• واحدهای یوتیلیتی، همانند برج‌های خنک کن، واحد آب، واحد بخار، واحد جمع آوری و تصفیه فاضلاب

۲-۱-۱- واحد نمک زدایی
اکثر نفت های خام حاوی کلریدهای سدیم و منیزیم، اندکی سولفات، سیلیس و اکسیدهای آهن می باشند و حتی اگر در خروج از میادین نیز دارای این ترکیبات نباشند، در طول حمل و نقل به ویژه با کشتی ها، این املاح وارد نفت خام می شوند. اساس روش نمک گیری انحلال املاح موجود در نفت خام به وسیله آب است. دشواری این روش در تهیه مخلوط موثر آب و نفت، مرطوب سازی ذرات جامد و جداسازی آب شست و شو از نفت می باشد. یکی دیگر از هدف های نمک گیری، حذف ذرات جامد معلق (ذرات ماسه، رس، خاک اکسید و سولفید آهن …) در نفت خام است.
۲-۱-۲- واحد جداسازی اتمسفریک و خلا
این واحد به عنوان اصلی ترین بخش پالایشگاه وظیفه تفکیک نفت خام را به محصولات دارا می باشد. نفت خام ورودی به پالایشگاه متشکل از هیدروکربن های مختلف سبک و سنگین می باشد که در این واحد به کمک برج تقطیر اتمسفری و برج تقطیر خلاء به محصولات با ارزشی تفکیک می شود. اساس کار برج های تقطیر تفکیک فیزیکی مواد بر اساس اختلاف در نقطه جوش سازندگان است.
این واحد در فصل بعد به صورت کامل شرح داده خواهد شد.
۲-۱-۳- واحد بهبود هیدروتریتور نفتا
با بهره گرفتن از هیدروژن از نفتای حاصل از برج تقطیر گوگردزدایی می‌شود
۲-۱-۴- واحد ریفرمینگ کاتالیستی
این واحد دارای کاتالیست می‌باشد که برای تبدیل رنج تبخیر نفتا به محصولات بهینه با اکتان بالا استفاده می‌گردد. یکی از تولیدات جانبی واحد اصلاح کاتالیستی هیدروژن می‌باشد که در هیدروتریتور و هیدروکراکر استفاده می‌گردد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱-۵- واحد هیدروتریتور چگالشی
دیزل چگالیده را پس از برج جداکننده گوگردزدایی می‌کند
۲-۱-۶- واحد شکافت کاتالیستی سیالی
این واحد یکی از مهمترین واحدها و فرآیندهای تبدیل کاتالیستی در جهان محسوب می‌شود که مواد سنگین و کم ارزش نفتی را به مواد سبکتر و با ارزش تر تبدیل می‌کند. امروزه به دلیل افزایش مصرف سوخت در جهان و نیاز به تبدیل مواد سنگین نفتی به مواد سوختی سبک، به این فرایند بیش از پیش احتیاج است.
پیش از دهه ۸۰ میلادی واحدهای شکست کاتالیستی سیال بستر، هیدروکراکینگ از یک طرف و واحدهای ککینگ^[۳۷] و ویسبرکینگ^[۳۸] از طرف دیگر، از واحدهای مطرح جهت ارتقاء برشهای سنگین نفتی در پالایشگاه‌های نفت به شمار می‌آمدند. بعد از دهه ۸۰ با افزایش قیمت نفت استفاده از واحدهای FCC و هیدروکراکینگ مقرون به صرفه شد. از این زمان واحدهای FCC و هیدروکراکینگ به صورت رقبای سرسختی برای واحدهای ککینگ و ویسبرکینگ در آمدند و به نظر می‌رسد که واحدهای ککینگ و ویسبرکینگ نهایتا مغلوب FCC و هیدروکراکینگ شوند. FCC و هیدروکراکینگ هیچ کدام مطلقا نتوانسته‌اند بر هم غالب شوند. در دهه ۸۰ به دلیل اختلاف قیمت شدید بنزین و سوخت نفتی^[۳۹] گرایش به هیدروکراکینگ بیشتر بوده زیرا بازدهی محصولات سبک در این واحد بیشتر از FCC بوده‌است. [۱]
تا کنون بالغ بر ۳۵۰ واحد شکست کاتالیستی بستر سیال در دنیا وجود دارد که طراحی و یا اصلاح اغلب واحدهای FCC موجود بطور عمده توسط شش شرکت صاحب نام به شرح ذیل انجام گرفته‌است: [۲]

• ABB Lummus Global

• Exxon Research and Engineering (ER&E)

• Kellogg Brown & Rout-KR (Formaly+ HEM.W. Kellogg Company)

• Shell Oil Company

• Stone & Webster Engineering Corporation (SWEC)/ IFP

• UOP (Universal Oil Products)

۲-۱-۷- واحد شکافت هیدروکراکر
هیدروکراکینگ یک فرایند شیمیایی کاتالیستی است. در فرایند پالایش نفت خام از این روش برای تبدیل نفت خام به مواد با ارزش‌تر مانند: بنزین، سوخت جت، نفت سفید و سوخت دیزل استفاده می‌شود. این فرایند در دماهای بالا (۴۲۵–۲۶۰ سانتی گراد) و فشار بالا (۱۷-۷ مگاپاسکال) انجام می‌شود. این فرایند شامل دو مرحله می‌باشد: کراکینگ کاتالیستی و هیدروژناسیون. که در طی این مراحل خوراک ورودی، در حضور هیدروژن به محصولات با ارزش افزوده بیشتر شکسته می‌شود. این فرایند در فشار و دمای بالا و با حضور کاتالیست و هیدروژن انجام می‌شود. هیدروکراکینگ برای خوراک‌هایی مورد استفاده واقع می‌شود که فرایندهای کراکینگ کاتالیستی یا تبدیل کاتالیستی در مورد آن‌ها به سختی انجام می‌گیرد مانند نفت خامی که غنی از آروماتیک‌های پلی‌سیکلیک بوده یا حاوی غلظت‌های بالای ترکیبات گوگرد و نیتروژن که مسموم‌کننده کاتالیست‌ها هستند، می‌باشد.[۳]
۲-۱-۸- واحد اصلاح مراکس
در برخی موارد ویژه همانند اصلاح سوخت جت یا یک پروسه مراکس برای اکسیداسیون مرکاپتان‌ها به مواد آلی استفاده می‌گردد. مراکس مخفف اکسیداسیون مرکاپتان است. فرآیندی شیمیایی کاتالیستی است که اختصاصاً توسط کمپانی یو.او.پی^[۴۰] توسعه یافته است. این فرایند در پالایشگاه های نفت و گاز جهت حذف مرکاپتان های از LPG^[41]، پروپان، بوتان، نفتای سبک، نفت سفید و سوخت جت مورد استفاده قرار می گیرد. فرایند مراکس نیاز به محیط قلیایی دارد که در برخی از نسخه های فرایند، با محلول آبی هیدروکسید سدیم (سود)، در نسخه های دیگر از روند قلیایی، آمونیاک، استفاده شده است.
معمولا کاتالیزور این فرایند، یک مایع محلول در آب و یا کاتالیزور بر روی گرانول ذغال چوب آغشته شده است.
۲-۱-۹- واحد آلکیلاسیون
آلکیلاسیون یعنی افزایش یک گروه آلکیل به یک ترکیب آلی، اما در اصطلاح پالایش نفت، آلکیلاسیون عبارت است از واکنش یک الفین سبک با یک ایزوپارافین (پارافین شاخه دار) در دما و فشار بالا.
در نیمه دوم دهه ۳۰ میلادی و هنگام جنگ جهانی دوم، نیاز وافر به بنزین هواپیما موجب تولید و توسعه فرآیندی به عرصه صنایع شیمیایی نفت شد. این فرایند آلکیلاسیون بود. هرچند که با اتمام جنگ حضور واحدهای تولیدی آلکیلاسیون کم رنگ شد. اما پس از چند سال و با پیشرفت صنایع اتومبیل سازی و نیاز به افزایش اکتان، استفاده از واحدهای آلکیلاسیون در کنار سایر واحدهای تولید بنزین مفید به نظر رسید.[۵،۴]
شکل ۲- ۲ شمایی از آلکیل دار نمودن ایزوبوتان
۲-۱-۱۰- واحد ایزومریزاسیون
این واحد مولکول‌های خطی را به مولکول‌های حلقوی که دارای اکتان بالاتری می‌باشند تبدیل می‌کند و محصول جهت اختلاط به درون واحد آلکیلاسیون و یا بنزین هدایت می‌گردد. ایزومردار نمودن n-alkanes به آلکان های شاخه دار، یکی از روش های مهم برای افزایش عدد اکتان بنزین می باشد. عدد اکتان RON ، برای پنتان و هگزان به ترتیب برابر با ۷/۶۱ و ۸/۲۴ می باشد. اما پس از ایزمومراسیون عدد اکتان برای ایزوپنتان و ۲-۳ دی متیل بوتان به ترتیب ۳/۹۲ و ۶/۱۰۳ می باشد. [۸]
در زیر مکانیسم عمل ایزومراسیون نمایش داده شده است : [۸]
ⁿRH + H^+ nR⁺ + H₂ (۲- ۱)
ⁿR^+ isoR⁺ (۲- ۲)
^isoR⁺ + ⁿRH ⁿR⁺ + ^isoRH (2- 3)
حال به بررسی فرآیندهایی می پردازیم که در پالایشگاه ها جهت دستیابی به استانداردهای سوخت مورد استفاده قرارمی گیرد. بنزین قابل مصرف بازار با ویژگی های مطلوب، با توجه به تکنولوژی های موجود در جهان ، حاصل روش های زیر است.
۲-۲- انواع روش های تولید بنزین
۲-۲-۱- بنزین طبیعی یا تقطیر مستقیم (SRG)^[42]
در واحد تقطیر^[۴۳]  پالایشگاه ها برشهای سبک حاصل از تقطیر اتمسفر یک نفت خام که محصولات بالای برج تقطیر را تشکیل می دهند بیشتر شامل برشهای بین C1 تا C12 هستند که مولکولهای سبک C1 تا C4 آن را جدا نموده و C3 تا C4  به عنوان خوراک به واحد گاز مایع^[۴۴] می فرستند و باقی مانده آن اکثراً برشهای C5 تا C12 است که در آن پارافین های سبک، مقداری نفتا و ترکیبات آروماتیک حضور دارند (درصد ترکیبات فوق به نوع نفت خام بستگی دارد).
بنزین تولید شده که طی جداسازی در برج تفکیک به بنزین سبک و سنگین تقسیم می گردد، بنزین تقطیر مستقیم نیز نامیده می شود و عدد اکتان پایینی دارد. این بنزین در فرآیندی کاملاً فیزیکی (تقطیر) و بدون هیچ گونه واکنش شیمیایی جداسازی شده و هزینه تولید آن نسبت به روش های کاتالیستی بسیار پایین تر است اما به دلیل دارا نبودن مشخصه های مناسب از جمله عدد اکتان بالا، جهت تولید بنزین نهائی مورد نیاز بازار نیازمند فرآیندهای شیمیایی پیچیده تر و گرانقیمت تری است. لازم به ذکر است برشهای سبک محدوده بنزین متأسفانه درصد اندکی از نفت خام را تشکیل می دهند و پاسخگوی نیاز بازار نیستند.
۲-۲-۲- بنزین حاصل از ریفرمینگ کاتالیستی
منظور افزایش عدد اکتان بنزین از سال ۱۹۴۹ توسط شرکت امریکایی یو.او.پی واحدی به پالایشگاه ها افزوده شد که خوراک آن بنزین سنگین و مخلوط نفتا بود. پس از آن با گسترش صنایع اتومبیل سازی و استفاده از موتورهای درون سوز با راندمان بالاتر (نسبت تراکم بالا در سیلندر) تقاضای بنزین با عدد اکتان بالاتر و کیفیت مطلوب تر به نحو چشمگیری افزایش یافت و رعایت استانداردهای حفاظت از محیط زیست و لزوم کاهش یا حذف ترکیبات گوگردی از بنزین، بر اهمیت رفرمینگ افزود. امروزه از دو نوع خوراک در واحدهای ریفرمینگ کاتالیستی استفاده می شود. نوع اول خوراک های نفتنی (مخلوط نفتاها و آروماتیک ها) که می تواند در شرایط عملیاتی ملایم تر، بنزینی با عدد اکتان بالا تولید کند و نوع دوم خوراک پارافینی که نسبت به خوراک اولی محصولی با اکتان پایین تر تولید می کند.
مجموعه واکنشهای کاتالیستی صورت گرفته در  ریفرمینگ کاتالیستی که ما آن را تبدیل کاتالیستی می نامیم به بیان ساده شامل فرآیندهائی است به منظور افزایش درصد ترکیبات آروماتیک در بنزین. معروف ترین کاتالیست پالایشگاهی مورد استفاده در این فرایند کاتالیستی از جنس فلز پلاتین بر پایه آلومینا است که اولین بار توسط شرکت یو.او.پی  ساخته شده است. فرآورده اصلی رفرمینگ، بنزینی است با اکتان بالا که اصطلاحا ریفرمیت^[۴۵]، نامیده می شود و با سایر بنزین های پالایشگاهی مخلوط می شود از فرآورده های جانبی واحد رفرمینگ، هیدروژن است که علاوه بر مصرف در خود فرایند در دیگر واحدهای پالایشگاهی به مصرف می رسد. به علاوه مقادیری بوتان و پروپان نیز با خلوص بالا حاصل می گردد.
۲-۲-۳- بنزین حاصل از شکست کاتالیستی^[۴۶]
اولین بار در سال ۱۹۳۶ در امریکا شرکت  هودری^[۴۷] روش کراکینگ کاتالیزوری را به منظور تبدیل برشهای سنگین به مواد با ارزشتر به ویژه بنزین به عرصه صنعت نفت معرفی کرد. این روش به علت تولید مقدار زیادی بنزین با اکتان بالاتر و مقادیر اندک گازهای سبک و سنگین در مقایسه با کراکینگ حرارتی ترجیح داده شد و به سرعت جایگزین آن شد. همچنین این فرایند به علت حضور کاتالیست در مقایسه با کراکینگ حرارتی از سرعت بیشتری برخوردار است لذا می توان شرایط عملیاتی ملایم تری (دمای پایین تر و در نتیجه هزینه کمتر انرژی مصرفی) را به کار گرفت.
در طی این عملیات مقداری کک نیز تشکیل می شود که سطح فعال کاتالیست ها را که اغلب از نوع سیلیس- آلومین طبیعی یا سنتزی است، کاهش می دهد و به همین علت مرتباً بایستی کاتالیزور را احیاء نمود. خوراک واحدهای صنعتی کراکینگ کاتالیستی، معمولاً گازوئیل سنگین حاصل از برج تقطیر در خلا است. اما از گازوئیل تولید شده دیگر واحدها نیز می توان استفاده نمود. فرآورده های این واحد علاوه بر بنزین با اکتان بالا، گازهای سبک پارافینی و غیر پارافینی، نفت سفید و گازوئیل می باشد.
۲-۲-۴- بنزین حاصل از آلکیلاسیون^[۴۸]
در نیمه دوم دهه ۳۰ میلادی و هنگام جنگ جهانی دوم، نیاز وافر به بنزین هواپیما موجب تولید و توسعه فرآیندی به عرصه صنایع شیمیایی نفت شد. این فرایند آلکیلاسیون بود. هرچند که با اتمام جنگ حضور واحدهای تولیدی آلیکلاسیون کم رنگ شد. اما پس از چند سال و با پیشرفت صنایع اتومبیل سازی و نیاز به افزایش اکتان، استفاده از واحدهای آلکیلاسیون در کنار سایر واحدهای تولید بنزین مفید به نظر رسید.
آلکیلاسیون یعنی افزایش یک گروه آلکیل به یک ترکیب آلی، اما در اصطلاح پالایش نفت، آلکیلاسیون عبارت است از واکنش یک الفین سبک با یک ایزوپارافین (پارافین شاخه دار) در دما و فشار بالا، واکنش آلکیلاسیون نیازی به کاتالیزور ندارد اما به منظور کاهش هزینه های انرژی در صنعت امروزه این فرایند به صورت کاتالیستی و در دمای پایین انجام می گیرد.

شکل ۲-۱: ارتباط گره‌ها در شبکه‌های محلی بی‌سیم [۶].
اغلب شبکه‌های محلی‌ بی‌سیم بر اساس زیرساخت پیاده‌سازی می‌شوند. بااین‌وجود نوع دیگری از شبکه‌های محلی‌ بی‌سیم نیز وجود دارند که از همان منطق نقطه‌به‌نقطه استفاده می‌کنند. در این شبکه‌ها که عموماً شبکه‌های موردی نامیده می‌شوند نقطه‌ی مرکزی‌ برای دسترسی وجود ندارد و سخت‌افزارهای همراه (مانند کامپیوترهای کیفی و جیبی یا گوشی‌های موبایل) با ورود به محدوده‌ی تحت پوشش این شبکه، به دیگر تجهیزات مشابه متصل می‌گردند. این شبکه‌ها به بستر شبکه‌ی سیمی متصل نیستند و به همین منظور IBSS^[6] نیز خوانده می‌شوند [۱۲]. شکل ۲-۲ نمایی از ارتباط گره‌ها در شبکه‌های موردی را نشان می‌دهد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل ۲-۲: ارتباط گره‌ها در شبکه‌های موردی [۱۲].
در سال‌های اخیر دسترسی گسترده کاربران به ارتباطات بی‌سیم و دستگاه‌های دستی^[۷]، باعث افزایش تحقیق روی شبکه‌های موردی شده است که نیازمند یک فراساختار از پیش برقرار^[۸] نباشند. شبکه‌های موردی طراحی ‌شده‌اند تا به‌صورت پویا دستگاه‌های راه دور مثل موبایل‌ها، لپ تاب‌ها و کامپیوترهای جیبی را به یکدیگر مرتبط سازند. این شبکه‌ها به دلیل تغییر مکان و وضعیت متغیری که دارند شبکه‌های موردی نامیده می‌شوند. از سویی دیگر، این شبکه‌ها مشابه شبکه‌های محلی‌ درون دفتر کار هستند که در آن‌ها نیازی به تعریف و پیکربندی‌ یک سیستم رایانه‌ای به‌عنوان خادم وجود ندارد. در این صورت تمامی تجهیزات متصل به این شبکه می‌توانند پرونده‌های موردنظر خود را با دیگر گره‌ها به اشتراک بگذارند [۱۲].
اشکال اساسی در بیشتر شبکه‌های ارتباطی مبتنی بر کابل یا ماهواره، نیاز آن‌ها به یک زیرساخت از پیش تعیین‌شده است. اگر در اثر یک حادثه این زیرساخت در دسترس نباشد در مدت ترمیم آن، تبادل اطلاعات در شبکه‌های مبتنی بر زیرساخت امکان‌پذیر نخواهد بود. در این صورت شبکه‌های سیار موردی فنّاوری مناسبی برای ایجاد شبکه است. شبکه‌های موردی به‌عنوان یکی از انواع شبکه‌های بی‌سیم سیار که بدون نیاز به زیرساخت‌های ارتباطی و مدیریت متمرکز امکان برپایی سریع و آسان یک محیط ارتباطی را فراهم می‌آورند، در سال‌های اخیر بسیار موردتوجه قرار گرفته‌اند. این شبکه‌ها وقتی مورداستفاده قرار می‌گیرند که امکان و یا دسترسی به شبکه‌های با ساختار ثابت مانند آنتن‌های فرستنده وجود ندارد و یا استفاده از آن‌ها صرفه اقتصادی ندارد. در چنین شرایطی کاربر نیاز به شبکه خود سازمان دهنده و خودمحور دارد که نیازی به سیستم کنترل مرکزی برای برقراری ارتباط ندارد [۱].
۲-۳ شبکه‌های موردی
در سال ۱۹۷۰ وزارت دفاع در آمریکا تصمیم گرفت تا در سیستم خود شبکه‌های بی‌سیم سیار را بکار اندازد و نام آن را شبکه موردی نامید. دلیل آن نیز این بود که در میدان جنگ تضمین وجود ندارد که ارتباطات از طریق یک حالت زیر بنایی انجام گیرد و یا اینکه تضمین وجود ندارد که این حالت زیر بنایی در این وضعیت خراب نشود؛ بنابراین تصمیم گرفتند به‌جای آن‌یک شبکه موردی را که بدون زیر ساختار است را راه‌اندازی کنند و ارتباطات نظامی دیگر آسیب‌پذیر نخواهد بود. شبکه‌های موردی از گره‌های مستقل بی‌سیم تشکیل می‌شوند که خودشان بدون هیچ‌گونه زیرساختی، شبکه را مدیریت می‌کنند و می‌توانند به‌صورت پویا در هر مکان و در هر زمان به‌راحتی به شبکه ملحق شده و یا آن را ترک کنند. در این شبکه‌ها هیچ زیرساختی مانند یک ایستگاه مرکزی، مسیریاب، سوییچ و یا هر چیز دیگری که در دیگر شبکه‌ها از آن برای کمک به ساختار شبکه استفاده می‌شود، وجود ندارد. ارتباط میان گره‌ها در این شبکه از طریق امواج رادیویی صورت می‌گیرد و درصورتی‌که یک گره دربرد رادیویی گره دیگر باشد همسایه آن گره به‌حساب می‌آید و در غیر این صورت در صورت نیاز به ارتباط میان دو گره که دربرد رادیویی یکدیگر نیستند می‌توان از کمک گره‌های دیگر در این مورداستفاده کرد؛ بنابراین ارتباط میان گره‌ها در این شبکه به‌نوعی بر مبنای اعتماد و مشارکت میان گره‌ها صورت می‌گیرد. در این نوع شبکه‌ها هر گره نه‌تنها به‌عنوان میزبان بلکه به‌عنوان یک مسیریاب نیز عمل ارسال بسته‌های اطلاعاتی را انجام می‌دهد. در این شبکه گره‌ها از روش خود پیکربندی برای آدرس‌ها و مسیریابی‌ها استفاده می‌کنند. گره‌ها به‌طور مستقیم، بدون هیچ‌گونه نقطه دسترسی با همدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و سازمان ثابتی ندارند، بنابراین در یک توپولوژی دلخواه شکل‌گرفته‌اند. هر گره مجهز به یک فرستنده و گیرنده است. مهم‌ترین ویژگی این شبکه‌ها وجود یک توپولوژی پویا و متغیر است که نتیجه تحرک گره‌ها است. با توجه به متحرک بودن گره‌ها، مسیریاب‌های شبکه موردی نیاز دارند که تغییرات توپولوژی شبکه را به گره‌های دیگر منعکس کنند. مسیریابی و امنیت از چالش‌های امروز این شبکه‌هاست [۳،۲]. شکل ۲-۳ همکاری گره‌ها در شبکه‌های موردی برای ارسال بسته از منبع به مقصد را نشان می‌دهد.
شکل ۲-۳: ارسال بسته از منبع به مقصد از کوتاه‌ترین مسیر با بهره گرفتن از مسیریابی [۲].
در شکل ۲-۴ ساختار یک شبکه موردی نشان داده‌شده است. دایره‌های کوچک نشان‌دهنده گره‌های بی‌سیم می‌باشند. هر دایره بزرگ نشان‌دهنده برد مفید یک گره است. بدین معنا که هر گره دیگری که در این فاصله قرار داشته باشد می‌تواند داده‌های ارسالی این گره را دریافت کرده و آن‌ها را از نویزهای محیطی تشخیص دهد. برای راحتی کار این شبکه را با گراف متناظر آن نشان می‌دهند. یال‌های گراف بدین معنا هستند که دو رأس آن در فاصله‌ای با یکدیگر قرار دارند که می‌توانند پیام‌های یکدیگر را دریافت کنند. درواقع گره‌هایی که در فاصله برد مفید یک گره قرار دارند در نمایش گرافی با یک یال به آن متصل می‌شوند [۱۲].
شکل ۲-۴: ساختار شبکه موردی [۱۲].
۲-۳-۱ خصوصیات مهم شبکه‌های موردی:
توپولوژی شبکه به دلیل حرکت گره‌ها و همچنین مشکل توان در گره‌ها، می‌تواند به‌شدت متغیر باشد.
به دلیل محدودیت در توان پراکنشی گره‌ها، اطلاعات ارسالی ممکن است از چند گره میانی عبور کند.
منابع در شبکه‌های موردی کاملاً محدود هستند؛ این منابع عبارت‌اند از: پهنای باند کانال، منابع گره مانند توان محاسباتی، ظرفیت ذخیره‌سازی و توان باتری.
به دلیل حرکت گره‌ها، توپولوژی شبکه دائماً در حال تغییر است و پروتکل مسیریابی باید از این تغییرات آگاه باشد [۱۲].
پیشرفت و کاربرد شبکه‌های موردی مدیون پیشرفت تکنولوژی رادیویی است و مهم‌ترین هدف آن نیز موفقیت در کاربردهای نظامی بود. از همان ابتدا مفهوم این شبکه‌ها از شبکه‌های با زیر ساختار ثابت و اینترنت مجزا بود و این دلیلی بود که تکنولوژی شبکه‌های موردی در بیشتر زندگی افراد بکار برده نمی‌شد. در شبکه‌های موردی، سیار بودن گره‌ها ممکن است باعث تغییر مسیر بین دو گره شود. همین امر است که باعث تمایز این شبکه‌ها از دیگر شبکه‌های بی‌سیم می‌شود. در کنار مزایایی که شبکه‌های موردی برای استفاده‌ کنندگان فراهم می‌کنند، حفظ امنیت چنین شبکه‌هایی نیز با مشکلات بسیاری همراه است. با بهره گرفتن از سیگنال‌های رادیویی به‌جای سیم و کابل و درواقع بدون مرز ساختن پوشش ساختار شبکه، نفوذ گران قادرند در صورت شکستن موانع امنیتی نه‌چندان قدرتمند این شبکه‌ها، خود را به‌عنوان عضوی از این شبکه‌ها جا زده و در صورت تحقق این امر امکان دستیابی به اطلاعات حیاتی، حمله به سرویس‌دهندگان سازمان و مجموعه، تخریب اطلاعات، ایجاد اختلال در ارتباطات گره‌های شبکه با یکدیگر، تولید داده‌های غیرواقعی و گمراه‌کننده، سوءاستفاده از پهنای ‌باند مؤثر شبکه و دیگر فعالیت‌های مخرب وجود دارد [۱].
باوجود تمامی این مشکلات، از شبکه‌های موردی در موارد بسیاری استفاده می‌شود. شبکه‌های موردی به علت سرعت و آسانی پیاده‌سازی و عدم استفاده از زیرساخت از پیش بناشده، می‌توانند استفاده‌های گوناگونی داشته باشند. این شبکه‌ها می‌توانند به‌راحتی راه‌اندازی شوند، مورداستفاده قرار بگیرند و نهایتاً از میان بروند. از موارد استفاده آن‌ها می‌توان به کاربردهای شخصی مانند اتصال لپ تاب‌ها، تلفن‌های سلولی، ساعت‌های مچی، کاربردهای عمومی مانند ارتباط وسایل نقلیه و تاکسی‌ها، قایق‌ها و هواپیماهای کوچک، میدان‌ها یا ورزشگاه‌های ورزشی، کنفرانس‌ها، جلسات و اتاق‌های ملاقات، کاربردهای نظامی مانند ارتش و ارتباط ناوگان جنگی (تانک‌ها و هواپیماها)، توانایی باقی ماندن در میدان منازعه و در نبردهایی که کنترل از راه دور صورت می‌گیرد، کاربردهای اضطراری مانند عملیات امداد و نجات برای حادثه‌های بد و فوری، برای ترمیم و به دست آوردن اطلاعات در حوادث بد و غیرمترقبه مانند وقوع بلایای طبیعی چون سیل و طوفان و زلزله اشاره کرد. همچنین در محیط‌های علمی و تحقیقاتی در برخی از مناطق که دانشمندان برای نخستین بار اقدام به بررسی می‌کنند، به علت عدم وجود زیرساخت، شبکه‌های موردی بسیار مفید می‌باشند [۹،۸].
۲-۳-۲ شبکه‌های موردی خود بر ۳ نوع می‌باشند:
شبکه‌های بی‌سیم حسگر هوشمند (Wireless Sensor Network):WSN
یک شبکه بی‌سیم حسگر مجموعه‌ای از تعداد بسیار زیادی گره حسگر با ابعاد کوچک و قابلیت‌های مخابراتی و محاسباتی محدود است که به‌منظور جمع‌ آوری و انتقال اطلاعات از یک محیط به سمت یک کاربر و یا ایستگاه پایه به‌کاربرده می‌شود. هر گره حسگر به‌طور مستقل و بدون دخالت انسان کار می‌کند و نوعاً ازلحاظ فیزیکی بسیار کوچک است و دارای قابلیت ارتباطی بی‌سیم، هوش کافی برای پردازش سیگنال‌ها، امکان شبکه‌سازی و دارای باتری است. البته محدودیت‌هایی در قدرت پردازش، ظرفیت حافظه، منبع تغذیه و…نیز دارد. شبکه‌های حسگر به‌طور مستقیم با جهان فیزیکی در ارتباط هستند. این شبکه‌ها با بهره گرفتن از حسگرها، محیط فیزیکی را مشاهده کرده و سپس بر اساس مشاهدات خود تصمیم‌گیری نموده و عملیات مناسب را انجام می‌دهند. کاربردهای شبکه بی‌سیم حسگر به سه دسته نظامی، پزشکی و تجاری تقسیم می‌شوند. سیستم‌های ارتباطی، فرماندهی، شناسایی، دیده‌بانی و میدان مین هوشمند و سیستم‌های هوشمند دفاعی از کاربردهای نظامی است. در بخش پزشکی سیستم‌های مراقبت از بیماران ناتوان که مراقبی ندارند، محیط‌های هوشمند برای افراد سالخورده، شبکه ارتباطی بین مجموعه پزشکان با یکدیگر، کارکنان بیمارستان و نظارت بر بیماران ازجمله کاربردهای آن است. کاربردهای تجاری طیف وسیعی از کاربردها را شامل می‌شود مانند سیستم‌های امنیتی تشخیص و مقابله با سرقت، آتش‌سوزی (در جنگل)، تشخیص آلودگی‌های زیست‌محیطی از قبیل آلودگی‌های شیمیایی، میکروبی، هسته‌ای، سیستم‌های ردگیری، نظارت و کنترل وسایل نقلیه و ترافیک، کنترل کیفیت تولیدات صنعتی، مطالعه در مورد پدیده‌های طبیعی مثل گردباد، زلزله، سیل، تحقیق در مورد زندگی گونه‌های خاص از گیاهان و جانوران و…در برخی از کاربردها نیز شبکه حسگر به‌عنوان گروهی از ربات‌های کوچک که با همکاری هم فعالیت خاصی را انجام می‌دهند استفاده می‌شود.
شبکه‌های بی‌سیم توری (Wireless Mesh Networks):WMN
شبکه توری به شبکه‌ای اطلاق می‌شود که هر گره شبکه، خود به‌صورت یک مسیریاب مستقل عمل می کند، بدون توجه به اینکه به شبکه‌ای دیگر متصل است یا خیر. اگر بخشی از شبکه به‌طور مستقیم از یک گره قابل‌ دسترس نباشد، این شبکه از تمام‌مسیرهای دیگر تلاش می کند تا به گره موردنظر مسیری را بیابد. شبکه‌های توری قادر به بازسازی هستند یعنی اگر یکی از گره‌ها شکسته شود و یا مسیرهای ارتباطی دچار اختلال شوند، به دلیل وجود مسیریاب‌ها و مسیرهای دیگر امکان ارتباط با سایر بخش‌های سالم شبکه وجود خواهد داشت. این نوع شبکه‌ها خیلی قابل‌اعتماد هستند زیرا اغلب بیش از یک مسیر از یک گره تا گره دیگر وجود دارد. این نوع توپولوژی اغلب در سناریوهای شبکه بی‌سیم مورداستفاده قرار می‌گیرد، هرچند از آن می‌توان در شبکه‌های سیمی نیز استفاده نمود.
شبکه‌های موبایل MANET (Mobile Ad hoc Networks):
شبکه‌های موبایل درواقع آینده شبکه‌های بی‌سیم می‌باشند به دلیل اینکه آن‌ها ارزان، ساده، انعطاف‌پذیر و استفاده آسانی دارند. شبکه موبایل مجموعه‌ای از گره‌های موبایل یا متحرک مجهز به گیرنده و فرستنده به‌منظور برقراری ارتباطات بی‌سیم است. به‌عبارت‌دیگر شبکه‌های موبایل مجموعه‌ی مستقلی از کاربران متحرک است که از طریق لینک‌های بی‌سیم با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. این شبکه‌ها به‌عنوان شبکه‌های با عمر کوتاه شناخته می‌شوند، شبکه تلفن همراه از گره‌هایی در غیاب هرگونه حمایت متمرکز تشکیل‌شده است. این‌یک فرم جدیدی از شبکه است و ارائه خدمات در مکان‌هایی که در آن امکان‌پذیر نیست را ممکن می‌سازد. همچنین گره‌ها هیچ دانش پیشینی نسبت به توپولوژی شبکه‌ای که در محدوده‌ی آن‌ها برقرار است ندارند و بایستی از طریقی به آن پی ببرند. روش رایج این است که یک گره جدید بایستی حضور خود را اعلام کرده و به اطلاعات پخش‌شده از همسایگان خود گوش فرا دهد تا بدین ترتیب اطلاعاتی در مورد گره‌های اطراف و نحوه‌ی دسترسی به آن‌ها به دست آورد. در زمینه‌هایی که در آن‌ها زیرساخت‌های ارتباطی وجود نداشته یا اینکه زیرساخت‌های موجود بسیار گران‌قیمت بوده و استفاده از آن‌ها راحت نیست، کاربران سیار بی‌سیم می‌توانند از طریق شبکه موبایل با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. گره‌های واقع در شبکه موبایل مجهز به گیرنده و فرستنده‌های بی‌سیم بوده و از آنتن‌هایی استفاده می‌کنند که ممکن است از نوع همه پخشی^[۹] و یا نظیر به نظیر^[۱۰] باشند [۱].
۲-۴ مسیریابی شبکه‌های موردی
مسیریابی فرایند هدایت یک بسته داده از مبدأ به مقصدش در یک شبکه ارتباطی است. در یک شبکه سیمی هرگاه یک مسیریاب، مسیری معتبر به برخی از نقاط مقصد در شبکه داشته باشد آن مسیر تا ابد معتبر خواهد بود (مگر آن‌که درجایی از سیستم خرابی به وجود بیاید). در یک شبکه موردی توپولوژی شبکه به‌طور دائم در تغییر است لذا اعتبار مسیرها و بهینگی آن‌ها به ناگاه و بی‌هیچ هشدار قبلی تغییر می‌کند. آشکار است که با چنین وضعیتی، مسیریابی در شبکه‌های موردی کاملاً متفاوت از شبکه‌های ثابت است. مسیریابی در شبکه‌های موردی همواره به‌عنوان یکی از پر چالش‌ترین موضوع‌ها، مطرح است. متحرک بودن گره‌ها باعث شکسته شدن ارتباط‌های بین گره‌ها می‌شود. این نوع شبکه‌ها به‌هیچ‌وجه توپولوژی ثابتی ندارند و در هرلحظه نحوه چیدمان گره‌ها دچار تغییر می‌شود. به همین علت روش‌های مسیریابی مورداستفاده در شبکه‌های باسیم و شبکه‌های بی‌سیم دارای زیرساخت که نقاط دسترسی در آن‌ها ثابت هستند در این شبکه‌ها کارایی لازم را ندارند. در شبکه‌های موردی، مسیریابی به عهده خود گره‌های موجود در شبکه است. بدین معنا که هیچ دستگاه کمکی شبکه‌ای مانند سوئیچ، مسیریاب و یا هاب برای مسیریابی وجود ندارد. بلکه این خود گره‌های تشکیل‌دهنده شبکه هستند که عمل مسیریابی را انجام می‌دهند [۹]. به‌عبارت‌دیگر، گره‌های شبکه هیچ دانش قبلی از توپولوژی شبکه‌ای که در آن قرار دارند، ندارند به همین دلیل مجبورند برای ارتباط با سایر گره‌ها، محل مقصد را در شبکه کشف کنند. به این صورت که یک گره جدید به‌طور اختیاری حضورش را در سراسر شبکه منتشر می‌کند و به همسایگانش گوش می‌دهد. به‌این‌ترتیب گره تا حدی از گره‌های نزدیکش اطلاع به دست می‌آورد و راه رسیدن به آن‌ها را یاد می‌گیرد به همین ترتیب که پیش رویم همه گره‌های دیگر را می‌شناسد و حداقل یک‌راه برای رسیدن به آن‌ها را پیدا می‌کند. مسیریابی بین هر دو گره این شبکه به دلیل اینکه هر گرهی می‌تواند به‌طور تصادفی حرکت کند و حتی می‌تواند درزمانی از شبکه خارج‌شده باشد، مشکل است. به این معنی یک مسیری که در یک‌زمان بهینه است ممکن است چند ثانیه بعد اصلاً این مسیر وجود نداشته باشد [۱۳].
شکل ۲-۵: همکاری گره‌ها برای ارتباط دو گره [۱۳].
در حالت کلی می‌توان گفت که هنوز طبقه‌بندی کامل و استانداردی برای مسیریابی در شبکه‌های موردی به وجود نیامده و مقالات مختلف طبقه‌بندی‌های متفاوتی را برای این نوع شبکه ذکر نموده‌اند. یکی از دلایل اینکه طبقه‌بندی استانداردی برای این شبکه‌ها وجود ندارد این است که هنوز مرزهای دانش در این زمینه مورد دستیابی کامل قرار نگرفته و هرروز روش‌های جدیدی که از تکنیک‌های جدید استفاده می‌کنند مطرح می‌شود. درواقع در حال حاضر روش‌های مسیریابی را می‌توان از دیدگاه‌های مختلفی طبقه‌بندی و بررسی نمود اما بسیاری از این روش‌ها وابسته به استراتژی مسیریابی و ساختار شبکه هستند. پروتکل‌های مسیریابی می‌توانند به‌صورت مسیریابی مسطح، مسیریابی سلسله مراتبی و موقعیت جغرافیایی گروه‌بندی شوند [۱۰]. شکل ۲-۶ یک طبقه‌بندی نسبتاً جامع از پروتکل‌های مسیریابی در شبکه‌های موردی را نشان می‌دهد.
شکل ۲-۶: طبقه‌بندی پروتکل‌های مسیریابی شبکه‌های موردی [۱۳].
۲-۴-۱ انواع روش‌های مسیریابی
مسیریابی مبتنی بر موقعیت^[۱۱]
در مسیریابی مبتنی بر موقعیت بسته‌ها مطابق با موقعیت جغرافیایی گره‌های ارتباطی مسیریابی می‌شوند. این موقعیت‌یابی از طریق یک سرویس مکانی فراهم می‌گردد. الگوریتم‌های مسیریابی مبتنی بر موقعیت بعضی از محدودیت‌های مسیریابی مبتنی بر توپولوژی را با بهره گرفتن از اطلاعات اضافه‌تر حذف می‌کند. این الگوریتم‌ها نیازمند اطلاعاتی درباره موقعیت فیزیکی گره‌هایی که قصد دارند باهم ارتباط برقرار کنند دارد. به‌طور عام هر گره موقعیت خودش را با هر نوع سرویس موقعیت‌یاب دیگر تعیین می‌کند. فرستنده یک بسته از یک سرویس مکانی جهت تعیین موقعیت مقصد بسته استفاده می‌کند تا این اطلاعات را در فیلد آدرس مقصد بسته، پیش از ارسال قرار دهد. سپس تصمیمات مسیریابی در هر گره بر اساس موقعیت مقصد موجود در فیلد آدرس بسته و موقعیت همسایه‌های گره‌های تصمیم‌گیرنده اتخاذ می‌گردد؛ بنابراین مسیریابی مبتنی بر موقعیت نیازمند برقراری یا نگهداری مسیرها نیست. گره‌ها نه اطلاعات جدول مسیریابی را ذخیره می‌کنند و نه پیغام‌هایی را برای به‌روزرسانی جداول ارسال می‌کنند. مسیریابی مبتنی بر موقعیت قابلیت تحویل بسته‌ها به همه گره‌های درون یک ناحیه جغرافیایی داده‌شده را به‌وسیله یک سرویس ساده داراست. این نوع سرویس Geocasting نامیده می‌شود.
مسیریابی سلسله مراتبی^[۱۲]
در الگوریتم‌های مسیریابی سلسله مراتبی گره‌ها درون گروه‌های مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند. از هر گروه یک گره به‌عنوان سرگروه انتخاب می‌شود. هر گره یا یک سرگروه و یا یک گام بی‌سیم است. یک گره که می‌خواهد بسته‌هایی را به گره دیگر ارسال کند اطلاعات مسیریابی را از سرگروهش فراهم می‌کند. این روش، مسیریابی آگاه از توپولوژی شبکه نیز نامیده می‌شود.
مسیریابی مسطح^[۱۳]
در الگوریتم‌های مسیریابی مسطح همه گره‌ها مانند مسیریاب عمل می‌کنند و مسئولیت هدایت بسته را با دیگر گره‌ها تقسیم می‌کنند. ازاین‌رو هیچ انتخاب سرگروهی وجود ندارد و هیچ سازمان‌دهی مجدد دوره‌ای شبکه لازم نیست. بیشتر الگوریتم‌های مسطح تلاش می‌کنند که یک نسخه توزیع‌شده از الگوریتم کوتاه‌ترین مسیر و یا سیل‌آسا را ارائه کنند که عموماً فرستنده یک کپی از پیغام را به هر همسایه ارسال می‌کند. همسایه‌ها سپس پیغام را به همه همسایه‌ها به‌استثنای همسایه‌ای که پیغام را از آن دریافت کرده‌اند ارسال می‌کنند. این پروسه تا زمانی که تمام شبکه از پیغام غرق شود تکرار می‌شود. اگر گره مقصد در بخش مشابه منبع باشد، پیغام به‌طور یقین به مقصد می‌رسد [۱۴].
به‌طورکلی پروتکل‌های مسیریابی مسطح در شبکه‌های موردی را می‌توان در دو کلاس دسته‌بندی کرد:
Proactive یا پروتکل‌ مسیریابی به‌کارگیری جدول^[۱۴]
Reactive یا پروتکل درخواست مسیریابی در مسیر^[۱۵]
۲-۴-۲ پروتکل‌ مسیریابی به‌کارگیری جدول
پروتکل مسیریابی به‌کارگیری جدول با حفظ و نگهداری مسیرهای قبلی از تأخیرهای موجود برای کشف مسیر جلوگیری می‌کند. این نوع پروتکل مسیریابی تلاش بر آن دارد که در شبکه سازش را برقرار کرده و به‌روزرسانی اطلاعات مسیریابی هر گره به گره‌های دیگر را در شبکه انجام دهد. در این پروتکل، مسیرها به تمام مقصدها از قبل مشخص می‌شوند و اطلاعاتشان در جدول‌های مختلفی نگهداری می‌شود و چون این جدول‌ها مدام به‌روز می‌شوند، تغییرات خیلی سریع در این جدول‌ها اعمال می‌شود. برای اینکه مسیرها از قبل مشخص باشند گره‌ها باید تمامی اطلاعات جزئی در مورد وضعیت لینک‌ها و توپولوژی شبکه را ذخیره کنند. برای به‌روز ماندن اطلاعات نیز گره‌ها باید به‌صورت پریودیک و یا در زمان تغییرات توپولوژی شبکه یا تغییر وضعیت لینک‌ها، اطلاعات خود را به‌روزرسانی کنند. مزیت این روش این است که وقتی‌که یک منبع نیاز دارد که بسته‌ای را به یک مقصد ارسال کند مسیر از قبل آماده و در دسترس است و دیگر نیاز به محاسبه مسیر نیست که این امر باعث بالا رفتن سرعت و کاهش تأخیر می‌شود؛ بنابراین اگر گره ای درخواست ارسال بسته‌ای را داشته باشد، بلافاصله می‌تواند بسته را ارسال کند. ولی مشکل پروتکل مسیریابی به‌کارگیری جدول این است که برخی از مسیرها ممکن است هرگز استفاده نشوند درحالی‌که از قبل موردمحاسبه قرار گرفته‌اند، مشکل دیگر آن این است که پخش اطلاعات مسیریابی مقدار زیادی از پهنای باند محدود شبکه بی‌سیم را وقتی‌که وضعیت توپولوژی شبکه یا لینک به‌سرعت عوض می‌شود مصرف می‌کند. همچنین به دلیل به‌روزرسانی مدام جدول‌ها، سربار محاسباتی این روش بالا می‌رود. روش‌های مسیریابی حالت لینک^[۱۶] و بردار مسافت^[۱۷] از نوع مسیریابی به‌کارگیری جدول می‌باشند. از این نوع پروتکل‌ها می‌توان ZHLS^[18]، FSR^[19]، OLSR^[20]، WRP^[21]، DSDV^[22] و HSR^[23] را نام برد [۱۵]. در ادامه تعدادی از مهم‌ترین پروتکل‌های مسیریابی به‌کارگیری جدول شرح داده می‌شود.
۲-۴-۲-۱ پروتکل مسیریابی OLSR
یک پروتکل مسیریابی برای شبکه‌های موردی است که در IETF ارائه گردیده است. این پروتکل به‌صورت کنش گرا^[۲۴] عمل می‌کند. گره‌های شبکه اطلاعات توپولوژی را به‌صورت متناوب با یکدیگر ردوبدل می‌کنند، درنتیجه، مسیر بهینه بین هر دو گره شبکه همیشه موجود است. همان‌طور که گفته شد، این پروتکل، یک پروتکل وضعیت پیوند نیز است. بهینه‌سازی که در این پروتکل نسبت به دیگر پروتکل‌های وضعیت پیوند انجام‌شده است، ایجاد مفهوم MPR است. در این پروتکل، گره‌های شبکه موظف‌اند مجموعه‌ای از همسایگانشان را به‌عنوان مجموعه MPR انتخاب کنند. این مجموعه باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که همه گره‌هایی که دو گام با گره انتخاب‌کننده فاصله‌دارند را پوشش دهد. یک گره (گرهN ) که به‌عنوان گره MPR انتخاب می‌شود به‌صورت متناوب اطلاعاتی در مورد گره ای که او را انتخاب کرده در شبکه ارسال می‌کند. این پیغام‌های متناوب توسط همه همسایگان گره N دریافت و پردازش می‌شود ولی تنها همسایگانی که در مجموعه MPR گره N باشند، آن‌ها را ارسال مجدد می‌کنند. درواقع با این مکانیسم، علاوه بر کم کردن سربار کنترلی شبکه، تنها مجموعه‌ای از پیوندها (پیوندهای بین MPR ها و انتخاب‌کننده‌های آن‌ها) به گره‌های شبکه معرفی می‌شوند. درنتیجه، از طریق پیغام‌های کنترلی که MPR ها در شبکه ارسال می‌کنند، یک توپولوژی پاره‌ای^[۲۵] برای مسیریابی در اختیار گره‌ها قرار می‌گیرد. در محاسبه مسیر، هر گره جدول مسیریابی خود را بر اساس الگوریتم مسیر کوتاه‌ترین گام^[۲۶] و با در نظر گرفتن توپولوژی پاره‌ای شبکه ایجاد می‌کند. کم کردن تعداد MPR های انتخابی در OLSR برای کاهش سربار شبکه بسیار مهم است [۱۶]. در شکل ۲-۷ تعدادی از گره‌ها به‌عنوان MPR انتخاب‌شده‌اند که این گره‌ها می‌توانند تعداد بیشتری از گره‌ها را در سطح بعدی پوشش دهند.

شکل ۲-۷: پروتکل مسیریابی OLSR [17].
۲-۴-۲-۲ پروتکل مسیریابی DSDV

۴ـ بسط با جزئیات: به این معنا که چقدر فرد توانایی توجه کامل به جزئیات مربوط به یک ایده را دارد به عبارتی افراد خلاق تر به جزئیات یک ایده توجه بیشتری نشان می دهند. توانایی توجه به جزئیات وابسته به یک ایده، یعنی افراد خلاق به جزئیات یک ایده توجه بیشتری نشان می دهند. از پرداختن به جزئیات مسائل استقبال می کنند واز پیچیدگی کار لذت می برند( پیرخالقی، ۱۳۸۴).
۲ـ۳ـ۵ـ۴ـ مدل رندسیپ
رندسیپ خلاقیت، را قدرت و نوانایی ایجاد وخلق مفاهیم جدید با به کارگیری آن در شکل جدید از طریق مهارت های ذهنی تعریف کرده است(هویدا و همکاران،۱۳۹۰: ۱۳۰). توانایی تلفیق ایده ها به شیوه های منحصر به فرد، برای برقراری ارتباط غیرمعمول بین ایده های مختلف عنوان کرده اند. رندسیپ خلاقیت را به طور کلی و به عنوان تک عامل در نظر می گیرد، و آن را به صورت نموداری از (خیلی خلاق، خلاقیت بالای متوسط، خلاقیت متوسط، کمتر از متوسط تا غیرخلاق) دسته بندی می کند(شیخ مونسی و همکاران، ۱۳۸). ایوانسویچ و ماتسون در کتاب مدیریت و رفتار سازمانی در فصل « تصمیم گیری» پرسشنامه و مدل خلاقیت رندسیپ را به عنوان ابزاری کامل برای سنجش خلاقیت عنوان کرده اند( ایوانسویچ و ملتسون^[۵۰]، ۱۹۷۹)، همچنین قابلیت کاربرد و عملیاتی بودن و منسجم بودن و عدم پراکندگی به عنوان مدلمورد نظر برای خلاقیت در این پژوهش در نظر گرفته شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۳-۶- ویژگی های افراد خلاق
افراد خلاق از ویژگیهایی برخوردارند، که تمامی آنها اکتسابی است و به شیوه تربیت، تحصیل، کوشش شخصی و شرایط محیطی بستگی مستقیم دارد، این ویژگی ها به شرح زیر است:
۱- کنجکاو و پرسشگرند و علاقه به یادگیری دارند.
۲- روحیه نقادی دارند.
۳- آرامش و آسودگی خیال دارند.
۴ . شوخ طبعی و بذله گوی مثبت دارند.
۵- در گفتار و عمل بی تکلف هستند.
۶- به آینده امیدوارند و دلگرمی دارند.
۷- ارتباطی عمیق و صمیمی دارند.
۸- هوش سرشار و دارای اعتماد به نفس زیادی هستند.
۹- در انجام امور پیشقدم هستند .
۱۰- مسئولیت پذیرند.
۱۱- به جزئیات توجه بسیار دارند.
۱۲- نظرات غیر عادی و غیر مرتبطی دارند.
۱۳- قوه تخیل قوی تری نسبت به دیگران دارند.
۱۴ . اصرار و استقامت و تمرکز دارند.
۱۵ . میزان آگاهی لازم از زمینه ای که خلاقیت در آن واقع می شود دارند.
۱۶ . از انجام کارهای روزمره و تکراری آزرده می شوند .
۱۷ . توانایی فکر کردن و پرداختن به چند ایده را در یک زمان دارند.
۱۸ . از انجام تکلیف فراتر می روند .
۱۹ . همواره در جستجوی انجام کارها با روش های غیر معمول هستند.
۲۰ . از اینکه نسبت به دیگران متفاوت به نظر برسند نگرانی ندارند.
۲۱ . ریسک پذیر اند. پشتکار و تلاش مستمری دارند.

22. 22. گرایش به مقولات و کارهای پیچیده دارند.برای پذیرش افکار نا متعارف قدرت و آمادگی دارند و نیز تحمل انجام دارند.

۲۳ . واقع بینی نسبی دارند. از ظرفیت بالایی برای تحمل ناملایمات برخودارند.
۲۴ . قدرت تجسم آینده و برنامه ریزی حتی بلند پروازانه را دارند( حقیقت جوو ناظم، ۱۳۸۶).
نمودار۲-۳- ویژگی های افراد خلاق
۲-۳-۷- تاثیر خلاقیت فردی روی سازمان
یکی از راه های موفق موجود برای سازمانها در راستای نوآوری و خلاقیت بیشتر، سرمایه‌ گذاری آنها در جهت ارتقای توانایی کارکنانشان در راستای خلاق تر شدن می باشد. سازمانی که صرفاً با تکیه بر طرحها و نقشه ها، رفتارهای معین و ثابت کار می کند،یک نظام اجتماعی بسیار آسیب پذیر است. امروزه، کار بیشتر مبتنی بر دانش و کمترسخت گیرانه شده است، در این زمینه، کارکنان می توانند از طریق توانایی در خلق ایده های جدید و استفاده از این ایده ها به عنوان بلوک های ساختمانی برای ایجاد محصولات، خدمات و فرایندهای کاری جدیدتر و بهتر، به ارتقای عملکرد شرکت کمک نمایند. بسیاری از متخصصین و افراد آکادمیک این دیدگاه را تایید می کنند، که ابتکارات و نوآوری های فردی در رسیدن به موفقیت های سازمانی بسیار موثر است( مقیمی، رهبر و اسلامی، ۱۳۸۶).
خلاقیت گروهی :
مشارکت همه جانبه، و به ویژه فکری کارکنان سازمان جهت تحقق اهداف آن سازمان ضرورتی اساسی است، چنانچه افراد خلاق و صاحب اندیشه تعالی سازمان با تفکر و خلاقیت مشارکتی سازمان را یاری دهند، انواع مسائل سازمانی راحتتر و سریع تر حل خواهد شد. تفکر و خلاقیت مشارکتی، موجب هم افزائی تفکر وخلاقیت تکتک افراد سازمان می شود. لازمه توسعه این تفکر فرهنگ سازی، اصلاح فرهنگ سازمانی، و مدیریت فرهنگ خلاقیت و نوآوری در سازمان می باشد. موانعی همچون فقدان انگیزه و عدم اعتماد به کار گروهی، عدم توجه به نظرات کارکنان، نقد ناپذیری، محافظهکاری و مدیریت مستبدانه، از مهمترین موانع تفکر و خلاقیت مشارکتی محسوب می گردد.
مهندسی مجدد فرهنگ سازمانی، آموزش و فرهنگ سازی، مهندسی مجدد نظام های مدیریتی از جمله نظام پیشنهادات، تقویت کار گروهی و تقدیر از کارکنان خلاق، از جمله مهمترین راهکارهای توسعه فرهنگ خلاقیت مشارکتی در سازمان می باشد.(آقایی، ۱۳۸۰).
ایده پردازی گروهی
بهترین راه حل برای داشتن ایده ی خوب آن است که ایده های زیادی داشته باشیم . پس ایده پردازی گروهی یعنی جمع آوری تعداد زیادی ایده از افراد گروه ، در مدت زمانی کوتاه . این روش بر اساس عادات تفکر خلاق انفرادی پایه ریزی شده که شبکه ای از تفکر را ایجاد میکند و مزیت دیگر آن عدم تصمیم گیری سریع در مورد صحت ایده ها است و بیشتر تأکید بر کمیت ایده ها دارد در این روش افراد علاوه بر پرورش ایده خودشان ، دیگران را نیز در بهبود ایده شان یاری می دهند و یا ایده ها را برای رسیدن به ایده ای بهتر ترکیب می کنند( آسبورن^[۵۱]، ۱۹۸۹ ).
۲-۳-۸- کارهای لازم برای ایجاد خلاقیت و نوآوری گروهی
انتخاب افراد خلاق ( طبق ویژگی هایی که افراد خلاق مطرح شد می توان آنان را انتخاب کرد )، تشویق و هم افزایی ، خلاق گروهی : هم افزایی یا سینرژی یعنی کمک به ساخته شدن ایده های دیگران و یا بارور کردن آنها است. بسیاری از ایده ها اگر به ذهن دیگری منتقل و کاشته شود، بهتر از ذهنی که در آن جوانه زده رشد و نمو می کند.
آموزش تیم : توسعه یک سازمان نوآور با فرهنگ خلاقیت تیمی مستلزم وجود نیروی انسانی آزموده است، و این آموزش ها باید در زمینه فنون و مهارتهای تفکر مثل تجزیه وتحلیل، قدرت تصور، ارزشیابی، چگونگی عملکرد ذهن، باشد( امیرحسینی، ۱۳۸۴: ۱۲).
اطلاع رسانی در زمینه های نوآوری: دادن فرصت هایی به کارکنان تا در مورد اهمیت ایده های جدید برای بهبود محصولات، فرایند ها و کاهش هزینه ها صحبت کنند. همچنین باید معیار انتخاب ایده ها مشخص گردد، و از افراد خلاق و گروه های خلاق به طور صحیح تجلیل به عمل آید.
۲-۳-۹- اصول مدیریت برای نوآوری:
اصول مدیریت برای نوآوری شامل ۳ اصل عمده است:
۱ – جداسازی افراد از یکدیگر، جورکردن افراد با هم
۲ – نظارت و گوشزدکردن
۳ – پاداش به افرادی که چندین نقش را ایفا می کنند( جلیلیان، مرادی و کاکامامورایی، ۱۳۸۹).

واژه‌ کارایی، مفهوم‌ محدودتری‌ دارد و در رابطه‌ با کارهای‌ درون‌ سازمانی‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد. کارایی‌ سازمان‌ عبارت‌ است‌ از مقدار منابعی‌ که‌ برای‌ تولید یک‌ واحد محصول‌ به‌ مصرف‌ رسیده‌ است‌ و می‌توان‌ آن را برحسب‌ نسبت‌ مصرف‌ به‌ محصول‌ محاسبه‌ کرد. ‌اگر سازمانی‌ بتواند در مقایسه‌ با سازمان‌ دیگر با صرف‌ مقدار کمتری‌ از منابع‌ به‌ هدف‌ مشخص‌ برسد، می‌گویند که‌ کارایی‌ بیشتری‌ دارد. به‌ عبارت‌ دیگر کارایی‌ به‌ معنای‌ کمترین‌ زمان‌ یا انرژی‌ مصرفی‌ برای‌ بیشترین‌ کار انجام‌ شده‌ است. یا در واقع نسبت مقدار کاری که انجام می شود به مقدار کاری که باید انجام می گیرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کارایی، یک مفهوم کمی است و اصولاً به میزان رضایت مشتری یا میزان دستیابی به اهداف مورد نظر اشاره دارد و در واقع نسبتی است که برخی از جنبه های عملکرد واحدها را با هزینه هایی که بر انجام آن عملکرد متحمل شده مقایسه می کند. (رضائیان، ۱۳۸۶).
۲-۶-۲- اهمیت کارایی
در سنجش اثر بخشی سازمان و به طور کلی در ازریابی عملکرد سازمان لازم است، که علاوه بر استفاده از معیارهای مربوطه، به درجه کارایی سازمان نیز توجه شود. کارایی از این جهت برای سازمان و عملکرد آن مهم است که یک سازمان ممکن است اثر بخش باشد، به اهدافش برسد، ولی کارایی لازم را نداشته باشد. به عبارت دیگر خیلی مشکل نیست که به هدف خود برسیم، اما نکته مهم این است که با مصرف چه میزان منابع و هزینه؟ همچنین عکس آن نیز صادق است یعنی سازمانی ممکن است کارا باشد، ولی اثربخش نباشد. (طاهری، ۱۳۸۵).
۲-۶-۳- عوامل مؤثر در کارایی
معمولا عوامل موثر در بهره‌وری در کارایی هم تأثیر دارند و موجب افزایش یا کاهش آن می‌شوند
عوامل درون سازمانی خود شامل:
- عوامل سخت‌افزاری: ماشین ‌آلات و تجهیزات و ابزار، تکنولوژی، مواد اولیه، منابع مالی و زمین؛
- عوامل نرم‌افزاری: اطلاعات، دستورالعمل ها، نقشه‌ ها و فرمول ها؛
- عوامل انسان افزاری یا مغزافزاری
- نیروی انسانی: توانایی، تخصص، تجربه، تحصیلات، انگیزه، محیط کار و برخوردهای مدیریت؛
- مدیریت: فلسفه و سبک مدیریت و…
دسترسی به تکنولوژی های اطلاعاتی و عوامل برون ‌سازمانی عواملی هستند که در بهره‌وری بسیار مؤثر هستند ولی بنگاه ها قادر به کنترل آن ها نیستند؛ مانند: سیاست های دولت، قوانین و مقررات ملی و بین‌المللی، محیط کار، دسترسی به منابع مالی، برق، آب، حمل و نقل، ارتباطات و مواد اولیه و… (طاهری، ۱۳۷۶).
۲-۶-۴- شاخص های کارایی
هرینگتون امرسون^[۹۹] از معاصران زمان تیلور^[۱۰۰] محسوب می شود لیکن از آن جایی که او اکثر کار خود را بطور مستقل و در مسیر جداگانه ای به انجام رسانیده بایستی وی را در زمره پیشکسوتان مدیریت علمی به حساب آورد. تاکید عمده امرسون بیشتر بر بازدهی در سازمان های بزرگ خلاصه می شدو از این رو دوازده اصل بنام اصول دوازده گانه کارایی را تدوین نمود (رضائیان، ۱۳۸۶).
این اصول دوازده گانه عبارتند از:
۱- هدف های صریح و روشن
۲- درایت
۳-استشاره تخصصی (مشورت تخصصی انجام دادن)
۴-انضباط
۵-رفتار منصفانه
۶-اسناد و مدارک معتبر
۷-هماهنگی
۸-استانداردها و جداول زمانی
۹-شرایط استاندارد شده
۱۰-عملیات استاندارد شده
۱۱-روش های کار استاندارد و مکتوب
۱۲-پاداش برای انجام صحیح وضایف
شاخص های کارایی که به اشتباه به عنوان شاخص های بهره وری بیان شده اند نسبت ستانده به نهاده می باشند که افزایش آن ها نشان از بهبود است که این شاخص ها نیز به دو دسته تقسیم می شوند:
الف- شاخص های کارایی عمومی
ب- شاخص های کارایی اختصاصی
۲-۶-۵- شاخص های کارایی عمومی
این شاخص ها عموماً با الهام از مفاهیم اقتصاد کلان تعریف شده اند که به دو دسته جزئی و کل عوامل تولید دسته بندی می شوند که ویژگی این شاخص ها به گونه ای است که با محاسبه آن ها می توان بررسی های تطبیقی در واحد اقتصادی طبقه، گروه فعالیت بخش و قسمت اقتصادی را انجام داد . از مهمترین شاخص های کارایی عمومی شاخص های بهره وری نیروی کار، بهره وری سرمایه، بهره وری هزینه شاغلین و بهره وری انرژی را می توان نام برد که از تقسیم ارزش افزوده به عنوان یک ستانده به یک نهاده بدست می آید.(اعرابی،۱۳۸۳).
مفاهیم″کارایی″، ″اثربخشی″ و″بهره وری″، همواره با بهبود روش ها و سیستم ها و به طور کلی، بهبود سازمان، مطرح بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است. در فرهنگ سازمانی، غالباً این مفاهیم به جای یکدیگر به کار می روند، در حالیکه کاملاً مفهوم جداگانه ای دارند.
پیتر دراکر^[۱۰۱]، این تفاوت را به این صورت بیان می کند:
- کارایی یعنی انجام دادن صحیح کار
- اثربخشی یعنی انجام دادن کار صحیح است
پس در جایی که بحث هدف و دستیابی به آن است، با کارایی سر و کار داریم. بحث کارایی چگونگی رسیدن به هدف است نحوه انجام کار و کیفیت مطرح می باشد. اگر هر دو با هم باشند به این معنی است: درست انجام دادن کارهای درست.(پارسائیان، ۱۳۸۳).
جمع کارایی و اثربخشی که در این حالت بهره وری داریم ما گاهی به هدف می رسیم. مثلا فارغ التحصیل می شویم (اثربخشی) اما با چه معدلی؟ (کارایی) اگر هر دو با هم باشند ما به بهره وری رسیده ایم. پس در اثربخشی با انتخاب اهداف درست و در کارایی با چگونگی رسیدن به اهداف سر و کار داریم و در بهره وری با هر دو.
در برخی سازمان ها کارایی به اثربخشی منجر می شود. در برخی هم بین این دو رابطه وجود ندارد و امکان دارد یک سازمان از کارایی بالاتری برخوردار باشد ولی نتواند به هدف هایش برسد. زیرا کالایی را تولید می کند که متقاضی زیادی ندارد به همین گونه امکان دارد یک سازمان به هدف های سودآور خود برسد ولی کارایی نداشته باشد.
استراتژی الگوی بنیادی از اهداف فعلی و برنامه ریزی شده، بهره برداری و تخصیص منابع و تعاملات یک سازمان با محیط است.
به طور خلاصه، استراتژی به واحد یا طرح یک عملیات بلند مدت گفته می شود که برای رسیدن به هدف مشخص و طراحی شده است که شامل زمینه های گوناگون تصمیم گیری است در رابطه با محیط.(رضائیان، ۱۳۸۶).
استراتژی دارای سه عنصر است:
۱- اهداف
۲- راه ها
۳- منابع
فرایند مدیریت استراتژیک عبارتند از:

بررسی تاثیر تصویر فروشگاه و تصویر-قیمت برند فروشگاه بر قصد خرید

تصویر فروشگاه، تصویر قیمت برند فروشگاه، ریسک درک شده

نتایج تحقیق آن نشان داد که تصویر ذهنی از فروشگاه و تصویر - قیمت برند فروشگاه به طور مستقیم و غیر مستقیم بر قصد خرید افراد با تاکید بر نقش واسطه­ای ریسک درک شده تاثیر گذاراست.

شالوم لوی و همکاران(۲۰۱۲)

آیا تبلیغات، اثری قصد خرید نشان تجاری فروشگاهی دارد

کیفیت درک شده، رفتار خرید، تمایل به تبلیغات، خرید تحریکی، قصد خرید،

نتایج تحقیق نشان­دهنده اثرات ایجاد یک نام تجاری فروشگاهی قوی و پایدار از طریق تبلیغات و نوآوری است. کیفیت درک شده یک نام تجاری(برند) فروشگاهی به عنوان مهم ترین عامل در پیش ­بینی قصد خرید نام تجاری فروشگاهی شناخته شده است و تبلیغات اثر غیر مستقیمی بر کیفیت درک شده، از طریق متغیرهای نشانه های بیرونی و کشش دوستداران تازه دارد.

ایزابل و مارتینز (۲۰۱۳)

تأثیر ارزش ویژه نام تجاری بر پاسخ مصرف کننده

آگاهی از برند، کیفیت درک شده، وفاداری به نام تجاری، تداعی برند

نتایج نشان می دهد آگاهی ازبرندبطور مثبت بر کیفیت درک شده و تداعی­های برند تأثیر می­ گذارد. وفاداری به برند عمدتاً توسط تداعی­های تجاری تحت تاثیر قرار می­گیرد. در نهایت، کیفیت درک شده، تداعی­های برند و وفاداری به برند عوامل اصلی ارزش ویژه کلی برند می­باشند.

۲-۴) توسعه فرضیات
اردم و اسویت^[۹۷] (۱۹۹۸) اعتبار برند را به عنوان باور­کردن اطلاعات جایگاه محصول که در زیر نام تجاری جا داده شده براساس ادراکات مشتری از اینکه نام تجاری توانایی و تمایل به ارائه مداوم آنچه وعده داده است را دارد یا نه، تعریف می­ کنند. تحقیقی که توسط زیتمال در سال۱۹۸۸ انجام شد، نشان داد که اعتبار برند، به صورت مثبت از طریق کیفیت درک شده، خطر درک شده، صرفه جویی هزینه اطلاعات بر تمایل به خرید آن تأثیر می­ گذارد. بویژه اینکه کیفیت درک شده به « قضاوت مصرف ­کننده در مورد برتری و عالی بودن» یک محصول یا خدمات اشاره­ دارد. کیفیت ادراک شده به عنوان­« ادراک مشتری از کیفیت یا برتری کلی یک محصول یا خدمات با توجه به هدفی که آن محصول وخدمات داشته و نسبت به سایر محصولات و خدمات موجود در بازار»­ تعریف شده است. در ادبیات بازاریابی­، مفهوم ریسک­درک شده بیشتر به عنوان ادراک مصرف کننده از عدم اطمینان و پیامدهای نامساعد خرید یک محصول یا خدمات تعریف شده می­ شود (­دولینگ و استالین­،۱۹۹۴­). اردم و اسویت در سال ( ۱۹۹۸) گفته­اند صرفه جویی در هزینه اطلاعات را می­توان از طریق کاهش جمع­آوری اطلاعات و هزینه های پردازش ­که شامل صرف هزینه های زمان، پولی و روانی است مفهوم سازی کرد. به عنوان مثال، آکر اشاره می­ کند که: کیفیت درک شده بیشتر، هزینه­ های اطلاعات کمتر، و خطرات کمتر همراه با نام­های تجاری معتبر می­توانند ­ارزیابی مصرف ­کننده از نام­های تجاری را افزایش دهند. در این رابطه اردم و اسویت (۱۹۹۸) می­گویند ­که اعتبار برند باعث افزایش کیفیت­درک شده، کاهش خطر­درک شده ­و هزینه اطلاع­رسانی شده و بنابراین اعتبار برند انتظارات مشتریان وتمایل به خرید یک نام تجاری را افزایش می­دهد.­ بنابراین فرضیه های اول، دوم و سوم را می­توان پیشنهاد کرد:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فرضیه ۱) اعتبار برند بر کیفیت درک شده تاثیر مثبت و معناداری دارد.
فرضیه ۲) اعتبار برند بر صرفه جویی در هزینه های اطلاعات تاثیر مثبت و معناداری دارد.
فرضیه ۳ ) اعتبار برند بر ریسک درک شده تاثیر منفی و معناداری دارد.
منظور از پرستیژ برند این است که برند از منظر افرادی که نظرشان برای مصرف­ کنندگان مهم است، شناخته شده­، قابل احترام و تحسین برانگیز باشد. پرستیژ برند می ­تواند نشان­دهنده جایگاه نسبتاً بالای موقعیت محصول همراه با یک نام تجاری باشد (­استین کمپ و باتراو الدن^[۹۸]،۲۰۰۳). به نظر می رسد که پرستیژ برند مستقیماً با کیفیت درک شده در ارتباط باشد. آلدن و همکاران(۲۰۰۳) متوجه شدند که ارزشگذاری مصرف ­کننده در مورد یک نام تجاری جهانی، به صورت مثبت در ارتباط با پرستیژ برند و کیفیت درک شده آن می­باشد. علاوه بر این نتایج آنها نشان می دهد­که پرستیژ برند تأثیر بسزایی بر تمایل به خرید دارد. به همین ترتیب، پرستیژ برند ممکن است هزینه اطلاع­رسانی را کاهش دهد زیرا یک نام تجاری معتبر، خود پیامهایی را می­فرستد. یک نشانی مقل ارزش­اجتماعی درک شده تلاشهای مصرف ­کننده را برای­کسب اطلاعات لازم در هنگام تصمیم گیری برای خرید را کاهش خواهد داد زیرا غالباً مصرف­ کنندگان فکر می­ کنند که اگر تعداد افراد زیادی در اجتماع طالب این مارک هستند، پس باید کیفیت خوبی داشته باشد. علاوه بر این کیفیت و فایده اجتماعی نام­های تجاری معتبر برای مصرف­ کنندگان مشخص خواهد کرد که خرید یک نام تجاری معتبر خطر عملکرد، خطر روانی و خطر اجتماعی را که به طور طبیعی همراه با تصمیمات خرید محصول است، کاهش می دهد. با توجه به مطالب ارائه شده فرضیه ­های سوم، چهارم و پنجم پیشنهاد می­ شود:
فرضیه ۴) پرستیژ برند بر کیفیت درک شده تاثیر مثبت و معناداری دارد.
فرضیه ۵) پرستیژ برند بر صرفه جویی در هزینه اطلاع رسانی تاثیر مثبت و معناداری دارد.
فرضیه ۶) پرستیژ برند بر ریسک درک شده تاثیر منفی و معناداری دارد.
از دید بو ­و ­همکارانش­^[۹۹](۲۰۰۹) تصویر برند همان ادراک های احساسی و دقیق مشتریان از برند خاص است. آنها معتقدند که تصویر­ برند یکی از منابع مهم ارزش ویژه برند است. تصویر برند، یا برداشت از برند­ و یا یک محصول نشان دار هست و شامل معانی نمادین هست ­که مصرف­ کنندگان با ویژگی­های خاص یک محصول یا ­خدامات تداعی می­ کنند (آپریا و بک،۲۰۰۴). به طور کلی تصویر می تواند از لحاظ کمک به مشتری برای پردازش­اطلاعات و تمایز برند، دلیلی برای خرید و ایجاد احساسات مثبت ایجاد کرده و مبنایی را برای گسترش ارزش ارائه کند. در ادبیات مربوط به کالا و خدمات شواهد فراوانی مبنی بر تاثیرمستقیم و معنی دار تصویر برند بر کیفیت درک شده وجود دارد (بلومر و همکاران،۱۹۹۸). بنابراین در­ارزیابی کیفیت­خدمات برای شکل­ گیری انتظارات، می­توان­گفت تصویر­برند پیش ­بینی­کننده این­ ارزیابی هست به جای اینکه جزئی از آن باشد. آکر(۱۹۹۱) نشان ­می­دهد که یک برند با تصویر­قوی، مشتریان متعهد فراوانی خواهد داشت، که منجر به ادامه تعامل و ارتباط بین مشتری و برند خواهد شد. با توجه به مطالب ارائه شده فرضیه­ هفتم پیشنهاد می­ شود:
فرضیه ۷) تصویر برند بر کیفیت درک شده تاثیر مثبت و معناداری دارد.
طبق تعریف چانگ و لیو(۲۰۰۹) تصویر ­برند مجموعه باورهای موجود در مورد یک برند خاص می­باشد. تصویر برند خوب، باعث کاهش ریسک نگرش مصرف ­کننده نسبت به آن برند و همچنین افزایش میزان­ رضایت و وفاداری مصرف ­کننده و در نتیجه افزایش قصد­خرید محصول می­ شود (سیمونیان و همکاران^[۱۰۰]،۲۰۱۲). اردم و اسویت ­در سال ( ۱۹۹۸) گفته­اند صرفه­جویی در هزینه اطلاعات را می­توان از طریق کاهش جمع آوری اطلاعات و هزینه های پردازش ­که شامل صرف هزینه های زمان، پولی و روانی است مفهوم سازی کرد. با توجه به مطالب ارائه شده فرضیه­ هشتم پیشنهاد می­ شود:
فرضیه ۸ ) تصویر برند بر صرفه جویی در هزینه اطلاع رسانی تاثیر مثبت و معناداری دارد.
تصویر برند می ­تواند به عنوان موقعیت ذهنی که پیامد آن توضیحات علنی به صورت کلامی و یا رفتار باشد، بیان شود. آنچه که باید مورد توجه قرار گیرد، این موضوع است که بعضی از تصاویر ذهنی جمعی است و میان گروه به اشتراک گذاشته ­می شود­. آهرن و همکاران^[۱۰۱] (۲۰۰۵) بر این باورند که شناسایی یک شرکت یا یک نام تجاری خاص توسط مصرف ­کننده می ­تواند نتایج مثبت نگرشی و یا رفتاری به همراه داشته باشد. کمپ بل و گلداشتاین (۲۰۰۱)­­ دریافتند که ریسک درک شده­، اثر ناسازگاری را بر ارزیابی ها­، تعدیل می­ کند و این که هنگامی که میزان ریسک بالاست­، این مزیت­ها برای ناسازگاری­ها ظاهر نخواهد شد­. هنگامی که ریسک درک شده­، از سطح تحمل افراد تجاوز می­ کند، مصرف­ کنندگان اغلب کاهش اثر­منفی ­ریسک را از طریق روشهایی همچون بدست آوردن­اطلاعات اضافی، تعویض با جا­نشین هایی با سطح پایین ریسک یا ارزیابی­های با احتیاط از راه کار­ها و آزمایش محصولات مدیریت می­ کند. به عبارتی ریسک درک شده از دو مفهوم اساسی پیامدهای منفی یک تصمیم و احتمال رخداد این پیامدها تشکیل می­ شود. گردن و همکاران اشاره نمودند که افراد به طور معمول در تصمیم­های خرید خود در موقعیت­هایی قرار می­گیرند که از لحاظ ابهام و پیچیدگی متفاوت می­باشند. به عقیده­ی مایرز و همکاران در اغلب اوقات محصولات با کیفیت پایین­تر از دید مشتریان مخاطره آمیزتر هستند. علاوه بر این، مطالعات بسیاری نشان­دهنده اثر منفی ریسک درک شده بر قصد خرید می­باشند. با توجه به مطالب ارائه شده فرضیه­ نهم پیشنهاد می­ شود:
فرضیه ۹) تصویر برند بر ریسک درک شده تاثیر منفی و معناداری دارد.
ریسک درک شده­، همچون انتظارات معقول معین مشتریان از ضرر­، یک ساخت مهم در شرح و فخم ارزیابی مشتری­، انتخاب و رفتار خرید می­باشد­ ( اولسن و همکاران^[۱۰۲]،۲۰۱۱). شواهد تجربی از نقش ریسک درک شده در رابطه­ وفاداری و رضایت و به علاوه گسترش بررسی­های قبلی حمایت می­ کند تا نقش ریسک ­درک شده را در رابطه ارزیابی و انتخاب ­رفتار تصدیق کند. اردم و اسویت­ در سال ( ۱۹۹۸) گفته­اند صرفه­جویی در هزینه­اطلاعات را می­توان از طریق کاهش جمع آوری اطلاعات و هزینه­ های پردازش ­که شامل صرف هزینه های زمان، پولی و روانی است مفهوم سازی کرد. در نتیجه ریسک درک شده بیشتر باشد فرد به دنبال پیدا کردن اطلاعات بیشتر در مورد محصول می­باشد. بنابراین می­توان فرضیه­ دهم را پیشنهاد کرد:
فرضیه ۱۰) ریسک درک شده بر صرفه جویی در هزینه اطلاعات تاثیر مثبت و معناداری دارد.
کیفت درک شده عبارت است از ارزیابی کلی مشتری از استانداردهای فرآینددریافت خدمات. در پژوهش­های پیشین، ارتباط بین کیفت­درک شده و رضایت، به اثبات رسیده است. برخی از صاحبنظران بر این عقیده اندکه کیفیت درک شده، میزان انطباق بین عملکرد درک شده و انتظارات مشتری است. برخی­دیگر از پژوهشگران، کیفیت درک شده را نتیجه رضایت می­دانند. ارتباط لزوما مثبتی بین درک مشتری از کیفیت و درک وی از ارزش وجود ندارد. ممکن است مشتریان به دلیل قیمت­های پایین، ارزش بالایی را از محصولات یا خدماتی که کیفیت پایینی دارند، ادراک کنند (زنجبریان و همکاران، ۱۳۹۱). قصد خرید مصرف ­کننده­، رفتار قابل پیش بینی افراد در تصمیمات خرید آتی را منعکس می­نمایدکه نشان­دهنده طرز تلقی­های مصرف ­کننده است­. قصد خرید، یک الگوی شکل­ گیری نگرش خرید آتی است . قصد خرید نسبت به یک کالای خاص­، به طرز تلقی و اعتقاد به آن وابسته است ( حیدر زاده و همکارانش­،۱۳۹۰­). اگر ارزش و کیفیت ادراک شده حالت مطلوبی قرار گیرد و مشتریان قصد خرید از برند را داشته­ باشند­ خرید از خدمات برندی­خاص، ­بهره­وری­ را به همراه خواهد­داشت (بالدوف و همکاران،۲۰۰۳). بنابراین می توان فرضیه­ یازدهم را پیشنهاد کرد:
فرضیه ۱۱) کیفیت درک شده بر قصد خرید مجدد تاثیر مثبت و معناداری دارد.
اردم و اسویت­^[۱۰۳]­در سال ( ۱۹۹۸) گفته­اند صرفه جویی در هزینه­اطلاعات را می­توان از طریق کاهش جمع­آوری اطلاعات و هزینه های پردازش ­که شامل صرف هزینه­ های زمان، پولی و روانی است مفهوم سازی کرد.­ زمانی که خرید از ریسک بالایی برخوردار است مصرف ­کننده زمان بیشتری را صرف جستجوی اطلاعات و مراحل ارزیابی خواهد نمود. چنین تصمیمات خریدی تصمیمات پیچیده و تصمیمات با درگیری ذهنی بالا نامیده می­شوند و در رابطه با خرید­های طبق عادت یا روزمره فرایند تصمیم تقریبا­ ساده و با درگیری ذهنی پایین می­باشد به گونه ­ای که هیج فرایند رسمی جستجوی اطلاعات یا ارزیابی، انجام نپذیرفته و مصرف ­کننده­گان بر تجربیات پیشین خود اتکا خواهند نمود (واتسون و همکاران^[۱۰۴]،۲۰۰۲). قصد خرید برنامه­ای است برای خرید برندی خاص که اخیرا مرکز توجه مشتری قرار گرفته است. در واقع قصد خرید به تمایل مصرف­­کننده به خرید روتین برند در آینده و مقاومت در برابر جایگزینی برندهای دیگر بر می­گردد. قصد خرید مراجعه کننده به رفتار تبادل خاص ایجاد شده پس از ارزیابی کلی مصرف­ کنندگان یا مشتریان از یک محصول بستگی دارد. ­قصد خرید یک عکس العمل ادراکی گرفته شده نسبت به نگرش فرد به یک موضوع می­باشد. به این معنا که قصد خرید مشتری توسط ارزیابی از محصولات یا نگرش نسبت به یک نام تجاری با عوامل محرک­های خارجی ترکیب شده شکل گرفته است. قصد خرید یکی از مراحل تصمیم ­گیری است که علت رفتاری مصرف ­کننده به منظور خرید برندی خاص را مورد مطالعه قرار می­دهد. قصد خرید مصرف ­کننده از یک برند، نه تنها از نگرش به آن برند، بلکه با در نظر گرفتن مجموعه ای از برندها، شکل پیدا می­ کند. و با توجه مطالب بیان شده می­توان فرضیه­ دوازدهم را پیشنهاد کرد:
فرضیه ۱۲) صرفه­جویی در هزینه اطلاعات بر قصد خرید مجدد تاثیر مثبت و معناداری دارد.
به طور کلی­، ریسک درک شده به عنوان یک ساخت چند جنبه­ای در نظر گرفته می­ شود که شامل پتانسیل مالی­( از دست دادن یا هدر دادن درآمد )­ عملکرد ( نیاز­ها را برآورد نمی­کند)، فیزیکی (بیماری­ها­ی انسانی­، جراحت یا خطرات سلامت )­، فیزیولوژیکی (فشار­احساسی) یا شکست­های اجتماعی ( به عنوان یک فرد بر سلیقه مشاهده­شدن­، یا یک وضعیت پایین­تر داشتن) مرتبط با تصمیم گیری خرید­، می­باشد­. ویگنرون و جانسون(۱۹۹۹) ­می­گویند که رفتار مصرف ­کننده ­ای که به دنبال اعتبار برند باشد تحت تأثیر انگیزه­ های اجتماعی و خودبیانگری می­باشد. علاوه بر این ­اوکاس^[۱۰۵] (۲۰۰۲) بیان می­ کنند که مصرف خود نمایانه فرایندی از بدست آوردن وجهه اجتماعی از مصرف محصولاتی­ است که اشخاص و افراد مهم برای بودن در یک موقعیت خوب درک می­ کنند. آلدن و همکاران^[۱۰۶] (۲۰۰۳) متوجه شدند زمانی­که طبقه ­بندی محصول خودنمایانه­تر است و مالکین یا مصرف آن در اجتماع قابل مشاهده­تر می­باشد، پرستیژ نام تجاری تأثیر بیشتری بر قصد خرید دارد. با توجه به مطالب ارائه شده فرضیه­ سیزدهم پیشنهاد می­ شود:
فرضیه ۱۳) ریسک درک شده بر قصد خرید مجدد تاثیر منفی و معناداری دارد.
درگیری محصول چارچوب اصلی، حیاتی برای درک رفتار و ارتباطات وابسته به تصمیم ­گیری مصرف ­کننده می­باشد (چاکراوارتی وجانیسوسکی^[۱۰۷]،۲۰۰۳). تحقیقات نشان می­دهد که وقتی­که درگیری محصول زیاد است، گمان می­رود فرآیندهای تصمیم خریدار ناشی از تصمیم ­گیری بسط یافته از مجموعه ­ای از مراحل ترتیبی درگیر با جست و جوی اطلاعات و ارزیابی معیارها هستند. مصرف کنندگان نیز همچنین قادر و یا مایل به اجرای اقدامی برای پردازش اطلاعات در موقعیت درگیری کمتر نیستند (چانگ و ژای^[۱۰۸]،۲۰۰۳). کیفیت ادراک شده یک ضرورت رقابتی است و امروزه اکثر شرکت­ها به کیفیت مشتری محور به عنوان یک سلاح استراتژیک روی آورده­اند (ایمانی و ایوبی، ۱۳۸۹). کیفیت درک شده، محور اصلی ایجاد ارزش افزوده برای یک برند قوی هنگام خرید آن توسط مصرف ­کننده می­باشد (گیل و همکاران^[۱۰۹]، ۲۰۰۷). لذا پژوهشگران در تحقیقات خود به بررسی این اثر در شرایط مختلف پرداخته­اند. نتایج حاصله بیانگر آن بود که کیفیت ادراک شده از محصول تاثیر مثبت و معناداری بر قصد خرید محصول دارد (بائو و بائووشنگ^[۱۱۰]، ۲۰۱۱). توجه به مطالب ارائه شده فرضیه­ چهاردهم پیشنهاد می­ شود:
فرضیه ۱۴) درگیری محصول قادر است تاثیرگذاری کیفیت درک شده بر قصد خرید مجدد را تعدیل نماید.
دانش محصول عاملی مهم در پردازش اطلاعات و تصمیم گیری مصرف کننده به حساب می ­آید و می ­تواند بر پذیرش توسعه برند، تاثیر بسزایی داشته باشد. دانش محصول مفهومی پیچیده و چند بعدی است که با ساختار و محتوای اطلاعات که در مورد یک محصول در حافظه نگهداری می­ شود توصیف می­ شود (­جباری و همکاران،۱۳۸۸). گودوین (۲۰۰۹) یک مدل اندازه ­گیری از ریسک درک شده کلی پیشنهاد می­ کند که ریسک درک شده کلی­، به عنوان مجموع محصولات از احتمالات ذهنی نتایج منفی توسط اهمیت داوری شده نتایج منفی متناظر با شش بعد مختلف از ریسک درک شده مانند اجزا فرض می­ شود. در طول فرایند تصمیم ­گیری مصرف ­کننده برای خرید محصول یا خدمات، مشتری باید ابتدا کیفیت محصول یا خدمات را دریابد، سپس قصدخرید ایجاد خواهد شد ( لانگ یی لین و جوچی لیائو، ۲۰۱۲). توجه به مطالب ارائه شده فرضیه­ پانزد­هم پیشنهاد می­ شود:
فرضیه۱۵) دانش محصول قادر است تاثیرگذاری ریسک درک شده بر قصد خرید مجدد را تعدیل نماید.

شکل (۲- ۵) مدل عملیاتی تحقیق
۲-۵) خلاصه و جمع ­بندی
در این فصل به بررسی عواملی پرداخته شد که بر تصمیم مصرف کننده در هنگام خرید یک محصول با یک برند خاص تاثیر می­ گذارد­. عواملی که ­نظر مصرف ­کننده نسبت به یک برندرا به خود جلب می کند نیز بیان شد و مفاهیمی از قبل پرستیژ برند، اعتبار برند و تصویر برند تعریف شد و از طرفی درگیری ذهنی مصرف ­کننده و عواملی که در هنگام خرید یک محصول نظر مصرف ­کننده را تحت تاثیر قرار می­دهد را نیز مورد بررسی قرار دادیم­. از سوی دیگر مطالعاتی که در مورد موضوع پژوهش بود از منابع داخلی و خارجی نیز گردآوری شد و در پایان با آوردن مدل مفهومی پژوهش فرضیات پژوهش تشریح شد.
فصل سوم