هندسه،تاریخ معاصرایران
جغرافیا،ادبیات فارسی
فیزیک وآزمایشگاه،شیمی
زمین شناسی،دین وزندگی
زبان وادبیات فارسی،عربی
آمارومدل سازی،ریاضیات

انگلیسی،جبر،جغرافیا
فیزیک،شیمی،
ریاضیات،آمارومدل سازی
ادبیات فارسی،زبان فارسی
دین وزندگی،حسابان،عربی
تاریخ معاصرایران،هندسه
مبانی علم رایانه
کتاب کاررایانه

ازبین این کتب که شامل حجم وسیعی از متون می شود در دو مرحله نمونه گیری نظری^[۳۳](استروس،کاربین،۱۹۹۹) به عمل آمد:درمرحله اول از بین کتابهای مختلفی که درمقطع دبیرستان دوره عمومی سال اول دبیرستان وسه سال تخصصی رشته های نظری تدریس می شود با توجه به موضوع پژوهش که تحلیل مفهوم آزادی می باشد ،کتابهای ادبیات فارسی۱ ،ادبیات فارسی ۲ ،ادبیات فارسی ۳ ،زبان وادبیات فارسی (عمومی)دوره پیش دانشگاهی –دین وزندگی ۱ ،دین وزندگی ۲ ،دین وزندگی ۳ ودین وزندگی پیش دانشگاهی همچنین مطالعات اجتماعی ،جامعه شناسی ۱،جامعه شناسی ۲،علوم اجتماعی پیش دانشگاهی انتخاب گردید .علت اینکه این کتب از بین کتب مختلف این مقطع برای پژوهش برگزیده شده اند این است که با توجه به موضوع مورد نظر ما دراین پژوهش که تحلیل مفهوم آزادی می باشد انتظار می رود ایستارها وعقاید مولفان درباره این مفهوم در این کتب بیشتر از سایر کتب منعکس شده باشد.درمرحله دوم نمونه گیری ازبین متون موجود در کتب درسی فوق الذکر،متونی انتخاب شد که دقیقا بر مفهوم مورد پژوهش (آزادی)متمرکز باشد. از آنجا که هدف تحلیل گفتمان تعمیم یافته ها نیست ،بلکه هدف دستیابی به دلالتهاست ،در پژوهش حاضر از روش نمونه گیری نظری استفاده شده است. درواقع« در نمونه گیری نظری،محقق برای دستیابی به مقولات عینی که مبین نظریه باشند به انتخاب نمونه ها دست می زند وملاک پایان یافتن نمونه گیری دراین روش،اشباع نظری مقولات است »(استراس، کاربین،۱۹۹۹ :۱۰۰-۹۹).علت اینکه ازبین مقاطع تحصیلی مقطع دبیرستان انتخاب گردیده این است که مقاطع قبلی بیشتر روی آموزش آداب زندگی اسلامی ،قوانین اجتماعی ودرونی کردن ارزش های اسلامی متمرکزاست وآموزش مفاهیم پیچیده ای همچون آزادی که مدلول عینی ومشخصی ندارد وبرمادیتی خاص دلالت نمی کنند درنتیجه درشرایط مختلف می توانند تعابیر متفاوت داشته باشند بیشتر درمقطع دبیرستان صورت می گیرد.ازبین تمامی کتابهایی که برای نمونه مورد بررسی قرارگرفت تعداد کمی ازدروس به مسئله آزادی پرداخته بودند،تنها ۱۹درس به این مفهوم اشاره کرده بودند که ازبین آنها ۷ درس برمبنای نمونه گیری نظری انتخاب گردید. علت برگزیدن این هفت درس این است که نکات کلیدی ودیدگاههای نظری درقالب مضامین مشابه درباره مفهوم مورد پژوهش دربعضی ازدروس عینا تکرار شده بود بنابراین بمنظوردوری گزیدن ازتکرارمکررات هفت درس انتخاب گردید.علت دیگر انتخاب دروس مذکور این بوده است که بقیه دروس تنها بخش کوچکی ازآنهابه آزادی پرداخته بودندامادروس انتخابی،تمام یابخش قابل توجهی ازآنها،درارتباط بامفهوم آزادی بود.این هفت درس با بهره گرفتن از نظریه فرکلاف ولاکلا وموفه درسه سطح توصیف تفسیروتبیین مورد بررسی قرار می گیرند.سطح توصیف تنها بااستفاده ازنظریه فرکلاف وسطح تفسیر وتبیین با توجه به یافته های سطح توصف با استفاده ازنظریه فرکلاف ولاکلا وموفه بررسی می شوند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ب.واحد تحلیل دانش آموز:
مخاطب اصلی کتب درسی دانش آموزان هستند وکتب درسی برای اجتماعی شدن، آشنایی شان بامفاهیم وایجاد جهت گیری سیاسی درآنها به نگارش درآمده است.آنها درخلال متون کتب درسی درکنارآموزش تخصصی مفاهیم ذهنی را می آموزند.این مفاهیم دروجودشان درونی می شود ودررفتاروطرزفکرشان درزندگی روزمره تاثیرمی گذارد.دانش آموزان درکنارآموزش رسمی معنای واژه ها، تجربه زیسته ای رادرخلال زندگی درجامعه کسب می کنند .همچنین دانش واطلاعات را ازمجاری دیگرنیزدریافت می کنندوبراساس این معلومات مفاهیم را کد گشایی می کنند.اگرهمه این یافته ها وآموزه ها بصورت کلی با هم هماهنگ باشد براساس آنها فرد یک دانش کلی بدست می آورد که برتصمیمات وجهت گیری های اوتاثیرمی گذارد،درغیر این صورت چه بسا فرد دچارسردرگمی وآشفتگی افکارمی شود. لذا برای مشخص شدن طرزتلقی دانش آموزان ازآزادی ازآنان مصاحبه صورت می گیرد .باتحلیل مصاحبه ها برداشت آنها از آزادی مشخص می شودوتفاوت ها وقرابت ها ی این برداشت از آزادی با معنای آزادی در گفتمان حاکم برکتب درسی مورد مقایسه قرار می گیرد. جامعه آماری ما کلیه دانش آموزان مقطع دبیرستان که دررشته های مختلف نظری درسال تحصیلی ۹۴-۹۳درشهرستان رشت مشغول به تحصیل هستند می باشند.ازبین این جامعه آماری طی دومرحله نمونه گیری نظری بعمل آمد .درمرحله اول،ازبین دانش آموزانی که درپایه های مختلف مقطع دبیرستان مشغول تحصیل هستند پانزده تن (بنابر قاعده اشباع) ازدانش آموزان پیش دانشگاهی برای مصاحبه انتخاب شدند زیرا به دانش آموزان این پایه تمامی کتاب های مورد تحلیل تدریس شده است.پیش فرض ما اینگونه بوده است که ما درجامعه سه گفتمان مختلف داریم که شامل گفتمان اسلام سیاسی، گفتمان سنتی – مذهبی وگفتمان مدرن شرق شناختی می باشدبراساس این سه گفتمان ازنمونه گیری نظری استفاده شد یعنی سعی شده درنمونه ازهر سه گفتمان فوق الذکر وجود داشته باشد ودرپایان نتایج حاصل از مصاحبه ها باهم مقایسه شود. برای تحلیل نتایج حاصل از مصاحبه ها همان روشی استفاده می شود که برای تحلیل متون مورد استفاده قرارگرفت به بیانی دیگر ازنظریه فرکلاف درقسمت توصیف ودرقسمت تفسیر وتبیین بطورترکیبی از نظریه فرکلاف ولاکلاوموفه استفاده می شود.مصاحبه مورد نظرما دراین پژوهش مصاحبه عمیق غیرساختمنددرمیدان تحقیق است.سوال با محورمشخص ودقیق پرسیده می شودوبا توجه به پاسخ های دانش آموزان،پژوهشگرآنها را درراستای محورمطالعاتی ومفهوم موردنظر متمرکز وعمیق می کند.
مصاحبه^[۳۴]: ازمتداول ترین روش های گردآوری داده ها درمیان روش های کیفی است.زیرا بررسی دیدگاه هاوادراکات گروه های مختلف را ممکن می سازد(هومن،۱۳۸۹ :۱۹)
مصاحبه عمیق غیرساختمند^[۳۵]:دراین نوع مصاحبه،سوال ها کلی وهدف کسب اطلاعات عمیق ازمصاحبه شونده است(بازرگان،۱۳۸۴ :۱۵۱).
درپژوهش کیفی اغلب ازمصاحبه های عمیق غیرساختمند استفاده می شود.در این پژوهش سوالات بامحورمشخص طراحی وبه طور حضوری ازنمونه ها ومصاحبه شونده ها پرسیده می شود.پرسش خط ومسیرخاصی را دنبال می کند،هرچند پاسخگو تا حدودی آزادانه به بیان مطالب خود را می پردازد. اما صحبت ونظراتش ازمحدوده سوال طرح شده عدول نمی کند.سوالات مطرح شده حول مفهوم آزادی میباشد. اینکه آزادی برای آنها چه معنایی داردوبعد از شنیدن این واژه چه معنایی درذهنشان نقش می بندد وآنها درخلال متون کتب درسی چه معنایی از آزادی آموخته اند ،کتب درسی چه تصویری از آزادی ارائه می دهند ونظرشان درباره تصویر ارائه شده ازآزادی درکتب درسی چیست ؟این مصاحبه ها در زمان ومکان مشخص انجام شد.
۳-۲ .نظریه گفتمان انتقادی فرکلاف
فرکلاف یک تحلیل زبانی نظامند را ارائه می دهد که بسان یک جعبه ابزاردرتحلیل متون می توان از آن بهره بردوویژگی هایی را در متون پیدا کرد که با قرائتهای عادی ازنظر دور می مانند. در این قسمت مفاهیم کلیدی که برگرفته از این نظریه است ودرتحلیل متون درسی از آنها بهره خواهیم برد را مختصرا توضیح می دهیم: برای فرکلاف درهر تحلیلی دو بعد گفتمان اهمیت حیاتی دارد :رخداد ارتباطی ونظم گفتمانی.
رخدادارتباطی: مثالی از کاربرد زبان از قبیل،روزنامه ،فیلم،مصاحبه .تحلیل رخداد ارتباطی در رابطه با نظم گفتمانی انجام میگیرد.هر رخداد ارتباطی بسان گونه ای از پرکتیس اجتماعی برای تولیدیا به چالش کشیدن نظم گفتمانی عمل میکند(یورگنسن وفیلیپس،۱۳۸۹: ۱۲۳).بطورمثال خبراشغال بخشی ازکشور لیبی توسط داعش.
نظم گفتمانی:ترکیبی از گونه های گفتمانی بکار گرفته شده دریک نهاد یا میدان اجتماعی(همان:۱۱۹)۰براین اساس نظم گفتمانی ازمنظرفرکلاف مجموع گفتمانهایی است که دریک قلمرو مشخص اجتماعی به کار گرفته می شوند .قلمرویی که هر کدام از گفتمانها برای پر کردن آن با معانی مورد نظرش بادیگران رقابت می کند.(همان:۲۳۰)در این برخورد پیامدهای اجتماعی آشکارتر خواهد شد.زمانی که درقلمرویی واحد دو یا چند گفتمان برداشت متفاوتی از جهان ارائه می کنند ،پرسشگر میتواند این سوال را مطرح سازد که اگر برداشتی به جای دیگری برگزیده شود،چه پیامدهایی بدنبال خواهد داشت.
میان متنی ومیان گفتمانی:ازنظر فرکلاف تحلیل میان متنی مارامتوجه این نکته می سازد که متن ها وابسته به تاریخ وجامعه اند.بدین معنا که تاریخ وجامعه منابعی هستند که تحلیل میان متنی رادرنظم های گفتمانی ممکن می سازد.بنابراین تحلیل میان متنی بر شرح وتوصیف هایی درباره انواع مختلف گفتمان دلالت دارد(فرکلاف،۱۳۷۹: ۱۲۲).
فرکلاف این مفاهیم را در مدل سه بعدی تحلیل قرار می دهد وبر این نکته تاکید می کند که تحلیل گفتمان رخداد ارتباطی باید هر سه بعد را تحت پوشش قرار دهد.

پرکتیس اجتماعی

پرکتیس گفتمانی