اخیرا مطالعات زیادی نشان دادند که تمرینات درمانی به صورت صحیح و یا دیگر تکنیک­های توانبخشی می­توانند در بهبود این بیماران موثر باشد. از فواید ورزش درمانی برای بیماران مبتلا به MS می­توان بهبود وضعیت جسمانی بیماران، انجام بهتر فعالیت­های روزانه و سلامت روحی و روانی آنان اشاره کرد (۷۶). از طرفی، درک تاثیر فعالیت بدنی بر سیستم حرکتی از دیر باز مورد توجه متخصصین بوده است (۱۷۴). به نظر می­رسد فعالیت بدنی و از جمله تمرین هوازی بر توسعه این سیستم موثر باشد. علاوه براین، تأثیر درمانی ورزش­های هوازی و تمرینات مقاومتی بر طیف گسترده­ای از پارامتر­های عملکردی مانند ویژگی­های انقباضی عضله و عملکرد حرکتی در بیماران MS در چند دهه اخیر کشف شده و مورد توجه محققان ورزشی قرار گرفته است. تا به امروز روشن است که ورزش­های هوازی منظم با شدت متوسط سبب تشدید MS نمی­شوند و باعث بهبود عملکرد سرعت و مسافت راه رفتن افراد مبتلا می­ شود (۵۹،۶۵و۱۵۹). برنامه ورزشی تجویز شده برای افراد مبتلا به MS باید بر اساس درجه ناتوانی افراد باشد؛ به طور مثال، افرادی که از سطح ناتوانایی پایینی برخوردارند می­توانند خود فعالیت­های بدنی را انجام دهند و افرادی که دارای MS شدیدتری هستند و احتمالا مشکلات راه رفتن را داشته باشند به کمک اشخاص دیگری به فعالیت می­پردازند. فعالیت بدنی با اشکال گوناگونی می ­تواند فرد مبتلا به MS را حمایت و به آن­ها کمک ­کند (۶۵، ۱۱۹،۱۵۹و۱۹۷). در بیماری MS حفظ عملکرد حرکتی و جلوگیری از عواقب بیماری هدف اصلی درمان است؛ چراکه، برای اغلب بیماران مبتلا به MS افزایش استقلال در مدت زمان طولانی و کاهش نیاز به حمایت دیگران جهت افزایش کیفیت زندگیشان از اهمیت بسیاری برخوردار است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

جلوگیری از کاهش سرعت و استقامت راه رفتن به عنوان رکن اصلی در بیماران مبتلا به MS است که تمرینات هوازی می ­تواند از این مشکل پیشگیری کند؛ چرا که، محدودیت راه رفتن در این بیماران بر توانایی شرکت در فعالیت­های خانوادگی، اجتماعی و شغلی تأثیرگذار می­باشد. همچنین، از نظر روح و روان نیز مشکلات در راه رفتن نیز افراد مبتلا به MS را تحت تاثیر قرار می­دهد و اغلب بخاطر این مشکل دچار افسردگی خواهند شد. مشکل تعادلی یکی دیگر از مشکلات MS است. به خاطر توزیع متغیر دمیلینه شدن در سراسر سیستم عصبی مرکزی، افراد مبتلا به MS ممکن است اختلالات تعادلی، هماهنگی و عدم کنترل وضعیتی داشته باشند. یکی از علل عدم تعادل و کنترل وضعیتی در افراد مبتلا به MS ممکن است بدلیل ضعف عضلانی باشد. همچنین، کنترل وضعیت ضعیف ممکن است بدلیل ضایعاتی باشند که با پردازش مرکزی که کنترل وضعیت را تنظیم می­ کنند در تداخل­ باشد. فعایت بدنی مخصوصا تمرینات هوازی به بهبود تعادل در بیماران مبتلا به MS می­ شود که به گفته محققان احتمالا دلیل اثر بخشی این نوع تمرینات این است که تمرین هوازی منتخب گیرنده­های پروپریوسپتیو را فعال نموده و کنترل اجراء و تعادل را بهبود می­بخشد (۵۶و۱۷۲).
مطالعات انجام شده، گزارش کرده ­اند که تمرینات هوازی در افراد مبتلا به MS به افزایش اعتماد به نفس و بهبود خودکارآمدی، افزایش سرعت و استقامت راه رفتن و بهبود تعادل در افراد مبتلا می­ شود. از طرفی، مطالعات انجام شده، نشان داده­اند که تمرینات هوازی به بهبود سینماتیک راه رفتن و بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن به همراه کاهش خستگی و افزایش کیفیت زندگی افراد منجر می­ شود. همچنین، پژوهش­های ثابت کردند که فعالیت بدنی مخصوصا تمرینات هوازی به کاهش بیماری­های ثانویه از جمله بیماری شریان کرونری در افراد مبتلا به MS شده است. علاوه براین، تمرینات هوازی به افزایش استقامت قلبی- تنفسی و در نهایت افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی در افراد می­ شود (۶۵، ۱۱۹، ۱۴۹،۱۶۰، ۱۷۲و۱۹۷).
به طور کلی تمرین هوازی، به عنوان روش ورزشی موثر، برای توسعه آمادگی قلبی- تنفسی است. اهداف اولیه تمرین هوازی، بهبود سیستم قلبی- عروقی، قلبی- تنفسی و استقامت عضلانی است؛ در حالی که، دیگر مزایای مرتبط با سلامتی مشتق شده از تمرین هوازی شامل افزایش تراکم استخوانی، کاهش فشارخون، افزایش سیستم عصبی- حرکتی و عضلانی- اسکلتی، کاهش درصد چربی بدن و بیماری­های ثانویه مانند بیماری شریان کرونری در افراد مبتلا به MS شود. ضعف عضلانی در افراد مسن با کاهش سرعت راه رفتن، استقامت راه رفتن، افزایش خطر ابتلا به معلولیت و سقوط افراد ناتوان در ارتباط است. تمرین هوازی همچنین، به حفظ میزان متابولیسم پایه، استقلال و به جلوگیری از سقوط در افراد مبتلا کمک می­ کند.
۲-۴-۳- فعالیت بدنی و شاخص هزینه فیزیولوژیکی در بیماران مبتلا به MS
اعتقاد بر این است که تمرینات هوازی، حساسیت به انسولین، مصرف انرژی روزانه و کیفیت زندگی را افزایش می­دهد. مک گریگور شاخص هز ینه فیزیولوژیک^[۸۵]( PCI) را برای اندازه ­گیری هزینه انرژی مصرفی در هنگام راه رفتن پیشنهاد کرد و آن را این گونه تعریف کرد: تفاوت ضربان قلب در حین راه رفتن و استراحت تقسیم بر سرعت متوسط راه رفتن (۱۱۱). از جمله مزایای قابل ذکر بر ای استفاده از این شاخص در مراکز علمی و درمانی می­توان به آسان بودن و عدم­نیاز به تجهیزات پیچیده اشاره نمود. بعلاوه با ادغام تغییرات ضربان قلب با فعالیت بدنی (سرعت متوسط راه رفتن) یک شاخص قابل استناد جهت مطالعه انرژی فیزیولوژیکی مصرفی فعالیت فرد مورد مطالعه، تأمین می­ شود (۳۶و۳۷).
با توجه به این که مبتلایان به MS حتی با سطح پایین بیماری، معمولاً یک زندگی کم­تحرک را پیش می­گیرند می­توان انتظار داشت که سطح پایین آمادگی قلبی - عروقی و اسکلتی عضلانی به بالا رفتن هزینه انرژی مصرفی در زمان فعالیت و راه رفتن و همچنین باعث کاهش حداکثر اکسیژن مصرفی این بیماران منجر می­ شود (۳۶و۱۹۳).
تا به امروز هیچ درمان قطعی برای MS وجود نداشته است و شواهد کمی وجود دارد که راه حل­های دارویی بتوانند به ضعف عضلانی و مشکلات راه رفتن که به طور معمول توسط این افراد تجربه شده ­اند، کمک کند. با وجود این، تحقیقات نشان دادند که فعالیت بدنی از جمله تمرین هوازی باعث افزیش حداکثر اکسیژن مصرفی و کاهش مصرف انرژی افراد مبتلا به MS و جلوگیری از عواقب این بیماری می­ شود. همچنین، پژوهشگران نشان داده­­اند که یک ارتباط مستقیم و اولیه بین قدرت عضلانی و عملکرد بسیاری از فعالیت­های روزمره مثل پیاده­روی در افراد مبتلا به MSوجود دارد (۱۲۴).
۲-۴-۴- فعالیت بدنی و درصد چربی بدن در بیماران مبتلا به MS
بیماران مبتلا به MS معمولا یک زندگی کم­تحرکی را انتخاب می­ کنند که همین امر به افزایش میزان درصد چربی بدن در افراد مبتلا منجر می­ شود و باعث افزایش هورمون لپتین در خون آن­ها می­ شود که رابطه مستقیمی با افزایش بیماری شریان کرونری در این افراد می­باشد (۱۶۱). افزایش درصد چربی بدن در اثر کم­تحرکی افراد مبتلا به MS کمپلیانس عروق را کاهش می دهد و این کار را با ایجاد خشکی و سختی عروق در درازمدت و افزایش مقاومت در برابر جریان خون اعمال می کند لپتین که توسط ژن چاقی تولید می شود هورمونی پروتئینی است که به طور عمده از بافت چربی ترشح می شود و در تنظیم وزن بدن نقش کلیدی دارد. برخی محققان، لپتین را سازوکاری هشداردهنده در تنظیم محتوای چربی بدن ذکر کرده ­اند افراد چاق با مقاومت لپتین و افزایش لپتین در خون مشخص می­شوند این هورمون با همکاری انسولین، بر عملکرد عروق و سیستم عصبی سمپاتیک اثر می­ گذارد افزایش لپتین با سوء عملکرد دیوارۀ عروق همراه است (۷۲). به تازگی دریافته­اند که بافت چربی پروتئین­هایی با فعالیت حیاتی، به نام آدیپوسایتوکاین­ها، را ترشح می­ کند که ممکن است متابولیسم گلوکز، لیپید و عملکرد عروق را تنظیم کند که استثنائاً از سلول­های چربی تولید می­ شود. این پروتئین ویژگی ضد دیابتیک، ضد آترواسکلروز و ضد التهابی دارد. تمرینات ورزشی اثر برجسته­ای در جلوگیری و درمان چاقی و درصد چربی بدن دارد (۴۱).
منطقی است فرض شود این اثرات ممکن است ازطریق تنظیم هورمون­های مشتق از بافت چربی میانجی­گری شود. به موازات کاهش فعالیت بدنی، تغییر رژیم غذایی، افزایش فشار روانی و داشتن اضافه وزن و شیوع چاقی، افزایش چشمگیری در میزان مرگ و میر و عوارض ناشی از بیماری قلبی عروقی دیده شده است. همچنین، بافت چربی سیتوکین­های مختلف از قبیل TNFرا ترشح می­ کند و ممکن است به افزایش مقادیر CRPدر چاقی کمک نماید. سیتوکین­ها توسط انواعی از سلول­ها مثل سلول­های ایمنی، سلول­های آندوتلیال، سلول­های چربی و عضلات ترشح می­شوند. نشان داده شده است مقادیر پلاسمایی TNF-αدر افراد چاق زیاد می­باشد و پیش آگهی خطر بروز بیماری قلبی عروقی می­باشد. نتایج پژوهشی نشان می­دهد انجام فعالیت بدنی به طور مستقیم با کاهش تولید سیتوکین­ها در بافت چربی و به طور غیر مستقیم با افزایش حساسیت انسولینی، بهبود عملکرد آندوتلیال و کاهش توده چربی می ­تواند سازوکاری برای کاهش التهاب باشد (۱۶۲و۱۸۲). مطالعات انجام شده، نشان دادند که تمرینات بدنی مخصوصا تمرینات هوازی به کاهش معنی­داری در هورمون لپتین و کاهش سیتوکین­های موجود در بافت چربی در افراد مبتلا به MS منجر می­ شود؛ در نتیجه، میزان درصد چربی بدن افراد مبتلا کاهش می­یابد که این امر به افزایش توان هوازی، توانایی حرکتی و تعادل افراد منجر می­ شود (۱۰۴و۱۸۲).

۲-۵- اقدامات احتیاطی در حین تمرینات
افراد مبتلا به MS باید در طی انجام فعالیت­های ورزشی به نکات ایمنی و نیز اصولی که امکان تشدید بیماری را فراهم می­سازد توجه داشته باشند. فرد مبتلا به MS اگرچه می ­تواند مانند سایر افراد سالم به تدریج شدت ورزش و مدت تمرین را افزایش دهد؛ اما، باید از افراط در ورزش بپرهیزد. چراکه، هنگام انجام تمرین ممکن دچار دوبینی و تاری دید شوند و یا اینکه بخاطر افزایش دمای مرکزی بدن دچار خستگی و بی­حالی کنند که باید در کل زمان انجام تمرین مخصوصا راه رفتن روی تردمیل تنها نباشند.
۲-۵-۱- شروع آهسته تمرینات
در حین این عمل بیمار نیز می ­تواند در مورد تمرینات قضاوت کند که کدام تمرین برای آن­ها راحت­تر است. نباید تمرینات را تا حد زیاد و سریع آغاز کنند. تمرینات جدید را به آهستگی شروع کنند و به بدن اجازه دهند با تمرینات خو بگیرد (۴۳).
۲-۵-۲- گرم کردن و سرد کردن
بسیاری از افراد مبتلا به MS به گرما حساس هستند. برای جلوگیری از آسیب و هرگونه مشکل در عضله همیشه قبل از انجام تمرینات با شدت بیشتر بدن را با حرکات کششی نرم گرم کنید. اگر بیمار تمرین هوازی انجام می­دهد، ابتدا تمرین را به آرامی شروع کند تا ضربان قلب تدریجا و ملایم بالا رود. برای اجتناب از سفتی و خشکی عضلات بعد از تمرین نیز با تمرینات کششی بدن را سرد کنید (۱۸۲). تمرینات استقامتی با افزایش دمای مرکزی همراه است؛ بنابراین، هنگام ورزش باید همیشه به افزایش دمای مرکزی توجه کرد و آن را برای کارایی مطلوب­تر در ورزش به حداقل رساند.
۲-۵-۳- تطبیق با علایم بیماری MS
علایم تجربه شده توسط بیمار ممکن است بر اثر تمریناتی باشد که انتخاب کرده است؛ اما، باید توجه داشت که داشتن بیماری MS مانع انجام تمرینات نمی­ شود. برای مثال ممکن است فرد بیمار دچار مشکلات بینایی باشد، در این صورت می­توان تمریناتی را به کار ببرد که بینایی در آن مهم نباشد. سفتی عضلات و یا احساس درد می ­تواند حرکات و تماس­ها را ناخوشایند کند؛ ولی، به­وسیله کار کردن با فیزیوتراپ ممکن است آرامش و راحتی را در حین فعالیت کسب کند (۴۳).
۲-۵-۴- حساسیت به گرما
بسیاری از افراد مبتلا به MS به گرما حساسند (۹۶). بیماری یا عفونت، هوای گرم و ورزش می ­تواند دمای بدن را بالا ببرد و باعث به ­وجود آمدن علایم موقت این بیماری مانند خستگی، ضعف و مشکلات بینایی شوند (۹۶).
۲-۵-۴-۱- از شنا کردن در استخرهای با آب بسیار گرم خودداری کنید. سعی کنید دمای آب زیر ۲۹ درجه سانتی ­گراد باشد (۵۲).
۲-۵-۴-۲- جلسات تمرین را به تعدادی جلسه کوتاه­تر تقسیم کنید. این تقسیمات منظم کوتاه­تر موجب سرد ماندن بدن می­ شود (۴۳).
۲-۵-۴-۳- مایعات خنک بنوشید، لباس­های خنک بپوشید و دوش آب سرد ممکن است به جلوگیری از افزایش دمای بدن کمک کند و اجازه دهد جلسه تمرینی طولانی­تر شود (۹۶).
۲-۵-۴-۴- برخی از محققان به این نتیجه رسیده ­اند که دوش آب سرد ممکن به آن­ها در ریکاوری کمک کند (۹۶).
۲-۵-۴-۵- جایی که در آن تمرین می­کنید می­بایست دارای سیستم تهویه باشد و دمای آنجا ۲۵ درجه سانتی ­گراد باشد (۴۳).
۲-۶- انواع تمرینات مناسب برای افراد مبتلا به MS
باید به این نکته توجه کرد که یک تمرین را نمی­ توان به عنوان تمرین اختصاصی افراد مبتلا به MS در نظر بگیریم. این بیماری افراد را با روش­های متفاوتی درگیر می­ کند؛ بنابراین، آن­چه مناسب است از فردی به فرد دیگر تغییر می­ کند. انواع تمریناتی که ممکن است به حفظ بدن با روش­های متفاوت در این افراد کمک کند در زیر آورده شده است. حفظ فعالیت عضلانی ، قدرت و آمادگی هوازی برای افراد MS همانند افراد بدون این بیماری مهم است. در سال­های اخیر، انتشارات علمی توانبخشی و مطالعات ورزشی مزایای فعالیت جسمانی منظم را نشان داده­اند. شواهد قوی وجود داردکه توصیه به فعالیت بدنی باعث بهبود عملکرد عضلانی، آمادگی هوازی و تحرک افراد مبتلا به MS می­ شود. علاوه­براین، نشان داده شده است که فعالیت فیزیکی کیفیت زندگی افراد مبتلا به MS را بهبود می­بخشد (۱۱۹و۱۷۷).
شواهدی وجود دارد که ورزش، بدون در نظر گرفتن اینکه آیا شبیه به ورزش برای افراد سالم است یا تعدیل شده برای حفظ عملکرد، سود زیادی برای افراد مبتلا به MS دارد و بنابراین به طور گسترده­ای توصیه می­ شود (شیوع و بروز) اجتناب از فعالیت بدنی تنها منجر به کاهش آمادگی هوازی، کاهش انرژی ، کاهش انگیزه و انعطاف پذیری می­ شود که به نوبه خود منجر به کاهش قدرت عضلانی می­ شود. افزایش وزن ناشی از عدم فعالیت ممکن است اثر سوء بر تحرک داشته باشد و منجر به افزایش وابستگی فرد شود. اگرچه ورزش از فرایند دمیلینه­شدن جلوگیری نمی­کند و یا آن­ را معکوس نمی­کند و یا در دوره نورولوژیکی MS تغییری ایجاد نمی­کند، اما می ­تواند از چندین راه مانند، تأثیر مثبت در روحیه، احساس خوب بودن،کنترل وزن، کاهش اشتها، افزایش پشتکار، کاهش خستگی و بهبود در وضعیت خواب این بیماران را حمایت کند. افزایش فعالیت فیزیکی برای افراد مبتلا به MS که در حال حاضر به عنوان جمعیت بزرگ فعال نمی­باشند (۴۴، ۴۶و۱۰۴) نیز به احتمال زیاد خطر ابتلا به بیماری­های قلبی عروقی و افسردگی را کاهش می­دهد. زنان مبتلا به MS خطر بالاتر ابتلا به پوکی استخوان را دارند، که به نوبه خود خطر شکستگی را افزایش می­دهد. فعالیت بدنی مخصوصا تمرینات هوازی به کاهش این خطر کمک زیادی به این دسته از بیماران می­ کند (۹۹و۱۰۴)
۲-۶-۱- تمرینات هوازی مانند دوچرخه­سواری، دویدن و قایق­رانی بسیاری از گروه ­های عضلانی را درگیر می­ کند و موجب فعالیت قلب و ریه­ها می­ شود. تمریناتی که تنها بازوها و یا پاها را به کار می­گیرد نیز مفید است (۱۹۳). این تمرینات به تمرینات قلبی- عروقی معروف است. کلید تمرینات هوازی، حفظ سطح متعادل از فعالیت برای مدت زمان طولانی معقول می­باشد (در صورت امکان کمتر از ۲۰ دقیقه نباشد) و به خاطر داشته باشیم که تمرین در هر سطحی بهتر از بی­تمرینی می­باشد (۴۳).
۲-۶-۲- تمرینات مقاومتی که شامل بلند و حرکت دادن وزنه­های کوچک باشد؛ اما، در بیشتر موارد از وزن خود بدن برای این منظور استفاده می­ شود. اگر فرد دارای رعشه^[۸۶] و یا اسپاسم^[۸۷] باشد تمرین کشیدن باند الاستیکی شاید آسان­تر از استفاده از وزنه باشد (۴۳).
۲-۶-۳- تمرینات کششی^[۸۸] به حفظ انعطاف و آرامش عضله کمک می­ کند. کشش قبل از تمرینات قدرتی و هوازی از اهمیت زیادی برخوردار است (۱۹۳).
۲-۶-۴- تمرینات دامنه حرکتی^[۸۹] اغلب در ترکیب با کشش­ها به­کار می­رود. این تمرینات شامل تحرک مفصل در تمام دامنه حرکتی قابل امکان می­باشد. به طور مثال، حرکت بازوها، پاها، مچ­دست و پا در یک مسیر دایره­ای نمونه ­ای از این تمرینات می­باشد (۴۳).
۲-۶-۵- کشش غیرفعال^[۹۰] ممکن است در مواردی که افراد به دلیل بیماری کنترل گروهی از عضلات را ندارند و یا دچار محدودیت هستند، به­کار رود. کشش پسیو به این صورت است که یار کمکی و یا فیزیوتوراپیست با گرفتن دست و یا پاها در اندام فرد کشش ایجاد می­ کنند و اندام را در دامنه مفصلی به حرکت در می­آورند (۴۳).
۲-۶-۶- تمرینات پاسچر^[۹۱] به فرد کمک می­ کند تا بتواند پا، زانو، لگن، شانه­ها و سر را در یک راستا قرار دهد تا بتواند به این وسیله باعث کاهش استرین عضلات و استخوان­ها شود. این تمرینات شامل تقویت عضلات اطراف پشت، قفسیه سینه و ناحیه شکمی می­باشد که برای به دست آوردن حفاظت و کمک به ایجاد تعادل و حالت بدن در هنگام نشستن و برخاستن است (۴۳).
۲-۶-۷- تمرینات در آب که یک محیط ویژه برای بسیاری از تمرینات می­باشد. آب، بدن را حمایت می­ کند و خطر سقوط را کاهش می­دهد. همچنین فشار وارده بر عضلات و مفاصل را کاهش می­دهد. تمرینات هوازی، قدرتی و کششی می­توانند در استخر اجرا شوند. برای برخی از افراد حساس به گرما اجرای تمرینات در استخر آب سرد مناسب است (۹۶و۱۳۴).
۲-۷- اثر تمرین بر عوارض MS
۲-۷-۱- بیماریهای ثانویه (بیماری شریان کرونری)
نشان داده شده که ظرفیت هوازی در افراد مبتلا به MS کاهش یافته و دیگر پارامتر­های قلبی عروقی مثل ضربان قلب استراحت و فشار خون دیاستولیک در افراد مبتلا به MS بالا رفته است (۱۷۹). با توجه به این­که در مبتلایان به MS حتی با سطح پایین بیماری معمولا یک زندگی کم­تحرک را پیش می­گیرند (۱۷۹)، نهایتا این کم­تحرکی باعث افزایش بیماری­های ثانویه مثل بیماری شریان کرونری در این افراد می­ شود (۱۱۹و۱۷۶)؛ چراکه، بیماری شریان کرونری در اثر افزایش تری­گلیسریدها، کلسترول و LDL خون حاصل از بی­فعالیتی افزایش می­یابد (۱۰۴). پس، می­توان انتظار داشت که سطح پایین آمادگی قلبی- عروقی به کاهش کیفیت زندگی و کاهش توان هوازی و در نهایت افزایش خستگی و بد خوابی در افراد مبتلا به MS منجر شود (۱۰۲،۱۵۲و۱۵۶). محققان گزارش کرده ­اند که تمرینات هوازی موجب کاهش بیماری شریان کرونری در افراد مبتلا به MS می­ شود (۹۹و۱۰۴).
۲-۷-۲- مشکلات تعادل و راه رفتن: افراد مبتلا به MS دارای مشکلات تعادلی می­باشند که عوامل مختلفی در ایجاد آن دخیل است. تغییر در حواس، مشکلات بینایی و تخریب مغز و یا طناب نخاعی موجب از بین بردن تعادل در این افراد می­ شود (۸۹و۱۶۴). این عدم تعادل موجب مشکلات در راه رفتن، کاهش قدرت پاها و سفتی و اسپاسم عضلات می­ شود. برنامه ­های دقیق تمرینی فیزیوتراپ­ها می ­تواند به افراد در بهبود تعادل و توانایی راه رفتن کمک کند (۸۹و۹۲). این برنامه­ ها با تاکید بر تمرینات هوازی و قدرتی می­باشد. اکثر تحقیقات نشان داده است که اثرات مثبت برنامه تمرینی مخصوصا تمرینات هوازی به سرعت راه رفتن و استقامت راه رفتن بعد از توقف آن از بین می­رود (۵۲). برخی از محققان گزارش کرده ­اند که تمریناتی که بر تعادل و کنترل تنفس تمرکز دارد به راه رفتن و تعادل کمک می­ کند (۳۵و۹۲).
۲-۷-۳- سفتی و اسپاسم عضلات: سفتی و اسپاسم عضلات حداقل ۲۰% از افراد مبتلا به MS را درگیر می­ کند و این در حالی است که تاثیراتش از فردی به فرد دیگر متفاوت است (۱۲۱). فیزیوتراپی، شامل تمرینات کششی و دامنه حرکتی کلید درمان این­گونه از علایم می­باشد. تمرینات هوازی نیز می ­تواند اسپاسم و سفتی عضلات را بهبود بخشیده و این سفتی را کاهش دهد (۹۲).
۲-۷-۴- مشکلات دفعی: افراد مبتلا به MS ممکن است دچار مسکلات دفع ادرار باشند. برخی از این افراد به طور مکرر به توالت می­روند. تقویت عضلات حمایتی مثانه شاید به افراد در دقایق آمدن بر این مشکل کمک کند (۶۱). مشکلات دفع روده­ای معمولا کم­تر است؛ اما، می ­تواند استرس ­زا باشد (۶۱). حفظ فعالیت فیزیکی مخصوصا تمرینات هوازی ممکن است به برخی از افراد در کنترل دفع روده­ای کمک کند. در یکی از تحقیقات نشان داده شده است که عملکرد دفع روده­ای افراد مبتلا به MS در پی ۱۵ هفته تمرینات هوازی بهبود یافته است (۱۵۶).
۲-۷-۵- اضطراب و افسردگی: MS می ­تواند علاوه بر بدن بر احساسات بیمار مبتلا اثر گذار باشد. اگر بر اثر بیماری فرد دچار افسردگی و اضطراب و بی­­حوصلگی شود، تمرین ممکن است موثر واقع شود. نشان داده شده است که تمرینات هوازی منظم در جهت رفع افسردگی خفیف تا متوسط موثر واقع شده است (۹۲و۱۲۱).
۲-۷-۶- کاهش قدرت عضلات و توانایی بدن: اگر عضلات در طولانی مدت به کار گرفته نشود، قدرتشان را از دست داده و دردناک می­شوند. این عامل موجب بدتر شدن تحرک و ضعف حرکتی می­ شود. این عارضه همیشه قابل جلوگیری نبوده و یکی از عوارض بیماری MS می­باشد؛ اما، با انجام یک برنامه تمرینی مناسب مخصوصا تمرینات هوازی ممکن است جلو بدتر شدن این عارضه را گرفت (۱۲۷).
۲-۷-۷- افزایش و کاهش وزن: تغییرات ناخواسته وزن یکی دیگر از اثرات بیماری MS می­باشد. تمرین هوازی می ­تواند به افراد مبتلا در کنترل وزن بدنشان کمک کند (۴۳).