بازمی خواندند: صدا می زدند
« وبا مردان بازار با پیراهن وازار پیش لشکر باز رفت.» (همان:۱/ ۸۸)
باز رفت: پیش رفت
« سواران ازجوانب به طلب او می تاختند تا ناگاه او را بر سر تلّ مذکور دریافتند بازگشتند وازحال او خبر دادند عوام فریاد برکشیدند.. (همان ۱/ ۸۶)
دریافتن: مشاهده کردند
فریاد بر کشیدن: نعره زدند.
۵-۱۶- فعل های متروک جهانگشا
جمعی از یاران وفا و اخوان صفا که و عثاء سفر به حضور همایونشان سهولت حضر داشت اشاراتی راندند که برای تخلید مآثر گزیده وتآیید مفاخر پسندیده ی پادشاه وقت جوانِ جوان بخت پیر عزیمت خجسته فال پاکیزه خصال تاریخی می بایدپرداخت.(جوینی، ج۱: ۳)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اشاراتی راندند به معنی دستوری دادند.
می باید پرداخت به معنی باید نوشت.
اقوال ابناء الزمان واتراب واقران که اخوان دیوان اند امتثال کردم.(همان: ۶)
امتثال کردم به معنی فرمان بردم.
وهمچنین هر امتی را انواع عذاب ها از مسخ واستیلای مؤدیات وقحز وغیر آن که در قصص ذکر آن مثبت است. (همان: ۱۳)
مثبت است به معنی نوشته شده است.
ودیگر طوایف را هم چنین کار با نظام گشته وروزگار قوام گرفته.(همان:۱۶)
قوام گرفته به معنی محکم شده است.
وحکمی که لازم کرده است او را به کلی با اتباع واولاد واشیاع واجناد و نواحی و بلاد نیست گردانید.
(همان: ۱۷)
نیست گردانید به معنی نابود کرد.
و مخّ ومقصود سخن نویسند و زواید القاب وعبارات را منکر باشند. (همان:۱۹)
منکر باشند به معنی زشت می دانند.
ودست راست وچپ و قلب راست گردانند وبامرای بزرگ تفویض کنند.(همان: ۱۹)
راست گردانند به معنی مهیّا سازند.
واگر بر خلاف این حکم کسی اقدامی نماید آن کس را که تحویل کرده باشد در حضور خلایق بکشند.
(همان: ۲۴)
تحویل کرده باشد به معنی منتقل کرده باشد.
پنداشتند که شحنه را از جانب سلطان خبری رسیدست ومستشعر گشته وبه هزیمت می رود حالی طبلی فرو کوفتند. (همان: ۱۲۹)
هزیمت می روند به معنی فرار می کنند.
فرو کوفتند به معنی کوبیدند.
و مردم بخارا را به جنگ حصار راندند و از جانبین تنوره ی جنگ بتفسید.(همان:۸۱)
بتفسید به معنی گرم شد.
« روز سیّم را لشکر خصمان برسیدند وغلبه کردند زرقارا دستگیر کردند و بکشتند، فی الجمله ارباب نور در بر بستند.» (همان:۱/ ۷۸)
« بعد از یک هفته ایلدز نوین وچکین قورچی با لشکری بسیار ازمغولان در رسیدند.» (همان:۱/ ۹۰)
دررسیدند : وارد شدند
« وقت نماز را دروازۀ نمازگاه بگشادند و در عناد در بستند تا لشکر مغول در آمدند وآن روز به تخریب شهر وفصیل مشغول بودند.»(همان:۱/ ۹۴)
« بیشترمغولان به اندرون شهر درآمدند.»(همان:۱/ ۹۴)
فعل درآمدن به معنی وارد شدند وامروز کاربرد ندارد.
« و تابستان در آن مراتع مقام کرد تا چون فصل خریف در آمد باز درحرکت آمد… »(همان:۱/ ۱۱۰)
درآمد به معنی فرارسید به کار رفته است که در زبان امروز این فعل با این معنی کاربردی ندارد.
وغنچه در حسرت غنچان از دلتنگی خون در شیشه می کرد وفرا می نمود »(همان :۱/ ۱۱۰)
فرا می نمود به معنی نشان می داد که امروز با این معنی کاربرد ندارد.
« بسیار خلق را در زیر سمّ کردند تا هنگام آنک پادشاه ختن پرده به روی فرو گشاد.»(همان:۱/ ۹۳)
فروگشاد= ظاهرشد
« هرکس از پادشاه زادگان وامرا که به اطراف ربع مسکون فرستاد چون به هر مقصد که رسیدند با مقصود ومراد خویش خوشدل باز گشتند.» (جوینی :۱/ ۱۵۵)
بازگشتند: برگشتند، امروز در این معنی کاربرد ندارد
« باز اولاد و اقارب را باز خواند»(همان:۱/ ۱۵۵)
بازخواند: صدازد ، امروز در این معنی کاربرد ندارد.
۵-۱۷- فعل های رایج جهانگشا