در هر تحقیقی، مبحث چارچوب نظری یکی از مباحث بسیار مهم می­باشد. به این معنی که محقق تئوری مورد نظر خود را انتخاب نموده و تئوری منتخب در تمام مراحل تحقیق مورد توجه می­باشد. تحقیق حاضر نیز از این قائده مستثنی نیست.
۳- ۳- ۱- تئوری اقتصادی
اساس این نظریه بر روی انتقال باروری است که تئوری تقاضا نامیده شده است و فرض بر این است که افراد هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری را در نظر می­گیرند. در جامعه شناسی و جمعیت شناسی هزینه­ های استفاده از وسایل جلوگیری شامل هزینه­ های جسمی و هزینه­ های روحی است. فایده استفاده از وسایل جلوگیری وقتی آشکار می­ شود که از حاملگی­های ناخواسته جلوگیری می­ کند.
بعضی تئوری­ها مکانیسم­های خاص را در نظر می­گیرند که علت انتقال باروری را به تمایل و انگیزه برای بچه­دار شدن می­داند از وقتی که فایده استفاده از وسایل جلوگیری ریشه در باروری مورد انتظار دارد این قابل توجه است که این تئوری­ها دقیقا انگیزه­ های دیگر برای استفاده از وسایل جلوگیری را مورد بررسی قرار نمی‌دهد. در این تئوری اختلاف وجود دارد چون هر یک از این شاخص­ های تئوری سعی می­ کند به طور جداگانه هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری با توجه به داشتن بچه­داری بررسی کند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از طرف دیگر هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری با هزینه و فایده فرزندآوری مرتبط است. این تئوری توسط نمودار زیر توضیح داده می­ شود. با توجه به جدول هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری از هزینه و فایده بچه­داری تاثیر می­گیرد و بر رفتار واقعی استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر می­ گذارد.
جدول ۳-۱: هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری
هزینه استفاده از وسایل جلوگیری
هزینه فرزندآوری
فایده فرزندآوری
استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری

فایده استفاده از وسایل جلوگیری
هزینه فرزندآوری
فایده فرزندآوری

نظریه اقتصادی، با توجه به زمینه اقتصادی، انسان­ها را افرادی عقلانی به حساب می ­آورد که برای انجام هر کاری اقدام به ارزیابی هزینه و فایده اقتصادی امور می­ کنند. این دسته نظریات دچار نوعی تقلیل هستند، بنابراین قادر به تبیین کامل رفتار باروری نمی­باشند. هم­چنان که استرلین بیان می­ کند عوامل اقتصادی به تنهایی نمی­تواند تعیین کننده ارزش فرزند و رفتار باروری باشد بلکه عوامل دیگری مانند منافع اجتماعی، سلیقه­ها و علایق خانواده نیز بر رفتار باروری موثرند.
با توجه به نظریات بالا این نکته روشن می­ شود که استفاده از وسایل جلوگیری تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می­گیرد که در تئوری اقتصادی استفاده از وسایل جلوگیری به سود و هزینه فرزندآوری بر می­گردد و به این که هر چه فرزند دارای سود و فایده باشد کم­تر از وسایل جلوگیری استفاده می‌شود، تعداد فرزندان و جنسیت فرزند بر روی انتخاب روش تاثیر می­ گذارد. در این نظریه استفاده از وسایل جلوگیری به سود و زیان وسیله و شرایط اجتماعی و اقتصادی برمی­گردد. این نظریه بیان می‌کند که افراد انتخاب­شان بر اساس سود و زیان (هزینه) صورت می­گیرد. زوجین با توجه به سنجیدن این که فرزند چقدر سود و هزینه دارد دست به انتخاب وسایل جلوگیری می­زنند وقتی که در یک جامعه فرزند زیاد ارزش نباشد و والدین به فرزندان دلخواه‌شان دست پیدا کنند معمولا وسایلی را انتخاب می­ کنند که قدرت ریسک حاملگی را پایین آورد (حسینی، ۱۳۹۰).
۳- ۳- ۲- نظریه کنش اجتماعی تالکوت پارسونز:
تالکوت پارسونز، جامعه­شناس مشهور آمریکایی در کتابش تحت عنوان “ساخت کنش اجتماعی” بیان می­ کند که کنش­های اجتماعی در قالب هنجارها و ارزش­های اجتماعی سازمان می­یابند، هنجارهای اجتماعی کنش فرد را در جهت همنوایی نهایی نظام ارزشی اجتماعی سوق می­دهد.
در همین کتاب است که پارسونز از یک کنش داوطلبانه که به وسیله افراد در یک قالب اجتماعی صورت می‌گیرد، سخن به میان می ­آورد و آن را ناشی از موقعیت و نقش اجتماعی فرد در جامعه دانسته و بر اساس آن به تحلیل می ­پردازد. به نظر او تمام کنش­ها رفتارند، اما تمام رفتارها کنش نیستند، کنش بر خلاف رفتار ارادی است و ارزش­های موجود تنها نوع کنش را مشخص می­ کند (توسلی، ۱۸۹:۱۳۸۰).
در این سیستم و نظام داوطلبانه کنش از نظر پارسونز، موارد زیر به چشم می­خورد:
۱- کنشگر: که منظور پارسونز از کنشگران بیشتر اشخاص و افراد هستند.
۲- فضایی که شخص در آن قرار گرفته و در همین فضاست که کنش­های داوطلبانه افراد به وقوع می‌پیوندد.
۳- شرایط موقعیتی: که منظور پارسونز از این شرایط، طبقه جنسی افراد، مکان فیزیکی که در آن قرار دارند و محیط اجتماعی و… می­باشد که بیشتر از آن که فرد آن­ها را به دست آورده­ باشد (اکتسابی)، به افراد واگذار شده است (انتسابی).
۴- اهداف: پارسونز معتقد است که کنشگران همان افرادی هستند که از کنش­های خود هدف­های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و… را دنبال می­ کنند.
۵- وسایل: کنشگران برای نیل به اهداف خود از یکسری وسایل استفاده می­ کنند که می­توانند ماهیتاً چندگانه باشند.
۶- ارتباط: منظور پارسونز از ارتباط، روابط و کنش­های میان عوامل فوق که همان کنشگر، شرایط، اهداف و ابزار است، می­باشد.
پارسونز معتقد است که مناسبات و روابط میان کنشگران و شبکه روابط متقابل میان افراد و گروه‌هاست که نظام کنش را تشکیل می­دهد و فرضش بر این است که کنشگران خواستار به حداکثر رساندن رضایت خاطرند و چنان­چه با دیگر افراد در کنش متقابل قرار گرفته و رضایت خاطر کسب کنند، کنش خودشان را مجدداً تکرار خواهند کرد.
پارسونز عناصر تشکیل دهنده نقش­ها در کنش­های متقابل را شامل: انتظارات، هنجارها و تضمین­ها (پاداش و تنبیه) می­داند. و منظورش از انتظارات این است که فرد از دیگری انتظار دارد که در موقعیتی خاص به این یا آن صورت رفتار کند و متقابلاً می­داند که دیگری نیز از او چنین انتظاری دارد و هم‌چنین فرض می­ کند که یکسری از ارزش­ها و هنجارها وجود دارند که رفتار فرد را تحت کنترل درآورده و در صورت این که افراد نتوانند انتظارات متقابل را برآورده کنند، با ضمانت­های اجرایی یا همان نظام پاداش و تنبیه مواجه خواهند شد (همان منبع: ۱۹۱).
پارسونز برای همه نظام­های کنشی چهار تکلیف کارکردی را مدنظر قرار داده است که عبارتند از:
۱- تطبیق: یا همان سازگاری نظام با موقعیتی که در آن قرار گرفته است.
۲- دستیابی به هدف: تعیین هدف­های اصلی نظام و دستیابی به آن­ها.
۳- یکپارچگی: تنظیم روابط متقابل اجزای سازنده نظام.
۴- حفظ الگو: نظام باید انگیزش­های افراد و الگوهای فرهنگی آفریننده آن را نگهداری کند (ریتزر، ۱۳۱:۱۳۸۸).