ب) اجتماع وسطى: عبارت است از اجتماع امتى که در جزئى از قسمت معموره زمین باشد. این اجتماع، دست کم از سه مدینه و دولت شهر تشکیل شده است که در واقع امت و حکوم منطقه ای مد نظر فارابی می باشد.
ج) اجتماع صغرى: اجتماع مردم یک مدینه است که در واقع، در جزئى از محل سکونت یک امت تشکیل می‏شود. از لحاظ کمّى، دست کم جمعیت یک مدینه، یک سوم جمعیت امت است. علاوه بر این، اجتماعات غیر کامل نیز به شرح زیر می باشند:

1. 1. اجتماع دِه: این اجتماع، دست کم از ۲۷ خانواده تشکیل می‏شود.

1. 1. اجتماع محله: این اجتماع، دست کم از نه خانواده تشکیل می‏شود.

1. 1. اجتماع کوى: دست کم سه خانواده، اجتماع کوى را تشکیل می‏دهند.

1. 1. 1. 1. اجتماع منزل: فارابى در «فصول المدنی» در باره تعداد جمعیت خانواده آورده است. «المنزل انّما یلتئم و یعمر من اجزاء و اشتراکات محدوده و هى اربعه: زوج و زوجه، والدو ولد، مولى و عبد، قنیه و مقتنی». یعنى منزل از اجزا و مشترکات محدودى التیام یافته و آباد می‏گردد که عبارتند از چهار عنصر زوج و زوجه، سرور و غلام، پدر و فرزند و کنیز و مالک، که اگر حداقل یک فرزند مقصود باشد، هر خانواده حداقل از چهار نفر عضو تشکیل شده است. در واقع، اجتماع در منزل، کوچک‏ترین نوع اجتماع ناقص است. نسبت بین انواع اجتماع، چنان است که اجتماع کوچک‏تر، جزئى از اجتماع بزرگ‏تر می‏باشد. و آن اجتماع، خود عنصر تشکیل دهنده اجتماع بعدى است، به‏گونه‏اى که هر یک از اجتماعات، در بطن اجتماع بزرگ‏تر از خود قرار می‏گیرد و اجتماع عظمى، در واقع، در برگیرنده همه اجتماعات بشرى، در کره زمین است. بنابراین، اجتماع منزل، جزئى از اجتماع کوى است و این اجتماع هم جزئى از اجتماع محله است و این اجتماع، جزئى از اجتماع مدنى است. فارابى تأکید دارد که وجود اجتماعاتِ دِه و محله؛ به خاطر اجتماع مدینه است، جز آن که وضع دِه، نسبت به شهر، به این صورت است که دِه، خادم شهر است و شهر، جزئى از مسکن یک امت است و امت هم جزئى از جمله اهل قسمت معموره زمین است. پس خیر افضل و کمال نهایى، نخست به وسیله اجتماع مدنى حاصل می‏آید و نه اجتماع دیگر که کم‏تر و ناقص‏تر از آن باشد. بنابراین، اجتماعات ناقص، به اعتبار آن که جزئى از اجتماع مدنى هستند، می‏توانند در سعادت و کمال انسان مؤثر باشند و الا به تنهایى نمی‏توانند چنین نقشى را داشته باشند.

      ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

سطح دوم: تقسیم ارزشی اجتماعات

یکى از محورهاى اساسى در اندیشه سیاسى فارابى، که کلید فهم بسیارى از موضوعات او است، بحث «فضیلت» و فضایل می‏باشد، که براساس آن، انسان و اجتماع را به فاضل و غیر فاضل تقسیم می‏کند و این تقابل ارزشى را در سطوح مختلف اجتماعات کامل و نظام سیاسى خویش مطرح می‏کند و از همین‏جا ملاک تقسیم نظام‏هاى سیاسى مطلوب و غیر مطلوب را به شرح ذیل ارائه می‏دهد^[۵۶]:

الف) اجتماع فاضل:

اجتماعى که تحت ریاست رئیس اول (فاضل) اداره می‏شود. فارابى در مقابل اجتماع فاضل، سه نوع اجتماع غیر فاضل را مطرح می‏کند:

1. 1. اجتماع جاهله

1. 1. اجتماع ضالّه

1. 1. اجتماع فاسقه

ب) نظام سیاسى مدینه:

معلم ثانى ابتدا با ملاک فضیلت، مدینه را به دو نوع «مدینه فاضله» و «مدینه غیر فاضله» تقسیم می‏کند و در تعریف مدینه فاضله می‏گوید: «مدینه‏اى که مقصود حقیقى از اجتماع در آن، تعاون بر امورى است که موجب حصول و وصول به سعادت آدمى است، مدینه فاضله است.»
سپس مدینه غیر فاضله را با الهام از قرآن و مبانى دینى، به چهار قسم تقسیم می‏کند^[۵۷]:

1. 1. مدینه جاهله: مدینه‏اى است که مردم آن، نه سعادت را شناخته و نه حتى به دلِ آنان خطور کرده است و اگر هم به سوى آن ارشاد شوند، نه فهم کنند و نه بدان معتقد شوند.

1. 1. مدینه فاسقه: مدینه‏اى است که آرا و عقاید مردم آن، عینا همان آرا و عقاید مردم مدینه فاضله است و به هر آن چه مردم مدینه فاضله آگاه و معتقدند، اینان نیز اعتقاد دارند؛ اما افعال و کردار آنان به سان افعال و کردار مدینه‏هاى جاهله است.

1. 1. مدینه مبدّله: عبارت است از مدینه‏اى که آرا و عقاید و افعال گذشته آنان فاضله بوده، ولى آن آرا استحاله شده و تغییر یافته است.

1. 1. مدینه ضالّه: مدینه‏اى است که مردمش در زندگى بازپسین، همین سعادت [سعادت مربوط به مدینه فاضله] را می‏خواهند؛ اما این اعتقادشان تغییر یافته و درباره خدا و موجودات ثوانى و عقل فعال، معتقد به آراى فاسده‏اى شده‏اند. سپس فارابى مدینه جاهله را بر اساس غایات و اهداف مردم اهل آن، به شش نوع مدینه تقسیم می‏کند که البته همین اقسام در ذیل مدینه فاسقه، مبدّله و ضالّه نیز مطرح خواهد بود. بنابراین، مدینه‏هاى غیر فاضله، به ۲۴ قسم، به شرح ذیل، تقسیم می‏شوند:

1. 1. مدینه جاهله ضروریه.

1. 1. مدینه جاهله بداله.

1. 1. مدینه جاهله خست.

1. 1. مدینه جاهله کرامیه.

1. 1. مدینه جاهله تغلبیه.

1. 1. مدینه جاهله جماعیه.

1. 1. مدینه فاسقه ضروریه.

۸ . مدینه فاسقه بداله.

9. 9. مدینه فاسقه خست.

9. 9. مدینه فاسقه کرامیه.

9. 9. مدینه فاسقه تغلبیه.

9. 9. مدینه فاسقه جماعیه.

9. 9. مدینه مبدّله ضروریه.

9. 9. مدینه مبدّله بداله.

9. 9. مدینه مبدّله خست.

9. 9. مدینه مبدّله کرامیه.

9. 9. مدینه مبدّله تغلبیه.

9. 9. مدینه مبدّله جماعیه.

9. مدینه ضالّه ضروریه.