪﻳﺪ، ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻋﻤﺪه ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻮد، اﻣﺮوزه ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎی راﻫﺒـﺮدی و ﺗﺠـﺎری ﺑـﺮ ﺣﻔـﻆ و ﺑﻬﺒﻮد وﻓﺎداری و اﻓﺰاﻳﺶ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷـﺪه اﻧـﺪ. ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻋﻠـﻞ ﭼﻨـﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮی اﻓﺰاﻳﺶ آﮔﺎﻫﻲ و اﻃﻼع ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﻄﻠﻮب رﺿﺎﻳﺖ و وﻓﺎداری ﻣﺸـﺘﺮﻳﺎن اﺳـﺖ (گوهر رستمی ۱۳۸۶).
تا سال‌های زیادی رضایت مشتری هدف بسیاری از سازمان‌ها بوده است زیرا تصور بر این بود که رضایت مشتری با سهم بازار شرکت ارتباط دارد. هر چند مشتریان راضی به قیمت کمتر حساس هستند و کمتر تحت تاثیر رقبا قرار می‌گیرند، با این حال تحقیق شرکت زیراکس در سال ۱۹۹۱ نتایج شگفت انگیز و نگران کننده‌ای به همراه داشت: مشتریان راضی آنطور که از آنها انتظار می‌رفت رفتار نمی‌کردند، آن‌ها در آینده برای خرید مجدد به زیراکس مراجعه نمی‌کردند! مطالعه زیراکس نشان داد رضایت مشتری به تنهایی برای وفاداری مشتریانی که قدرت اتنخاب آزاد دارند کافی نیست(Dimitriades, 2006). بنابر این برای فهم بهتر رفتار مشتریان، تحقیقات اخیر کوشیده اند مفهوم تعهد را در کنار رضایتمندی مشتریان بررسی کنند. (Fullerton, 2005; Zins, 2001).
در مباحث نظری مدیریت و در چارچوب مباحث تئوری های رفتار سازمانی به تعهد به عنوان نگرش فرد نسبت به شغل نگریسته می ‌شود. در واقع آنچه ما از تعهد می ‌دانیم ریشه در مبانی رفتار سازمانی دارد (فتحی ۱۳۹۰). آندرو (۲۰۰۴) اظهار می ‌کند که اکثر تحقیقات بر تعهد در سازمان ها متمرکز است(Patrick,2004 &Andrew). تعهد که اغلب با عنوان تعهد سازمانی مورد مطالعه قرار گرفته از جمله متغیرهایی است که در سال های اخیر در ایران و در رشته ‌های مدیریت دولتی، روانشناسی، مدیریت آموزشی و سایر زمینه ‌ها مورد تحقیق قرار گرفته است(باقری،۱۳۸۴). لیکن این متغیر مهم (تعهد) در تحقیق ‌های ورزشی و تربیت ‌بدنی جایگاه کمی را به خود اختصاص داده و کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است البته در سازمانهای ورزشی، تعهد کارکنان با سبک رهبری( جهاندیده ۱۳۸۶، سلطان حسینی ۱۳۸۲، گلشنی ۱۳۸۴، نیکوفر ۱۳۸۵)، تعهد سازمانی و اثربخشی(حمیدی، ۱۳۸۲)، عوامل نگهدارنده شغل و تعهد دبیران تربیت بدنی(جاودانی،۱۳۸۱) انجام گرفته است از آنجا که بررسی تعهد ورزشی به عنوان یک عامل اثرگذار بر عملکرد با اهمیت می‌باشد تحقیقاتی در این رابطه انجام شده است اما در آنها از مدل ‌های تعهد سازمانی استفاده گردیده است و نظر به اینکه محیط ‌های ورزشی دارای ویژگی ‌های خاص خود هستند، بررسی تعهد را به صورت تعهد ورزشی در ورزشکاران ضروری می ‌سازد. براساس مدل تعهد ورزشی اسکانلان (۱۹۹۳)، تعهد ورزشی شبیه به تعهد سازمانی است، اما در رفتار و هدف متفاوت است.

رسوب حمل شده توسط جریان آب عامل مهمی در شکل گیری ساختار هندسی و خصوصیات ریخت شناسی رودخانه­ها تلقی می­ شود. هرگونه کاهش و یا افزایش بار رسوبی رودخانه پیامدهای مختلفی از جمله وقوع پدیده کف­کنی^[۲] و یا ترازافزایی^[۳] ، تغییر دانه­ بندی مصالح و شکل مسطحه^[۴] و نیمرخ طولی^[۵] آنرا در پی دارد (Culberston, 1967). به علاوه استفاده از منابع آب رودخانه­ها مستلزم احداث سازه های کنترل جریان نظیر سد، بند، کانال های انتقال و نظایر آن می­باشد که طراحی و بهره­­برداری از آن­ها آگاهی از میزان رسوب حمل شده را اجتناب ناپذیر می نماید. در بسیاری از اقدامات مهندسی رودخانه نیز توجه به کمیت رسوب از اهمیت ویژه­ای برخوردار است (راهنمای مطالعات فرسایش و رسوب در ساماندهی رودخانه ها، ۱۳۸۶). Shen ^[۶] در خصوص اهمیت و جایگاه تعیین بار رسوبی تاکید می نماید که با وجود نارسایی­های موجود در شناخت فرایند انتقال رسوب هرکار مهندسی آب الزاما باید با محاسبه بار رسوبی رودخانه همراه باشد . این ارزیابی شرایط قبل و بعداز اقدامات مهندسی را شامل می شود (Chow, 1964). چنین ارزیابی هایی اندازه ­گیری میدانی و ثبت داده ­های رسوب را الزام­آور می­نماید.

۲-۹- شکل های مختلف انتقال رسوب در رودخانه ها

مواد رسوبی در رودخانه­ها عموما به دو صورت بار بستر و بار معلق جابجا می­ شود. عواملی نظیر خصوصیت دانه بندی، چگالی دانه­ها، دمای آب، هیدرولیک جریان و مشخصه­های هندسی رودخانه در نحوه انتقال مواد رسوبی تأثیرگذار می­باشند. بارکل مجموع باربستر و بار معلق است که به عنوان آورد رسوبی رودخانه قلمداد می شود. بار شسته مواد رسوبی ریزدانه است که در اثر بارندگی از سطح خاک حوزه آبخیز فرسایش یافته و وارد شبکه آبراهه­ ها می­ شود. در خصوص بار معلق بستری نیز بخشی از دانه­ های رسوب موجود در بستر به حالت معلق در آمده و همراه جریان آب حمل می­ شود. مجموع باربستر و بار معلق بستری به عنوان بارمواد بستر^[۷] بوده و معرف مواد رسوبی برخاسته از بستر رودخانه می­باشد (راهنمای مطالعات فرسایش و رسوب در ساماندهی رودخانه ها، ۱۳۸۶).
باربستر و بار معلق بستری همواره در تعامل با یکدیگر بوده و چنانچه در بازه­ای از رودخانه تنش­های هیدرولیکی افزایش یابد (به علت کاهش مقطع جریان و یا افزایش شیب بستر) بخشی از باربستر به حالت معلق در آمده و میزان بار معلق بستری افزایش می­یابد. در صورت کاهش تنش هیدرولیکی (به علت کاهش بده جریان، افزایش مقطع و یا کاهش شیب رودخانه) بخشی از بار معلق ترسیب گردیده و به صورت باربستر جابجا می­ شود. دراین قسمت جزئیات بیش­تری از شکل­های مختلف انتقال رسوب (مواد مختلفی را که با آب حمل می­شوند می­توان به سه گروه، شامل بار انحلالی ، بار معلق و بارکف (بار بستر ) تقسیم کرد) به اختصار تشریح می­ شود.

۲-۹-۱- بار انحلالی^[۸]:

مواد انحلالی متعددی در آب وجود دارد که بعضی از آن­ها غیر طبیعی بوده و ناشی از ورود فاضلاب­های شهری و یا سموم و کودهای کشاورزی می باشند. مطالعه این مواد مانند نیترات­ها ونیتریت­ها می­توانند سیکل مواد از نظر اکولوژی آب و یا وضعیت آلودگی آب­ها را مشخص سازد. هم چنین در ژئوشیمی آب­ها و فرسایش های انحلالی، بررسی این مواد جزو ضرورات یک مطالعه است. دربعضی از مناطق، ممکن است وزن مواد حمل شده به صورت انحلال حتی بیشتر از وزن موادی باشد که به صورت معلق حمل می گردند. منابع تأمین کننده این مواد به طور عمده شامل تخریب شیمیایی و انحلال بعضی از کانی­های سنگ ها ،بارندگی­ها ، چشمه­های معدنی، مواد اتمسفری و آلودگی­های صنعتی، شهری و کشاورزی می­باشند. جمع کل مواد محلول در آب (T.D.S) را می­توان از طریق برداشت حجم معینی از نمونه آب و توزین باقیمانده املاح پس از تبخیر­، بر حسب میلی­گرم در لیتر محاسبه کرد .از آنجا که مواد انحلالی ، تقریباً دارای غلظت یکسانی در نقاط مختلف مقطع رودخانه می باشند لذا بر داشت یک نمونه از این مقطع و در دبی های مختلف کافی به نظر می­رسد . البته می توان اشاره کرد که چون این مواد دارای غلظت کمی در اغلب رود خانه هستند در اکثر موارد از محاسبه آنها چشم پوشی می­ شود و فقط بار کف را اندازه ­گیری می­ کنند لازم به ذکراست که در سازند­هایی که مواد محلول زیادی به جریان­های سطحی تحمیل می­ کنند اندازه ­گیری و محاسبه بار انحلالی لازم می­باشد چون حجم قابل توجهی را شامل می­ شود (راهنمای مطالعات فرسایش و رسوب در ساماندهی رودخانه ها، ۱۳۸۶).

۲-۹-۲ - بارکف^[۹]:

این مواد شامل ذرات رسوبی نسبتاً درشت که در امتداد کف رودخانه به حالت لغزش ، غلتیدن و یا جهش حرکت می­ کنند می­باشند. نوع حرکت بستگی به اندازه ذره، شکل ذره، وزن مخصوص و نیز دبی و سرعت جریان آن دارد .تعریفی که از بار کف شده است به خوبی نشان می­دهد که اندازه ­گیری آن به سادگی مواد معلق نیست (مهدوی،۱۳۸۸).

۲-۹-۳- بار معلق^[۱۰]:

بار معلق شامل ذرات کوچک کلوئیدها ، رس و لای (سیلت) و گاهی ماسه نرم می­باشد . میزان انتقال ذرات رسوبی توسط جریان آب بستگی به اندازه ، شکل ، وزن مخصوص ذرات و نیروهای اعمال شده توسط جریان آب دارد . غلظت مواد معلق راگل آلودگی نامیده که اغلب به میلی­گرم یا گرم بر لیتر نشان داده می­ شود . بخش مهمی از بار رسوبی حمل شده توسط رودخانه­ها به بار معلق اختصاص دارد. از جمله عوامل موثر در معلق شدن دانه­ها یرسوب پدیده تلاطم است که در نتیجه آن دانه­ های رسوب از بستر جدا شده و ضمن اختلاط با آب همراه جریان منتقل می­ شود (برنامه­ ریزی آزمایش­های رسوب، ۱۳۸۰). معیارهای مختلفی توسط محققین برای معلق شدن دانه­ های رسوب ارائه شده است که بیش تر آن­ها نسبت سرعت(V* ) به سرعت سقوط دانه­ها(w₀) را مبنایی برای معلق شدن قرار داده اند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول (۲-۱) معیار معلق شدن دانه­ های رسوب در رودخانه­ها بر اساس نظریه محققین مختلف (بهادری، ۱۳۷۹).