F

۵ تا ۱

۵/۱

منبع : سازمان جغرافیایی ارتش، ۱۳۸۳ نقشه توپوگرافی شیتهای رودسر و جواهر ده، ۵۰۰۰۰ :۱
با توجه به جدول بالا در حدود ۵/۷۷ درصد از حوضه سموش شیب بالای ۱۰۰ تا ۳۰ درصد و تنها ۵/۲۲ درصد ازسطح حوضه سموش دارای شیب کمتر از۳۰ درصد می باشد.
نقشه شماره ۴-۳٫ شیب حوضه سموش
نقشه شماره ۴-۴٫ جهت شیب حوضه سموش
۴-۴٫ زمین شناسی حوضه سموش
سلسله جبال البرز در دامنه شمالی رواندگی پر شیبی به سمت شمال دا رد که این موضوع در نتیجه عمل تیکنونیکی پدید آمده و چین خورد گیها و گسل های فراوان در آن حائز اهمیت است. باید متذکر شد که شدت چین خورد گیها به طرف دامنه های شمالی البرز نسبت به جنوب آن کاهش یافته ولی آن چه در البرز شمالی و همچنین محدوده مورد مطالعه از نظر تیکونیکی حائز اهمیت کرده است وجود رسوبات دگرگون شده پرکامبرین در چند محل البرز شمالی می باشد که این پدیده نشانگر آن است که امتداد شرقی _ غربی البرز امتداد قدیمی و مربوط به پر کامبرین می باشد که چین خوردگیهای بعدی مربوط به فاز آلپین را تحت تاثیر خود قرار داده است (گروه طراحان محیط مهندسی مشاور باغ و درخت، ۱۳۷۷)
پیدایش واحد کوهستان در این حوضه مربوط به جنبش های تکتونیکی گسل های اصلی منطقه مثل گسل خزر در شمال حوضه و گسل سفیدرود درغرب حوضه می باشد، عمده گسل های کارا و مهم در واحد کوهستان حوضه دارای روندی تقریبا˝ (خاوری _ باختری) می باشند. واحد کوهستان به لحاظ لیتولوژی عمدتا˝ از رخ نمودهای سنگی رسوبی (آهک، ماسه سنگ وکنگلومرا) و آذرین (سنگهای آتشفشانی بازیک دوران دوم زمین شناسی) تشکیل شده است. نقشه شماره (۳_۴) زمین شناسی حوضه را نشان می دهد.
نقشه شماره ۴-۵٫ زمین شناسی حوضه
۴-۵٫ ژئومرفولوژی حوضه سموش
فرآیندهای ژئومرفولوژیکی زمین همواره ناشی از نیروهای فیزیکی، شیمیایی و یا بیولوژیکی هستند. که در سطح زمین تغییراتی ایجاد می کند در نتیجه این فرآیندها تغییر شکلهای مختلفی را در سطح زمین بوجود می‎آورند. فرآیندهای مرفولوژیکی در حقیقت نیروهای طبیعی هستند که می توانند در مواد و عناصر تشکیل دهنده سطح زمین تغییر شکل ایجاد نمایند، فرآیندهای مرفولوژیکی عبارتند از، هوا ساکن، بادها، ابرها، صاعقه، باران، برف، یخچالها و آبهای روان وساکن مانند دریاچهها، دریاها، اقیانوسها وهمچنین آتشفشانها و زلزله هستند. (نادرصفت، ۱۳۸۲)
حوضه سموش به لحاظ لیتولوژیکی دارای یک بخش کوهستانی مرتفع بسیار سخت است، که بلندترین نقطه آن ۳۵۸۳ متر و کمترین نقطه ارتفاعی آن ۱۰۰ متر می باشد، منطقه کوهستانی بسیار مرتفع سموش از نهشته های آهکی سخت کرتاسه می باشد. در این بخش دره رودخانه بسیار تند و مقاطع V شکل عمیق با دیواره های پرشیب دارد. بیشترین رخنمون کرتاسه در این حوضه متعلق به نهشته های سنگ آهکی لایه ای اوربیتولین دار با رنگ خاکستری روشن است. سپس این آبراهه به طرف جلگه شیبش کم شده و در داخل نهشته های ولکانیکی کرتاسه به سمت رحیم آباد جریان دارد. مرز کلی این رسوبات با رسوبات قدیمی ترگسل بینکسرمی باشد، در محل تلاقی آبراهه سموش با کانال اصلی پلرود نهشته های ولکانیکی کرتاسه رخنمون اصلی دارد.
در بخش جنوب وجنوب شرقی منطقه که کوهستانی می باشد وکوه معروف سماموس (۳۵۸۳ متر) در آن قرار دارد. درزمستانها تحت تاثیر برف و یخبندان وذوب برف به صورت مکررمی باشد. درقسمت های پایین دست کل حوضه قسمت های شمال و شمال شرقی بخاطر اینکه شیب حوضه کم شده و دسترسی انسان درآن به راحتی صورت می گیرد و قطع درختان جنگلی، آثار فرسایش آبی روی دامنه ها به صورت فرسایش شیاری، خندقی و در حاشیه رودخانه سموش به صورت فرسایش حاشیه رودخانه ای مشاهده میگردد ودرسایرنقاط به خاطر پوشش انبوه جنگلی تا حدودی آثاراینگونه فرسایش به علت دور بودن و شرایط سخت آب وهوایی کمتربه وضوح قابل تشخیص است. در محل اتصال رودخانه سموش به رودخانه پلرود به علت کاهش ناگهانی شیب و ارتفاع، دره اصلی عریض تر شده و رودخانه در این مکان رسوبات خود را بر جای می گذاردو تراس‎های آبرفتی متعددی در بستر اصلی ایجاد کرده است و اهالی معمولا˝ از این تراست ها برای کاشت برنج استفاده می کنند (سازمان جغرافیایی ارتش، ۱۳۸۳، نقشه توپوگرافی ).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نقشه ۴-۶٫ نقشه ژئومورفولوژی حوضه آبخیز سموش
۴-۶٫ خاکهای حوضه سموش
خاک بعنوان اصلی ترین فاکتور زیستی درهرناحیه جغرافیایی بوده و زمینه ساز حیات و فعالیتهای زیستی و اقتصادی انسان بشمار میرود و به عبارت دیگر یکی از ارکان پایداری انسان بر روی محیط جغرافیایی خاک است. سنگ و خاک در هیدرولوژی آبخیز، در مقدار تبدیل بارش به روان آب سطحی بسیار موثر هستند. در مناطق آهکی شکاف دار، مقدار زیادی از بارندگی در بین شکاف سنگها، نفوذ می کنند و به آبهای زیرزمینی افزوده می شود. خاکهای منطقه به علت واقع بودن در دامنه شمالی البرز و شرایط اکولوژیکی و توپوگرافی و وضعیت مستعد رویشگاه جنگلی را با تیپ های مختلف فراهم آورده اند. هوموس در محدوده مورد مطالعه با ضخامت متفاوت ۱۰ _ ۵ سانتی متر و رنگ قهوه ای تیره که بیانگر فعالیت خوب بیولوژیکی می باشد در اغلب سطوح مشهود است به طور کلی در منطقه مورد مطالعه دو تیپ عمده خاک قابل تمیز می باشد. که در نقشه شماره (۲_۵) خاک حوضه نشان داده شده است و به صورت زیر تشریح می گردد.
۴-۶-۱٫ خاکهای کم عمق تا نیمه عمیق با بافت سنگی
اراضی شمالی حوضه و اراضی جنگلی با شیب متوسط تا زیاد با خاکهای کم عمق (مخصوصا در اطراف دره‎ها و مناطق پرشیب) بخش اعظیم این تیپ خاک می باشد که نیم رخ پروفیل آنها عمدتا دارای مشخصات زیر می باشد. بافت خاک در تیپ توسکا _ لرگ در خاکهای آبرفتی شبه هیدرومرفی فاقد زهکشی مناسب استقرار یافته است و تیپ ممرز داری خاکها با بافت و عمق متوسط می باشد. در تیپ راش با توجه به سرشت گونه و ریشه دوانی سطحی در خاکهای سطحی و کم عمق و با بافت سبک با توجه به شرایط محیطی در طی سال از رطوبت خوبی برخوردار است.
۴-۶-۲٫ خاکهای بسیار کم عمق با بیرون زدگیهای سنگی زیاد و بدون پوشش گیاهی
در مناطق وسیعی در جنوب حوضه سموش یعنی در نهائی بالاتر از رشستان که دارای پوشش گیاهی مرتعی و رانکر کوهستانی بوده و در ارتفاعات کوهستانی سرد که اغلب فصول سال مه آلود می باشد استقرار یافته است
( مهندسین مشاور پندام ، ۱۳۷۲).
۴-۷٫ پوشش گیاهی حوضه سموش
پوشش گیاهی در حوضه آبخیز در تبدیل بارش به روان آب سطحی بسیار موثر است. زیرا از طریق پوشش گیاهی، مقداری از بارندگی توسط اندامهای هوایی گیاه، مانند شاخ و برگ و تنه گرفته می شود. پوشش گیاهی جلوی ضربات شدید قطرات بارش و بویژه رگبارها را گرفته و مانعی درمقابل حرکت سریع روان آب سطحی محسوب می شود. پوشش گیاهی می تواند، میزان نفوذپذیری را ازطریق هوموس و ریشه گیاهان افزایش داده و از این رو در کاهش سرعت روان آب سطحی موثر است. (ضیائی. ۱۳۸۰)
وضعیت حوضه از نظر تراکم پوشش گیاهی و سایر پدیده ها در جدول شماره (۳_۵) و نقشه پوشش گیاهی نشان داده شده است و به صورت زیر تشریح می‎گردد:
اراضی پوشیده ازآب سطحی معادل۳ ۰/۰ کیلومترمربع ۰/۰ درصد ازکل حوضه. اراضی بدون پوشش ومناطق شهری با مساحت ۵۸/ ۲۴کیلومترمربع ۴/۲۴ درصد ازکل حوضه، جنگلهای مخروبه ۲۷/۵ کیلومتر مربع و ۲/۵ درصد از کل حوضه، اراضی کشاورزی ۵۳/۱۳ کیلومتر مربع و۴/۱۳ درصد از کل حوضه، جنگلهای نیمه متراکم ۷۳/۲۲ کیلومترمربع۵/۲۲ درصد از کل حوضه و اراضی پوشیده ازجنگلهای متراکم با مساحت ۷۴/۳۴ کیلومتر مربع ۴/۳۴ درصد از کل حوضه را پوشانده است با توجه به مطالب فوق، اراضی جنگلی با پوشش متراکم بیشترین درصد کل حوضه را پوشانده است مشخصات حوضه سموش در جدول (۳_۵) آورده شده است. (شرکت جهاد تحقیقات آب و آبخیزداری، ۱۳۷۷).
۴-۸ . اقلیم
اقلیم یک واژه عربی است که در زبان فارسی به آن (آب وهوا) گفته می شود و از کلمه یونانی کلیما (kilima) به معنی میل می باشد. اقلیم نتیجه تاثیر توام پدیده های هواشناسی است و حالت متوسط هوا را در یک نقطه دلخواه به دست می دهد. بنابراین وقتی در مورد آب و هوای یک منطقه بحث می کنیم لحظه زمامی را مطرح نمی کنیم. البته اقلیم معنای گسترده تری داشته و تنها به پارامترهای هواشناسی محدود نمی شود بلکه مجموعه عوامل فیزیکی، شیمیایی و زیست محیطی را در بر می گیرد (علیزاده، ۱۳۷۷).
جهت بررسی حوضه سموش ابتدا اقدام به شناسایی ایستگاههای موجود در محدوده مورد مطالعه نموده و در انتخاب ایستگاهها با توجه به اینکه هدف بررسی وضعیت اقلیمی حوضه سموش بوده دو موضوع مورد دقت نظر قرار می گیرد، نزدیکترین فاصله به محدوده و ارتفاع ایستگاههای مورد نظر، لذا پس از تهیه و جمع آوری آمار موجود و استخراج اطلاعات و بررسی شکافها کمبود های آماری را مشخص نموده و به بررسی اقلیم منطقه می پردازیم.
۴-۸-۱٫ بررسی شبکه ایستگاههای هواشناسی و هیدرومتری
آمار کلیه ایستگاههای هواشناسی و آب سنجی تحت نظارت معاونت مطالعات پایه منابع آب گیلان از بایگانی دفتر آبهای سطحی این معاونت و آمار حوضه های مجاور از اداره کل آب و منطقه مازندران و آمار سینوپتیک لاهیجان نیز از سازمان هواشناسی گیلان جمع آوری شده است، که از این آمار و اطلاعات ایستگاهها جهت بررسی وضعیت اقلیمی حوضه آبریز سموش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. ایستگاههای هواشناسی مذکور از سطح دریا تا ارتفاع ۱۰۰ متری تقریبا از تراکم خوبی برخوردارند ولی از این تراکم با افزایش ارتفاع ناگهان از بین رفته و در ارتفاعات بالاتر از ۱۰۰ متر به حداقل می رسد.
در محدوده مورد مطالعه ایستگاه باران سنج ذخیره ای چاکرود به علت تازه تاسیس بودن گسستگی آماری داشته در محاسبات مورد استفاده قرار نگرفته است و آمار ایستگاه تبخیر سنجی شاه شهیدان نیز مورد باز سازی قرار گرفته است.
جدول شماره ۴-۲٫ مشخصات ایستگاههای محدوده مورد مطالعه و اطراف آن

تاریخ تاسیس

مشخصات جغرافیایی

نوع ایستگاه

نام ایستگاه

ردیف

ارتفاع m

عرض جغرافیایی