رهنمای رود پشتی، هیبتی، طالب نیا و نبوی چاشمی (۱۳۹۱)، پژوهشی با عنوان «ارائه الگوی سنجش تاثیر مکانیزم ‌های حاکمیت شرکتی بر مدیریت سود در بورس اوراق بهادار تهران»، به انجام رساندند، نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بین تمرکز مالکیت و نسبت اعضای غیر موظف هیئت مدیره با مدیریت سود رابطه منفی معنی داری وبین سهام‌داران نهادی و مدیریت سود رابطه مثبت معنی داری وجود دارد. اما بین تصدی دو پست مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره با مدیریت سود رابطه معنی داری وجود ندارد. در این تحقیق اقلام تعهدی به عنوان معیاری برای اندازه گیری مدیریت سود به کار گرفته شده است.

۲-۱۷ جنبه جدید بودن و نوآوری در پژوهش

در پژوهش های مرتبط با این تحقیق ، غالبا معیار به کار گرفته شده برای اندازه گیری مدیریت سود، اقلام تعهدی اختیاری و درموارد معدودی اقلام تعهدی غیر اختیاری است.در این تحقیق از معیارهای مختلف اقلام تعهدی از جمله تغییر در حساب های دریافتنی، حساب های پرداختنی ، موجودی کالا و دارایی ثابت جهت اندازه گیری مدیریت سود استفاده شده است. در این پژوهش رفتار تک تک اجزای اقلام تعهدی با درصد مالکیت نهادی بررسی و اندازه گیری شد و این امتیازی است که پژوهش حاضر را از سایر پژوهش های مرتبط متمایز می‌کند. با توجه به نقش با اهمیت مالکیت نهادی و کمرنگ شدن این مؤلفه در اندازه گیری حاکمیت شرکتی، معیار اندازه گیری برای حاکمیت شرکتی در این تحقیق ، مالکیت نهادی مدنظر قرار داده شده است.

۲-۱۸ خلاصه فصل

در این فصل مبانی نظری پژوهش (در رابطه با دو موضوع اصلی حاکمیت شرکتی و مدیریت سود)، جنبه ی نوآوری پژوهش و پیشینه ی پژوهش اعم از تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از ایران تشریح شد. واژگان کلیدی در این پایان نامه از جمله حاکمیت شرکتی، مالکیت نهادی، مدیریت سود و اقلام تعهدی به طور کامل شرح داده شد. در فصل بعد به روش های گردآوری اطلاعات و آزمون فرضیه های پژوهش می پردازیم.

فصل سوم

روش پژوهش

۳-۱ مقدمه

یکی از مهم ترین مراحل هر تحقیق علمی، تدوین روش انجام آن است. اگر یک تحقیق از مبانی نظری بسیار قوی برخوردار باشد و داده ­های آن به صورت دقیق و کامل گردآوری شده باشند، اما از روش تحقیق مناسبی برای تجزیه و تحلیل داده ­ها استفاده نشده باشد، نتایج تحقیق چندان قابل اتکا نخواهند بود. به همین دلیل، برای رد یا عدم رد فرضیات هر تحقیق، لازم است که شیوه و روش تحقیق مناسب اتخاذ شود. در این شرایط است که یافته ­های تحقیق قابل اتکا بوده و ‌می‌توان از نتایج آن برای تصمیم ­گیری استفاده کرد (عرب مازار یزدی و شاکر، ۱۳۷۲). تحقیق حاضر به دنبال بررسی رابطه بین درصد مالکیت نهادی و اقلام تعهدی ناشی از تغییرات در حساب های دریافتنی، حساب های پرداختنی، دارایی های ثابت و حجم موجودی های کالا، در بورس اوراق بهادار تهران است و رویکرد انتخابی برای آزمون فرضیات، بررسی داده های ترکیبی می‌باشد.

پژوهش حاضر، به لحاظ ماهیت و روش در گروه پژوهش های همبستگی قرار می‌گیرد. این تحقیقات براى کسب اطلاع از وجود رابطه بین متغیرها انجام مى‌پذیرد؛ درصورت وجود رابطه، به تعیین نوع و میزان رابطه می پردازد. همچنین از آنجایی که این پژوهش می‌تواند در فرایند استفاده از اطلاعات کاربرد داشته باشد، پژوهش کاربردی محسوب می شود. رشد و ارتقای یک محصول یا فعالیت، آزمودن امکان تحقق مفاهیم نظری و حل تنگناها، مشکلات و مسائل موجود در موقعیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های واقعی از اهداف پژوهش های کاربردی می‌باشد.

۳-۲ فرضیه‌ها و مدل های پژوهش

با توجه به مبانی نظری و ادبیات موضوعی پژوهش که در فصل دوم ارائه گردید، فرضیه های پژوهش به شکل زیر ارائه می‌شوند:

فرضیه اول: بین اقلام تعهدی ناشی از تغییر در حساب های دریافتنی و مالکیت نهادی رابطه‌ معناداری وجود دارد.

فرضیه دوم: بین اقلام تعهدی ناشی از تغییر در حساب های پرداختنی و مالکیت نهادی رابطه‌ معناداری وجود دارد.

فرضیه سوم: بین اقلام تعهدی ناشی از تغییر در حساب دارایی ثابت و مالکیت نهادی رابطه‌ معناداری وجود دارد.

فرضیه چهارم: بین اقلام تعهدی ناشی از تغییر در حساب موجودی کالا و مالکیت نهادی رابطه‌ معناداری وجود دارد.

جهت آزمون فرضیه های اول تا چهارم تحقیق، به ترتیب از مدل های (۳-۱) الی (۳-۴) استفاده می‌شود:

۳-۱

۳-۲

۳-۳

۳-۴

که در آن ها:

: درصد مالکیت نهادی که برابر درصد سهام تحت تملک سهام‌داران با ماهیت حقوقی است.

: اقلام تعهدی ناشی از تغییر در حساب های دریافتنی

: اقلام تعهدی ناشی از تغییر در حساب های پرداختنی

: اقلام تعهدی ناشی از تغییر در حجم دارایی های ثابت

: اقلام تعهدی ناشی از تغییر در حجم موجودی های کالا

: اندازه شرکت برابر لگاریتم طبیعی کل دارایی ها

: نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام شرکت که نماینده رشد شرکت است و

: سودآوری که معادل نسبت سود خالص به کل دارایی های شرکت است.

۳-۳ جامعه‌ و نمونه آماری پژوهش

جامعه آماری این پژوهش، تمام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۳۸۱ تا پایان سال ۱۳۹۰ می‌باشد (۴۵۷ شرکت، ۳۷۰۵ سال-شرکت)^[۳۳]. برای تعیین نمونه آماری به روش حذفی سیستماتیک، شروط زیر اعمال شده است:

1. 1. ابتدا شرکتهایی که پایان سال مالی آن ها ۲۹ یا ۳۰ اسفند ماه نیست حذف شده است (۱۰۳ شرکت، ۶۰۸ سال-شرکت).

1. 1. سپس بانک ها و مؤسسات مالی و شرکت های سرمایه گذاری مالی (به دلیل ماهیت متفاوت فعالیت آن ها از سایر واحد های تجاری) حذف شده اند (۱۳ شرکت، ۹۵ سال-شرکت).

1. در پایان مشاهدات پرت (صدک اول و صدک ۹۹ تمام مشاهدات) و نیز شرکت‌های که کمتر از ۲ سال داده داشتند حذف شده اند (۷۹ شرکت، ۵۴۱ سال-شرکت).

با اعمال شرایط مذکور تعداد ۲۶۲ شرکت (معادل ۲۴۶۱ سال-شرکت) جهت برآورد مدل ها و آزمون فرضیه های تحقیق انتخاب شده اند.

۳-۴ روش گردآوری داده ­ها

گردآوری داده ها یکی از مهم ترین ارکان پژوهش می‌باشد. صحت و دقت کار در این مرحله، سهولت تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری داده ها را تضمین می‌کند. داده های مورد نظر در یک پژوهش از طریق ابزارهای مختلف جمع‌ آوری می‌گردد. در این پژوهش، گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز در دو مرحله انجام شده است. در مرحله­ اول برای تدوین مبانی نظری پژوهش از روش کتابخانه ای (و مراجعه به پایان نامه ها^[۳۴] و مقالات فارسی^[۳۵] و انگلیسی^[۳۶] از طریق سایت های مربوطه) و در مرحله­ دوم، برای گردآوری داده ­ها­ی مورد نظر از اطلاعات ارائه شده در سایت اطلاع رسانی بانک مرکزی^[۳۷]و صورت­های مالی ارائه شده به سازمان بورس اوراق بهادار^[۳۸]، و سایر منابع اطلاعاتی مرتبط مانند بانک اطلاعاتی تدبیرپرداز و ره آورد نوین استفاده شده است. همچنین برای پردازش اطلاعات از نرم افزارهای Eviews7 و Excel استفاده شده است.

۳-۵ روش تجزیه و تحلیل داده ­ها